 |
Οι Πρυτανικές Αρχές του Πανεπιστημίου Αιγαίου, παρουσία του ΥΕΝ, Αν.Παπαληγούρα, παρουσίασαν το βασικό τρόπο λειτουργίας του νέου φορέα, του «Νησιωτικού Παρατηρητηρίου» αλλά και του «Άτλαντα» που είναι υπό σύσταση.
Θα προχωρά στις ενέργειες εκείνες (πχ. οργάνωση συνεδρίων, διεθνείς συνεργασίες, συμμετοχή σε προγράμματα, ενημερωτικές ημερίδες, κλπ) που συμβάλλουν στην υλοποίηση των στόχων του που είναι η παραγωγή και η διάχυση γνώσης για υποστήριξη της ΓΓ Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και των υπόλοιπων φορέων του νησιωτικού χώρου για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και της ευημερίας των νησιών.
Ο «Ατλας» θα αποτελέσει μια νέας μορφής βάση δεδομένων για τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται στα νησιωτικά συμπλέγματα, ώστε να σχηματοποιηθούν πολιτικές οι οποίες θα προταθούν στην ηγεσία του υπουργείου αλλά και στα συναρμόδια υπουργεία μέσω του ΥΕΝ για την υλοποίησή τους.
Ε.ΝΗ.ΠΑ
Το Ε.ΝΗ.ΠΑ.:
Α) θα δημοσιεύει σε ετήσια βάση τυποποιημένη Γενική Έκθεση που θα αποτυπώνει τις εξελίξεις στις βασικές οικονομικές, δημογραφικές και μεταβλητές, ποιότητας του φυσικού περιβάλλοντος στα νησιά, θα αναλύει τους παράγοντες που τις ερμηνεύουν, και θα διατυπώνει εκτιμήσεις, προτάσεις ή συστάσεις για μέτρα ή πολιτικές που πρέπει να εφαρμοσθούν ώστε να αντιμετωπιστούν τα αίτια των προβλημάτων.
Ε.ΝΗ.ΠΑ
Β) θα εκπονεί και δημοσιεύει περιοδικές εκθέσεις για επιμέρους θέματα που θεωρούνται κρίσιμα για τον νησιωτικό χώρο όπως:
• ο τουρισμός,
• η γεωργία,
• η επιχειρηματικότητα,
• το ανθρώπινο δυναμικό,
• η διαχείριση φυσικών και πολιτιστικών πόρων,
• η παροχή υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος,
• η διαχείριση της ενέργειας,
• η διαχείριση των υδάτων.
Ε.ΝΗ.ΠΑ
Γ) θα προχωρά στις ενέργειες εκείνες (πχ. οργάνωση συνεδρίων, διεθνείς συνεργασίες, συμμετοχή σε προγράμματα, ενημερωτικές ημερίδες, κλπ) που συμβάλλουν στην υλοποίηση των στόχων του που είναι η παραγωγή και η διάχυση γνώσης για υποστήριξη της ΓΓ Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και των υπόλοιπων φορέων του νησιωτικού χώρου για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και της ευημερίας των νησιών.
Ενδιαφερόμενοι φορείς
ΑΤΛΑΝΤΑΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
Ερευνητικό Εργο που:
(α) θα συγκεντρώσει και θα οργανώσει δεδομένα με σκοπό να τεκμηριώσει την κατάσταση και να υποβοηθήσει την παραγωγή πολιτικών για τα νησιά του Αιγαίου σε όλα τα επίπεδα σχεδιασμού
(β) θα παραγάγει αποτελέσματα για μια σειρά από θέματα κρίσιμα για τον νησιωτικό χώρο και
(γ) θα προετοιμάσει το πλαίσιο λειτουργίας του Ε.ΝΗ.ΠΑ.
Συνεργαζόμενα Τμήματα
• Τμήμα Περιβάλλοντος
• Τμήμα Γεωγραφίας
• Τμήμα Επιστημών Θάλασσας
• Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων
• Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών
• Τμήμα Τουρισμού (υπό ίδρυση)
Επιστημονική προσέγγιση
Βασικά Ερωτήματα:
• Τι συμβαίνει στα νησιά και ποιο είναι το πρόβλημα
• Γιατί συμβαίνει; Ποιες είναι οι αιτίες;
• Τι μπορεί να γίνει (ποια στρατηγική) και πως; (με ποιες πολιτικές)
Επιστημονική προσέγγιση
Ελκυστικότητα και βιώσιμη ανάπτυξη ενσωματώνονται σε ένα κοινό πλαίσιο ανάλυσης της κατάστασης (ερώτημα 1ο), διερεύνησης των αιτίων που έχουν οδηγήσει στη παρούσα κατάσταση (ερώτημα 2ο) και υποστήριξης της διαδικασίας σχεδιασμού και διαμόρφωσης πολιτικής (ερώτημα 3ο).
Γιατί υπάρχουν προβλήματα;
Η δυσμενής εξέλιξη των οικονομικών και δημογραφικών μεγεθών στη πλειοψηφία των νησιών καταδεικνύει το χαμηλό βαθμό ελκυστικότητας τους για:
- Χωροθέτηση επιχειρήσεων
- Εγκατάσταση νοικοκυριών
Ελκυστικότητα επιχειρήσεων
Τα νησιά δεν είναι ελκυστικά για την εγκατάσταση επιχειρήσεων γιατί υπάρχει:
• Υψηλό κόστος παραγωγής
• Έλλειψη άφθονων φυσικών πόρων και γης
• Έλλειψη κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού
• Ελλείψεις στις υποδομές και παρεχόμενες υπηρεσίες (δημοσίου) συμφέροντος: μεταφορές, επικοινωνίες, ενέργεια, ύδρευση…
• Έλλειψη (δημόσιων και ιδιωτικών) φορέων στήριξης επιχειρήσεων: τράπεζες, σύμβουλοι..
