| ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ |
| Eighth Winter Meeting of the OSCE Parliamentary Assembly |
| “Piracy As a New Security Threat” |
| Πάνος Καμμένος ΥΦΕΝΑΝΠ |
| |
| 20 Φεβρουαρίου 2009 |
| |
Χαίρομαι πραγματικά που βρίσκομαι πάλι κοντά σας με την ιδιότητά μου ως ΥΦΕΝΑΝΠ, ιδιαίτερα δε διότι η παρουσία μου εδώ συμπίπτει και με την Ελληνική Προεδρία στον ΟΑΣΕ.
Θα σας παρουσιάσω ένα ευαίσθητο και σημαντικό θέμα για την ασφάλεια της παγκόσμιας ναυτιλίας, το οποίο μάλιστα απασχολεί ιδιαιτέρως την χώρα μας γιατι η Ελλάδα σήμερα έχει την μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη του κόσμου. «Την πειρατεία ως μια νέα μορφή απειλής της ασφάλειας»
ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΟΥ ΠΥΡΟΔΟΤΗΣΑΝ ΤΗΝ ΕΞΑΡΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΠΕΙΡΑΤΕΙΑΣ
Από το 1991, η ασταθής πολιτική κατάσταση, οι εμφύλιες συγκρούσεις και η ενδημική φτώχεια , έχουν οδηγήσει τη Σομαλία σε μια σύνθετη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και τον πληθυσμό της σε κοινωνική και οικονομική εξαθλίωση.
Η κατάρρευση της Σομαλικής κυβέρνησης το 1991, επέτρεψε τη λεηλασία του θαλάσσιου πλούτου της χώρας και εκατοντάδες αλιευτικά πλοία από όλο τον κόσμο πλημμύρισαν την περιοχή, τα οποία δρούσαν παράνομα στα Σομαλικά νερά.
Αρκετά από τα αλιευτικά πλοία που χρησιμοποιούσαν οι πολίτες, χρησιμοποιούνται σήμερα από τους πειρατές.
Όλες οι προαναφερθείσες συνθήκες ευνόησαν τη δημιουργία πειρατικών ομάδων, που γνωρίζουν πολύ καλά τη θαλάσσια περιοχή στα ανοιχτά της Σομαλίας και τον κόλπο του Αντεν. Οι ομάδες αυτές διαθέτουν την αναγκαία πολεμική εμπειρία αλλά και τον οπλισμό και τα μέσα για τις θαλάσσιες αυτές επιθέσεις.
Το φαινόμενο της πειρατείας υπάρχει εδώ και αιώνες. Σήμερα το φαινόμενο της Πειρατείας έχει εστιασθεί σε έναν από τους κυριότερους εμπορικούς δρόμους, έχει και πάλι μεγάλη έξαρση και αποτελεί αδιαμφισβήτητα μια νέα και σοβαρή απειλή για τη διεθνή ασφάλεια.
ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΠΕΙΡΑΤΕΙΑΣ
Το 2008 καταγράφηκαν σε όλο τον κόσμο 293 περιστατικά πειρατείας. 49 από αυτά κατέληξαν σε ομηρία και 889 ναυτικοί κρατήθηκαν όμηροι. 32 ναυτικοί τραυματίσθηκαν, 11 σκοτώθηκαν και 21 αγνοούνται.
Από τα 293 περιστατικά, 111 καταγράφηκαν στην περιοχή του Κέρατος της Αφρικής και του κόλπου του Αντεν. Το λιγότερο 39 από αυτά κατέληξαν σε ομηρία.
Οι συμμορίες των πειρατών που επιτίθενται στα πλοία είναι μικρές αλλά ανήκουν σε μεγαλύτερες “πειρατικές οργανώσεις” οι οποίες έχουν στρατιωτική οργάνωση και ανταλάσσουν χρήσιμες πληροφορίες μεταξύ τους (τύπο φορτίου, αριθμό μελών πληρώματος, πορεία) .
Αυτό όμως που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το νέο modus operandi των κακοποιών. Τα περιστατικά πειρατείας στον κόλπο του Αντεν διαδραματίζονται σε μια περιοχή
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Σήμερα τα προβλήματα που έχει δημιουργήσει το φαινόμενο της πειρατείας είναι μεγάλα και μας πλήττουν σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα.
