Απόστολος Αποστόλου*
Ο Χανς Γιόνας, ο θεωρητικός της αρχής της ευθύνης σε έναν μελλοντικό κόσμο, ισχυρίζεται ότι η αρχή της ευθύνης πρέπει να εφαρμόζεται σε κάθε δράση του ανθρώπου και να προϋποθέτει τις μελλοντικές συνέπειες των επιλογών και των πράξεών του. Κάπως έτσι και ο Μαξ Βέμπερ στο δοκίμιό του «Η πολιτική ως επάγγελμα» μιλούσε για την ηθική της ευθύνης στην πολιτική, τονίζοντας ότι η φιλοδοξία του πολιτικού θα πρέπει να είναι «η συμμετοχή στην εξουσία ή η άσκηση κάποιας επιρροής στην κατανομή της εξουσίας, τόσο μεταξύ κρατών όσο και μέσα σε ένα κράτος, λειτουργώντας με υπευθυνότητα μεταξύ των κοινωνικών ομάδων και στα πλαίσια των ηθικών ορίων».
Τα παραπάνω θεωρητικά υψίπεδα των δασκάλων της γνώσης φαίνεται πως πάνε περίπατο στο πάρκο της αδιαφορίας και του ετσιθελισμού της ελληνικής πολιτικής πραγματικότητας. Εδώ ο ρυθμός της πολιτικής πρακτικής επινοεί αλλόκοτες αξιωματικές παραδοχές, δεν νιώθουμε την ανάγκη να στηρίζουμε τέτοια θεωρητικά εργαλεία γιατί κρίνουμε ότι αποτελούν αφηρημένες ενασχολήσεις. Ετσι κι αλλιώς συνηθίσαμε να ρίχνουμε στο έλος κάθε προβληματισμό, κάθε επινοητικότητα, που πάει πέρα από τη συνήθεια μιας εγχώριας τάξης πραγμάτων. Επιπλέον ουδείς ευθύνεται για ό,τι έχει συμβεί. Ετσι προσγειώνουμε το βλέμμα μας κάθε φορά στη διάταξη των συμβιβασμών και της σχηματοποιημένης παραδοχής.
Το είδαμε με την τραγωδία των Τεμπών. Πόσο πάσχισε η κυβέρνηση της Ν.Δ. να δημιουργήσει τις εξαιρέσεις των ευθυνών. Εξάλλου η πολιτική ηγεσία της Ν.Δ. ακουμπά την αντιστρεπτή ηθική εδώ και καιρό μέσα από τον θεατρινισμό και μέσα από ένα κύμα ανοησίας περί αθωότητας. Το ζήσαμε και με τις υποκλοπές. Ετσι στο ερώτημα κατά πόσο θεωρούνται πολιτικά πρόσωπα υπεύθυνα για την τραγωδία των Τεμπών, σκηνοθετούν όρθιες μπαλαφάρες που φέρνουν το βάρος δεδηλωμένων ανοησιών περί αθώων πολιτικών πράξεων.
Ευτυχώς την παραπάνω πορεία της καθίζησης της ηθικής, φαίνεται να μην την αποδέχεται η πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Ισως και να κατάλαβε ο νεοέλληνας ότι η πολιτική ευθύνη δεν είναι άτυπη και έχει άμεσες πολιτικές συνέπειες. Μπορεί και να εγκατέλειψε τη δηλητηριασμένη συνήθειά του, εκείνη της παραπαίουσας συναινετικότητας με τη μόνιμη ηθική νεκροφάνεια, με το απόλυτο κενό των ευθυνών και τη μηδενική βαρύτητα του ορατού της πολιτικής πραγματικότητας. Η κοινωνία απο-παγιδεύεται από τις εναυλιστήριες αβελτηρίες της κυβέρνησης, που κάνει το μαύρο άσπρο, τον ένοχο αθώο, τον υπεύθυνο ανεύθυνο. Φαίνεται να βάζει τέλος στην «ελευθεριακή ακράτεια» ενός εξελληνισμένου νεοφιλελευθερισμού της Ν.Δ. και απομακρύνεται από το εννοιακό και συμβολικό περιεχόμενο των πολιτικών ρητορειών του εξελληνισμένου νεοφιλευθερισμού που αθωώνει αντικειμενικές και υποκειμενικές πολιτικές ευθύνες.
Η κυβέρνηση της Ν.Δ. έχει χάσει τη νομιμοποίησή της και αυτό γιατί ευθύνη και νομιμοποίηση επιχωριάζονται ως σχέσεις με τις πολιτικές τακτικές, τις πολιτικές αποφάσεις. Είναι σχέσεις πολιτικής χημείας· αν χαθεί η πολιτική ευθύνη ή καλυφθεί, χάνεται μαζί και η νομιμοποίηση. Τα χειροκροτήματα στο Κοινοβούλιο από τους βουλευτές της Ν.Δ., μετά τις ομιλίες του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Κώστα Αχ. Καραμανλή, στη συζήτηση επί της προτάσεως δυσπιστίας της κυβέρνησης από τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν ήταν τίποτε περισσότερο από μια κίνηση απελπισίας.
* Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας
ΠΗΓΗ https://www.efsyn.gr/
