Oι αριθμοί απορρόφησης του ΕΣΠΑ είναι ενδεικτικοί της κατάστασης που παραλάβαμε και στον κρίσιμο τομέα των κοινοτικών κονδυλίων.
Βρισκόμαστε στο τέλος του τρίτου χρόνου υλοποίησης του ΕΣΠΑ και η απορρόφηση ανέρχεται μόλις στο 3,15% των πόρων που μας αναλογούν, δηλαδή έχουν απορροφηθεί μόνο 827 εκατ. ευρώ από το σύνολο των 26,2 δισ. ευρώ της συγχρηματοδοτούμενης δημόσιας δαπάνης, και μάλιστα για έργα της 3ης Προγραμματικής Περιόδου, τα επονομαζόμενα «έργα-γέφυρες». Δηλαδή επί της ουσίας η χώρα μας την τελευταία τριετία απορροφά πόρους με ρυθμούς 1% το έτος ενώ, δεδομένης της δύσκολης συγκυρίας, θα έπρεπε να αποτελεί τον βασικό πυλώνα της ανάταξης της ελληνικής οικονομίας και της τόνωσης της ρευστότητας στην αγορά.
Στο υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, από την πρώτη στιγμή που αναλάβαμε, πήραμε την απόφαση να προχωρήσουμε άμεσα σε αλλαγές στις διαδικασίες διαχείρισης και εφαρμογής του ΕΣΠΑ. Οι αλλαγές αυτές συνοψίζονται στο τρίπτυχο: απλοποίηση, αποκέντρωση, επιτάχυνση.
Η απλοποίηση επιβάλλει αλλα γές στο επίπεδο του σύνθετου και απαιτητικού νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου που διέπει τη διαχείριση και εφαρμογή του ΕΣΠΑ, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί από τους Κοινοτικούς Κανονισμούς, αλλά κυρίως από το εθνικό νομοθετικό πλαίσιο, τον Ν. 3614/2007.
Ο νόμος αυτός, καθ΄ υπέρβασιν των επιταγών των Κοινοτικών Κανονισμών, προβλέπει τη δημιουργία πολλών νέων εμπλεκομένων φορέων, όπως ενδιάμεσοι φορείς διαχείρισης, όργανα συντονισμού πολιτικών, ειδικές υπηρεσίες εφαρμογής, ανώνυμες εταιρείες, καθώς και υπερβολικές και ενίοτε περιττές διαδικασίες πιστοποίησης των δυνητικών δικαιούχων έργων του ΕΣΠΑ.
Η σύσταση και λειτουργία των φορέων αυτών οδήγησε σε μια πολυδιάσπαση της διαχείρισης, η οποία σε συνδυασμό με την αδυναμία εξειδίκευσης των επί μέρους πολιτικών και προτεραιοτήτων από την προηγούμενη κυβέρνηση κατέληξε σε σημαντικές καθυστερήσεις στην ενεργοποίηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ.
Ενδεικτικά αναφέρω ότι οι ενισχύσεις για επιχειρήσεις στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ χορηγούνται αυτή τη στιγμή από 7 φορείς, ενώ χρειάστηκαν 140 Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις για να υλοποιηθούν έργα ύψους 827 εκατ. ευρώ, δηλαδή μόνο το 1,3% του συνολικού προϋπολογισμού!
Απέναντι σε αυτή την κατάσταση, η απλοποίηση των διαδικασιών ένταξης πράξεων με την τροποποίηση των σχετικών διατάξεων του Ν. 3614/07 αποτελεί το πρώτο μέτρο για τη μέγιστη επιτάχυνση υλοποίησης των έργων.
Επιπροσθέτως, καταργούμε το δεύτερο στάδιο πιστοποίησης με βάση τα πρότυπα του ΕΛΟΤ για όλα τα τομεακά και περιφερειακά προγράμματα, λαμβάνοντας ειδική μέριμνα για την ένταξη έργων, στις περιπτώσεις των μικρών νησιών και των ορεινών απομακρυσμένων περιοχών.
Ακόμη, προχωρούμε στην κατάργηση των 13 αναπτυξιακών οργανισμών των περιφερειών και της Νομός ΑΕ, διότι στόχος μας είναι η ουσιαστική ενίσχυση των περιφερειακών αρχών.
Οι πρωτοβουλίες αυτές θα συμπεριληφθούν σε σχέδιο νόμου του υπουργείου Οικονομίας που θα κατατεθεί στη Βουλή στις αρχές του 2010.
Πέραν των ανωτέρω, ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας για την καθυστερημένη υλοποίηση του ΕΣΠΑ είναι η μη έγκαιρη προετοιμασία και ωρίμανση έργων και προγραμμάτων, καθώς και οι πολυσύνθετες ρυθμίσεις για την εκπόνηση των σχετικών μελετών προετοιμασίας. Οι δαπάνες του ΕΣΠΑ σήμερα βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε μεταφερόμενα έργα αναδεικνύοντας την ανεπάρκεια του έγκαιρου και μεσοπρόθεσμου αναπτυξιακού σχεδιασμού της χώρας. Εχουμε σειρά προσκλήσεων και προδημοσιεύσεων έργων, ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες πριν από τις εκλογές, χωρίς επαρκή διαβούλευση ή διασφάλιση μιας υγιούς και σταθερής χρηματοδοτικής βάσης. Π.χ., δύο από τα πιο γνωστά προγράμματα, το πρόγραμμα ενίσχυσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και το «Εξοικονομώ κατ΄ Οίκον» ήταν δύο προγράμματα τα οποία δεν είχαν διασφαλίσει τους απαιτούμενος πόρους.
Για τον λόγο αυτόν και παράλληλα με την τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου, εξετάζονται οι προοπτικές αναθεώρησης του ΕΣΠΑ και των επί μέρους επιχειρησιακών προγραμμάτων, ώστε να αποτελέσει το βασικό εργαλείο χρηματοδότησης του νέου αναπτυξιακού προτύπου που προωθεί η κυβέρνηση για πράσινη ανάπτυξη, αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
Παράλληλα, βασική μας προτεραιότητα αποτελεί η προώθηση και η ενίσχυση της περιφερειακής διάστασης του ΕΣΠΑ, με αύξηση των αρμοδιοτήτων των διαχειριστικών αρχών των περιφερειών. Στόχος μας είναι να καταστήσουμε το ΕΣΠΑ «ατμομηχανή» της ελληνικής περιφέρειας, η οποία, σε συνδυασμό με τις μεταρρυθμίσεις που προωθεί το υπουργείο Εσωτερικών, θα καταφέρει να αξιοποιήσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα και τις δυνατότητες του ανθρώπινου δυναμικού της, ώστε να μπει σε τροχιά πραγματικής και ουσιαστικής ανάπτυξης.
Στις δύσκολες στιγμές που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, είμαστε αποφασισμένοι να μην αφήσουμε αναξιοποίητους τους πόρους που μας αναλογούν και προορίζονται για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας.
Ο κ. Σταύρος Αρναουτάκης είναι υφυπουργός Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας.
