Για ποιον ΕΝΦΙΑ μιλάμε όταν οι μισοί οικισμοί είναι σχεδόν άδειοι;

 Η κυβέρνηση διαφημίζει με κάθε ευκαιρία την κατάργηση του ΕΝΦΙΑ σε μικρούς οικισμούς της χώρας. Οι εξαγγελίες μιλούν για ελάφρυνση ή πλήρη απαλλαγή από τον φόρο ιδιοκτησίας για εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που διαμένουν σε περιοχές με λιγότερους από 1.500 κατοίκους. 

Ωστόσο, η περίπτωση της Σάμου εγείρει σοβαρά ερωτήματα: Για ποιον ΕΝΦΙΑ μιλάμε όταν οι μισοί οικισμοί του νησιού είναι σχεδόν εντελώς άδειοι;

Οικισμοί με κατοίκους μόνο στα χαρτιά

Σύμφωνα με πίνακα απογραφής που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα, η Σάμος διαθέτει δεκάδες οικισμούς με ελάχιστο ή μηδενικό πληθυσμό. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί:

Οικισμοί με 0 κατοίκους: Όρμος Αγίου Ισιδώρου, Χατζησταμούληδες

Οικισμοί με κάτω από 10 κατοίκους: Νικουλίδες (7), Σακουλαίικα (4), Άγιος Παντελεήμων (10).

Οι τοποθεσίες αυτές δεν είναι απλώς απομακρυσμένες — είναι ουσιαστικά εγκαταλελειμμένες, χωρίς κοινωνική ζωή, χωρίς υπηρεσίες, χωρίς κατοίκους που να μπορούν να πληρώσουν ή να επωφεληθούν από οποιαδήποτε φορολογική αλλαγή.

 Τα νούμερα δεν βγαίνουν

Η συντριπτική πλειοψηφία των οικισμών του νησιού έχει λιγότερους από 100 κατοίκους. Πολλοί από αυτούς κατοικούνται μόνο εποχικά, το καλοκαίρι ή στις γιορτές. Ο ΕΝΦΙΑ, ωστόσο, υπολογίζεται ετησίως και χρεώνεται ανεξαρτήτως κατοίκησης. Δηλαδή:

Φορολογούνται ακόμη και ακίνητα σε χωριά χωρίς ούτε έναν μόνιμο κάτοικο.

Σε αυτά τα δεδομένα, ποια είναι η πραγματική φορολογική βάση; Και ποιος επωφελείται πραγματικά από τις φοροελαφρύνσεις;

 Τι προβλέπει το κυβερνητικό σχέδιο

Η κυβέρνηση εξήγγειλε:

Από το 2026, μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 50% για πρώτες κατοικίες σε οικισμούς με έως 1.500 κατοίκους.

Από το 2027, πλήρη κατάργηση του φόρου σε αυτές τις περιοχές, με εξαιρέσεις (π.χ. κατοικίες άνω των 400.000€ ή περιοχές εντός Αττικής).

Το μέτρο, σε γενικές γραμμές, δείχνει θετικό. Ωστόσο, στην πράξη:

Πολλοί οικισμοί είναι πλέον “φαντάσματα” — οπότε η ελάφρυνση είναι αδιάφορη για τους κατοίκους που λείπουν.

Ο ΕΝΦΙΑ συνεχίζει να επιβάλλεται για ακίνητα χωρίς χρήση ή κατοίκηση.

Η φορολογική πολιτική δεν λαμβάνει υπόψη την ερημοποίηση της υπαίθρου

 “Μας ζητούν φόρους για χωριά που δεν ζει ψυχή”

Αυτό είναι το κοινό παράπονο πολλών κατοίκων της Σάμου, κυρίως μεταναστών που διατηρούν κληρονομικά ακίνητα σε τέτοιους οικισμούς. Πληρώνουν ΕΝΦΙΑ για πατρικά που δεν μπορούν να πουλήσουν, να νοικιάσουν ή να κατοικήσουν.

Το παράδοξο είναι διπλό:

Το κράτος φορολογεί ερείπια και ακατοίκητα σπίτια.

Και ταυτόχρονα “καταργεί” έναν φόρο που δεν εισέπραττε ουσιαστικά ποτέ από δεκάδες ερημωμένους οικισμούς.

 Η Ψιλή Άμμος: Ένα παράδειγμα οικισμού σε πληθυσμιακή σκιά

Ο οικισμός Ψιλή Άμμος, παραλιακή περιοχή με μόνο 48 κατοίκους στην απογραφή του 2011, δεν εμφανίζεται καν στους πίνακες του 2021. Πιθανόν ο πληθυσμός του να είναι τόσο μικρός, που δεν καταγράφεται αυτόνομα.

Παρ’ όλα αυτά, όποιος έχει ακίνητο στην Ψιλή Άμμο πληρώνει ΕΝΦΙΑ. Αν είναι πρώτη κατοικία, πιθανόν να επωφεληθεί από την απαλλαγή του 2026–2027. Αν όχι, ο φόρος συνεχίζεται κανονικά — για έναν τόπο χωρίς ζωή.

 Συμπέρασμα

Η πρόθεση για κατάργηση του ΕΝΦΙΑ σε μικρούς οικισμούς είναι θετική αλλά ανεπαρκής. Η Σάμος δείχνει ότι:

Πολλοί οικισμοί υπάρχουν μόνο στα χαρτιά.

Ο ΕΝΦΙΑ εφαρμόζεται χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η πραγματική πληθυσμιακή εικόνα.

Και οι πολιτικές που εξαγγέλλονται αδυνατούν να αλλάξουν ουσιαστικά την καθημερινότητα των κατοίκων της υπαίθρου.

Η πραγματική ερώτηση δεν είναι αν θα μειωθεί ή θα καταργηθεί ο ΕΝΦΙΑ.

Η πραγματική ερώτηση είναι: Θα υπάρξει ξανά ζωή σε αυτούς τους οικισμούς;