Ο κίνδυνος που διατρέχουν τα πλοία μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη χρήση της διώρυγας του Σουεζ, έναν από τους σημαντικότερους θαλάσσιους εμπορικούς δρόμους που ενώνει τη Μεσόγειο με τον Ατλαντικό Ωκεανό, την Αραβική θάλασσα, τον Περσικό κόλπο και τον Ινδικό Ωκεανό. Ενδεικτικά από τη συγκεκριμένη περιοχή διακινείται προς τη Μεσόγειο και την Ευρώπη 11% του πετρελαίου.
Οι οικονομικές επιπτώσεις στη Διεθνή Ναυτιλία είναι σοβαρές. Τα πλοία αναγκάζονται να αποφεύγουν το στενό του Μπαμπ Ελ Μαντεμπ και τη Διώρυγα του Σουέζ και να κάνουν τον γύρο της Αφρικής για να μεταφέρουν με ασφάλεια τα φορτία τους. Η συγκεκριμένη επιλογή ισοδυναμεί σε 12 με 15 περισσότερες ημέρες ταξιδίου που επιβαρύνουν σημαντικά το συνολικό κόστος ταξιδίου του πλοίου.
Οι οικονομικές επιπτώσεις όμως, όσο μεγάλες και αν είναι, είναι ασήμαντες μπροστά στον κίνδυνο που διατρέχουν οι ναυτικοί, οι αλιείς και όσοι ταξιδεύουν σε αυτές τις θάλασσες. Κανένα μέτρο δε, ή τιμωρία, δεν μπορεί να αντισταθμίσει την ψυχική οδύνη, την αγωνία και την απελπισία που ένιωσαν αυτοί που υπήρξαν θύματα ομηρίας.
Επίσης οι συνεχιζόμενες επιθέσεις έχουν δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις αποστολές της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Σομαλία, από πλοία που έχουν ναυλωθεί για το σκοπό αυτό από το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (World Food Programme). Το γεγονός αυτό οδηγεί τους ήδη εξαθλιωμένους κατοίκους της χώρας να εκπατρίζονται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική και οικονομική σταθερότητα των γειτονικών χωρών υποδοχής, αλλά, και τη λαθρομετανάστευση στην Ευρώπη.
Τέλος αν και προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι τμήμα των λύτρων ή των κλοπιμαίων χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση τρομοκρατικών ομάδων, δεν πρέπει να υποτιμηθεί το ενδεχόμενο διασύνδεσης των πειρατικών δικτύων με τρομοκρατικές οργανώσεις που θα ήθελαν να επωφεληθούν από τη γενικευμένη αστάθεια που επικρατεί στην περιοχή. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι τμήμα των λύτρων επενδύεται στην αναβάθμιση του οπλοστασίου τους, στην διακίνηση ναρκωτικών και στο human trafficking.
Η πειρατεία αν και είναι ένα φαινόμενο που εμφανίσθηκε για πρώτη φορά πριν χιλιάδες χρόνια, σήμερα θεωρείται μια νέα απειλή η οποία εάν δεν αντιμετωπισθεί άμεσα και συλλογικά μπορεί να πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και να διακυβεύσει σοβαρά την ασφάλεια των θαλάσσιων εμπορικών οδών.
Κανείς αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να προβλέψει εάν τα περιστατικά της πειρατείας θα αυξηθούν ή θα ελαττωθούν τα επόμενα χρόνια. Αντίθετα είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι συνθήκες που ευνοούν την έξαρση του φαινομένου της πειρατείας στην περιοχή του κόλπου του Αντεν καθώς και σε άλλες χώρες στον Ινδικό Ωκεανό , δε θα αλλάξουν σε τέτοιο βαθμό τα επόμενα χρόνια ώστε να επηρεάσουν και να μειώσουν τον αριθμό των περιστατικών.
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΙΡΑΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΛΟΙΩΝ
Η κλιμάκωση των επιθέσεων τα τελευταία δύο χρόνια, η απώλεια ανθρώπινων ζωών και τα σοβαρά προβλήματα που δημιουργήθηκαν στη διέλευση των εμπορικών πλοίων, έθεσαν σε συναγερμό το σύνολο των Διεθνών Οργανισμών και υπηρεσιών που εμπλέκονται με την ασφάλεια της διεθνούς ναυσιπλοίας.