Ελκυστικότητα νοικοκυριών
Τα νησιά δεν είναι ελκυστικά για μόνιμη κατοικία
• Ευκαιρίες απασχόλησης περιορισμένες
• Υψηλό κόστος ζωής (που επιδεινώνει ο τουρισμός)
• Περιορισμένη προσπελασιμότητα (πολύ χαμηλή σε ορισμένες περιπτώσεις)
• Χαμηλότερα standards ζωής σε κρίσιμους τομείς (υγεία, παιδεία, αθλητισμός, πολιτισμός, διοίκηση)
Γιατί δεν είναι ελκυστικά;
Νησιωτικότητα
3 βασικά χαρακτηριστικά:
• Μικρό Μέγεθος. Μικρός πληθυσμός, έλλειψη γης, έλλειψη φυσικών πόρων, αδυναμία οικονομιών κλίμακας
• Απομόνωση και Περιφερειακότητα: υψηλό κόστος για επιχειρήσεις, νοικοκυριά, κράτος
• Περιβαλλοντική ποικιλομορφία και ευθραυστότητα
Τι θεωρούμε πρόβλημα: Οικονομία
• Ελλειψη θέσεων εργασίας (συρρίκνωση παραγωγικού ιστού)
• Μονοκαλλιέργεια τουρισμού - παραθερισμού (+ εμπόριο, κατασκευές)/ Ευθραυστότητα
• Εστίαση στον τουρισμό «Ηλίου-Θάλασσας» Μη διαφοροποίηση προϊόντος – Υψηλός ανταγωνισμός από χώρες χαμηλού κόστους
• Χαμηλή προστιθέμενη αξία από κεφάλαιο – εργασία / Υπεραξίες από γη, φύση και μνημεία
• Υψηλές οικονομικές διαρροές εκτός νησιών
Τι θεωρούμε πρόβλημα: Κοινωνία
• Πληθυσμιακές εξελίξεις αρνητικές
• Γήρανση πληθυσμού
• Ανεργία – Μετανάστευση (ειδικά ειδικευμένων / νέων)
• Εποχική Απασχόληση μη ειδικευμένου προσωπικού (τουρισμός, κατασκευές, εμπόριο)
• Χαμηλά και άνισα διανεμόμενα εισοδήματα
Τι θεωρούμε πρόβλημα: Περιβάλλον
• Ανεπάρκεια και ποιοτική υποβάθμιση υδατικών πόρων (πόσιμου νερού)
• Υποβάθμιση παραλιών - θάλασσας
• Ερημοποίηση εδαφών - Πυρκαγιές
• Υποβάθμιση δομημένου περιβάλλοντος
• Υποβάθμιση τοπίου από δόμηση και ανεξέλεγκτες οχλούσες δραστηριότητες
• Υποβάθμιση πολιτιστικής κληρονομιάς
Οι κίνδυνοι από τις κλιματικές αλλαγές
Παράγοντες Ελκυστικότητας
Συλλογή και διαθεσιμότητα πληροφοριών και δεδομένων
Ολοκλήρωση μεθοδολογίας απαιτεί συλλογή, επεξεργασία και αξιοποίηση πολλών διαφορετικών πληροφοριών και δεδομένων, ανάλυση σε επίπεδο νησιού. Πολλά δεν είναι διαθέσιμα ή δεν δημοσιεύονται σε επίπεδο νησιού και απαιτείται η συλλογή τους (έρευνα πεδίου, ή με δημιουργία συστήματος διαρκής συλλογή τους).
Η διαθεσιμότητα των δεδομένων θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με διάφορους τρόπους:
Άμεσα από υπάρχοντα δεδομένα (ΕΣΥΕ, Υπουργεία, κτλ.).
Έμμεσα, με υποκατάστατες μεταβλητές,
Έμμεσα με ποιοτικές μεθόδους και τη γνώμη ειδικών ή τοπικών φορέων,
Άμεσα μέσα από έρευνα πεδίου σε επιλεγμένα νησιά (πχ. χρήση τηλεπισκόπησης για απόκτηση περιβαλλοντικών δεδομένων).
Ανάλυση σε βάθος: οριζόντια ανάλυση θα συμπληρωθεί από κάθετη σε βάθος ανάλυση περιορισμένου αριθμού αντιπροσωπευτικών νησιών
Οργάνωση, διαχείριση και δημοσιοποίηση των δεδομένων
Η αρχιτεκτονική του θα είναι τριεπίπεδη (3-tier):
• Επίπεδο χρηστών,
• Επίπεδο εφαρμογών, με:
– εφαρμογή διαχείρισης δεδομένων (εισαγωγή και τροποποίηση δεδομένων, υπολογισμό δεικτών).
– η Ιστοσελίδα (Πύλη - Portal), με πληροφορίες, προϊόντα, διαχείριση δεδομένων, Κατάλογος, webGIS.
– ο Κατάλογος, για μεταδεδομένα.
– η εφαρμογή webGIS, για γεωγραφικά και λοιπά δεδομένα.
• Επίπεδο δεδομένων.
Το πληροφοριακό σύστημα θα μπορεί να υποστηρίξει μελλοντικά τη σύνδεση με ένα υποσύστημα Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων (Decision Support System) για την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων στα πλαίσια του αναπτυξιακού προγραμματισμού και διαμόρφωσης πολιτικών από τις υπηρεσίες του Υπουργείου.
