Πίσω από την ομορφιά και την πλούσια ιστορία των οικισμών της Σάμου, κρύβεται μια πιο σκληρή πραγματικότητα: δεκάδες από αυτούς κατοικούνται πλέον από ελάχιστους ή και κανέναν. Τα επίσημα στοιχεία πληθυσμού, όπως καταγράφονται στον πίνακα που δημοσιοποιήθηκε, αποκαλύπτουν μια εικόνα εγκατάλειψης και πληθυσμιακής συρρίκνωσης.
Οικισμοί με μηδενικό πληθυσμό – Φαντάσματα επίσημα
Σύμφωνα με τον πίνακα, οι παρακάτω οικισμοί έχουν καταγεγραμμένο πληθυσμό 0, κάτι που σημαίνει ότι δεν κατοικούνται από κανέναν μόνιμα:
Όρμος Αγίου Ισιδώρου
Χατζησταμούληδες
Παλαιόκαστρο
Αυτοί οι οικισμοί πιθανόν υπάρχουν μόνο ως γεωγραφικές τοποθεσίες ή παλιοί αγροτικοί συνοικισμοί. Ίσως χρησιμοποιούνται περιστασιακά, για αποθήκες, εξοχικά ή καθόλου.
Οικισμοί με λιγότερους από 10 κατοίκους – Πρακτικά ερημωμένοι
Υπάρχουν αρκετοί οικισμοί με λιγότερους από 10 κατοίκους, που στην πράξη ίσως φιλοξενούν μόνο ηλικιωμένους ή περιστασιακή κατοίκηση:
Οικισμός Πληθυσμός
Σακουλαίικα 4
Νικουλίδες 7
Άγιος Παντελεήμων 10
Παλαιόκαστρο 11
Όρμος Κουμαιίκων 12
Ισώματα 16
Πεύκος 16
Πέρη 27
Λιμνιώνας 27
Αυτοί οι οικισμοί δύσκολα συντηρούν κοινωνική ζωή, σχολεία, ιατρεία ή άλλες βασικές λειτουργίες. Πολλοί απ’ αυτούς ενδέχεται να κατοικούνται μόνο το καλοκαίρι ή και καθόλου.
Οικισμοί με πληθυσμό 30–100: Στα όρια της επιβίωσης
Υπάρχει μια “γκρίζα ζώνη” οικισμών που, ενώ δεν είναι εντελώς ερημωμένοι, κινδυνεύουν με εγκατάλειψη, λόγω πληθυσμιακής γήρανσης και χαμηλής γεννητικότητας:
Άγιοι Θεόδωροι – 93
Άγιος Δημήτριος – 53
Κοσμαδαίοι – 64
Κατσαπελιά – 130
Δρακαίοι – 79
Σκουραίικα – 53
Αν δεν υπάρξουν ουσιαστικά κίνητρα εγκατάστασης νέων κατοίκων ή στήριξη υποδομών, πολλοί από αυτούς τους οικισμούς θα προστεθούν σύντομα στη λίστα με τα “φαντάσματα”.
Οικισμοί με ενεργό πληθυσμό
Από τον πίνακα προκύπτει ότι λίγοι οικισμοί συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού:
Οικισμός Πληθυσμός
Χώρα 1.321
Μαραθόκαμπος 885
Κοντακαίικα 551
Λέκα 415
Κάμπος 455
Πλάτανος 338
Υδρούσα 355
Αυτοί λειτουργούν ως “πυρήνες ζωής” σε κάθε γεωγραφική ζώνη του νησιού, παρέχοντας βασικές υπηρεσίες, εμπορική δραστηριότητα και εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Τι δείχνει αυτή η εικόνα;
Η Σάμος, όπως πολλά νησιά του Αιγαίου, έχει δίκτυο μικρών οικισμών που κάποτε στήριζαν την αγροτική παραγωγή και τις τοπικές κοινωνίες. Σήμερα, πολλοί από αυτούς δεν αντέχουν τη φυγή των νέων και την απουσία βασικών υποδομών.
Η ύπαρξη οικισμών με πληθυσμό 0 ή μονοψήφιο αριθμό κατοίκων δεν είναι απλά στατιστικό γεγονός: είναι καμπανάκι για τη δημογραφική και κοινωνική ερημοποίηση της υπαίθρου.