Τον Ιούνιο του 2007 το Συμβούλιο του ΙΜΟ υιοθέτησε πρόταση του Γενικού Γραμματέα Ευθύμιου Μητρόπουλου, για την εμπλοκή του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για την αντιμετώπιση περιστατικών πειρατείας και ένοπλης ληστείας εντός και εκτός των χωρικών υδάτων της Σομαλίας και ειδικότερα σε πλοία που μεταφέρουν επισιτιστική βοήθεια.
Επιπρόσθετα ο ΓΓ/ΙΜΟ εξουσιοδοτήθηκε να καλέσει το Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών, για να ζητήσει από την κυβέρνηση της Σομαλίας να λάβει πρόσθετα μέτρα για την καταπολέμηση του φαινομένου.
Αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν το 2008 το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, να προχωρήσει στη λήψη συνεχόμενων αποφάσεων (1816, 1838, 1846 και 1851) για την καταστολή της πειρατείας στη Σομαλία, ενδεικτικό στοιχείο της σοβαρότητας της καταστάσεως που έχει δημιουργηθεί και της αποφασιστικότητας της διεθνούς Κοινότητας να λάβει μέτρα για την εξάλειψη του πειρατικού κινδύνου.
Οι Αποφάσεις αυτές καλούν τα κράτη-μέλη να συνεργασθούν σε όλα τα επίπεδα (πολιτικό επιχειρησιακό και νομικό) για την αποκατάσταση της ασφάλειας των θαλασσίων συγκοινωνιών στην περιοχή της Σομαλίας. Ιδιαιτέρως δε η προσφάτως υιοθετηθείσα Απόφαση 1851, ενθαρρύνει τα κράτη να συστήσουν διεθνή συντονιστικό μηχανισμό (Ομάδα Επαφής) για την επίτευξη αποτελεσματικότερης συνεργασίας μεταξύ τους, σε όλες τις παραμέτρους που αφορούν στην αντιμετώπιση της πειρατείας. Στην Ομάδα θα συμμετέχουν τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, σημαντικές ναυτιλιακές δυνάμεις και κράτη με ισχυρό περιφερειακό ρόλο.
Σε επίπεδο ΟΗΕ, τον Ιανουάριο 2009, πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη η πρώτη συνάντηση της Ομάδας Επαφής (συμμετοχή μεγάλων ναυτιλιακών χωρών , συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας) προκειμένου να εκτιμήσουν τις νεώτερες εξελίξεις του θέματος. Αποφασίσθηκε η σύσταση τεσσάρων Ομάδων Εργασίας οι οποίες θα εξετάσουν τις εξής επι μέρους ενότητες:
1. Διαχείριση και ανταλλαγή πληροφοριών, επιχειρησιακά
ζητήματα και σύσταση περιφερειακού συντονιστικού κέντρου για την πειρατεία - Προεδρία ΗΠΑ
2. Νομικά ζητήματα – Προεδρία Δανία
3. Θέματα Εμπορικής Ναυτιλίας – Προεδρία ΗΒ
4. Θέματα Επικοινωνιακής Τακτικής – Προεδρία Αίγυπτος
Παράλληλα δε, στις 26/1/09 σε υψηλού επιπέδου συνάντηση 17 κρατών από τις περιοχές του Δυτικού Ινδικού Ωκεανού, του κόλπου του Αντεν, της Ερυθράς Θάλασσας και από την ΕΕ, της Γαλλίας υπό τον ΓΓ του ΙΜΟ υιοθετήθηκε ένας Κώδικας Συμπεριφοράς (code of conduct) που αφορά στην καταστολή της πειρατείας και των ένοπλων ληστειών εναντίον εμπορικών πλοίων στον Δυτικό Ινδικό Ωκεανό και στον κόλπο του Αντεν. Στο κείμενο γίνεται αναφορά και σε μελλοντικές κοινές επιχειρήσεις για τη σύλληψη και προσαγωγή υπόπτων πειρατείας.
Σε ό,τι αφορά την Ατλαντική Συμμαχία, το ΝΑΤΟ είχε ήδη από την 15η Οκτωβρίου του 2008, αποστείλει στην περιοχή τη Μόνιμη Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης (Standing ΝΑΤΟ Maritime Group-SNMG II), ναυτικός σχηματισμός που απαρτίζεται από 7 συμμαχικά πλοία 6 κρατών-μελών της Συμμαχίας. Η αποστολή της Δύναμης αυτής ήταν μεικτή, δηλαδή να αποτρέψει πειρατικές επιδρομές και να προστατεύσει τα πλοία της ανθρωπιστικής βοήθειας. Η επιχείρηση έφερε την ονομασία “ALLIED PROVIDER”.
Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, η ΕΕ με βάση τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας αποφάσισε να ενεργοποιήσει ναυτική επιχείρηση με την ονομασία «ΑΤΑΛΑΝΤΑ». Οι ναυτικές δυνάμεις της ΑΤΑΛΑΝΤΑ ανέλαβαν από τις 8.12.2008 επιχειρησιακή δράση στη θάλασσα της Σομαλίας.
Πρόκειται για την πρώτη ναυτική επιχείρηση της ΕΕ και η αποστολή της είναι:
- Η προστασία των πλοίων που μεταφέρουν επισιτιστική βοήθεια στην Σομαλία και των διερχόμενων εμπορικών πλοίων από πειρατικές επιθέσεις.
- Η επιτήρηση των χωρικών υδάτων της χώρας εκεί όπου υπάρχει αυξημένος κίνδυνος πειρατικών επιθέσεων
- Η λήψη των κατάλληλων μέτρων με σκοπό την καταστολή των πράξεων πειρατείας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Αδιαμφισβήτητα η πειρατεία είναι μια νέα σοβαρή απειλή της διεθνούς ασφάλειας και γι αυτό το λόγο άλλωστε αντιμετωπίζεται ανάλογα από όλους τους διεθνείς οργανισμούς.
Οι διεθνείς επιχειρήσεις καταστολής του φαινομένου της πειρατείας είναι αναγκαίες για να δημιουργήσουμε ασφαλείς συνθήκες για τους ναυτικούς που ταξιδεύουν στις θάλασσες αυτές και για τη διακίνηση του πετρελαίου και των εμπορευμάτων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι πειρατικές οργανώσεις έχουν πια τα χρήματα να επενδύσουν σε σύγχρονα, εξοπλισμένα και γρήγορα πλωτά μέσα, σε οπλισμό και υψηλής τεχνολογίας τηλεπικοινωνιακά μέσα.
Είναι συμφέρον όλης της διεθνούς κοινότητας να συνεχίσει να αναπτύσσει συμφωνίες πολυεπίπεδων συνεργασιών που θα θεμελιώσουν γερές υποδομές (τόσο νομολογικές όσο και θεσμικές) που απαιτούνται και μέσα απο κυβερνητικές συμμαχίες - συμπεριλαμβανομένων και των συντονισμένων περιπολιών σε υψηλού κινδύνου περιοχές και την ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειρίας - να μειώσουν τον κίνδυνο των απρόκλητων επιθέσεων σε αθώα εμπορικά πλοία.
Είναι μέγιστο όμως χρέος μας να εξαντλήσουμε ταυτόχρονα κάθε δυνατότητα που μας προσφέρεται, μέσα από τους διεθνείς οργανισμούς προστασίας της ανθρώπινης ζωής και των ατομικών δικαιωμάτων, για να αλλάξουμε τις συνθήκες αυτές που οδηγούν τους λαούς στην εξαθλίωση και ευνοούν τη δημιουργία παράνομων ομάδων. Ομάδων που απειλούν την ανθρώπινη ζωή, την εθνική ασφάλεια και τη σταθερότητα της διεθνούς οικονομίας.
Τα ισχυρά κράτη, οφείλουμε να προσπαθούμε για τη δημιουργία πλαισίων στήριξης και ανάπτυξης των μη προνομιούχων χωρών, για την ευημερία των πολιτών τους, ώστε μακροχρόνια να εκλείψουν φαινόμενα όπως η πειρατεία και η λαθρομετανάστευση.
Ως πολιτικός προϊστάμενος της Ελληνικής ακτοφυλακής θα ήθελα να καλέσω τον πρόεδρο και ομάδα μελών της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης με στόχο να επισκεφθούμε τα σημεία του Αιγαίου από όπου καθημερινά το Ελληνικό λιμενικό σώμα με ενίσχυση Ευρωπαϊκών δυνάμεων ακτοφυλακής στα πλαίσια της FRONTEX, φυλάσσουν τα Ευρωπαϊκά σύνορα από την παράνομη λαθρομετανάστευση ενώ ταυτόχρονα διεξάγουν ανθρωπιστικές επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης όταν τα θύματα των διακινητών κινδυνεύουν στην θάλασσα.
