Η Τουρκική Ακτοπλοϊκή Επέκταση στα Ελληνικά Νησιά: Όταν το Κράτος Σιωπά
Την ώρα που η ελληνική Πολιτεία παρακολουθεί απαθής, οι τουρκικές ναυτιλιακές εταιρείες χαράσσουν σταθερά μια πορεία διείσδυσης στα ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Και δεν πρόκειται απλώς για τουριστικές ανταλλαγές. Πρόκειται για μια συντονισμένη, θεσμικά ενισχυμένη στρατηγική επέκτασης της τουρκικής παρουσίας σε ευαίσθητες περιοχές, την οποία η Ελλάδα όχι μόνο δεν ανακόπτει, αλλά ούτε καν αναγνωρίζει ως ζήτημα εθνικού ενδιαφέροντος.
Πλοία με τουρκική σημαία σε ελληνικά λιμάνια
Από την 1η Ιουνίου, το λιμάνι Ακτσάϊ της Τουρκίας θα συνδέεται τρεις φορές την εβδομάδα με την Πέτρα Λέσβου, με πλοίο της τουρκικής δημοτικής εταιρείας BADO – πρωτοβουλία του Δήμου Μπαλίκεσιρ. Παράλληλα, η ιδιωτική εταιρεία Jalem εγκαινιάζει επίσης τακτικά δρομολόγια Αϊβαλί – Πέτρα. Οι γραμμές αυτές αντικαθιστούν ελληνικές επιχειρήσεις που αποσύρθηκαν, λόγω υψηλού κόστους, γραφειοκρατικών εμποδίων και ανυπαρξίας κρατικής στήριξης.
Στη Χίο, η TURYOL εξυπηρετεί τη γραμμή με το Τσεσμέ, ενώ από τη Σάμο τα πλοία της συνδέουν το νησί με το Κουσάντασι σε καθημερινή βάση. Αντίστοιχα, στην Κω, εταιρείες όπως η Dentur Avrasya και η Makri Travel πραγματοποιούν έως και 12 δρομολόγια την εβδομάδα προς Μπόντρουμ. Από τη Ρόδο, η Sea Dreams συνδέει την πόλη με το Μαρμαρίς όλο τον χρόνο, και με τη Φετιγιέ τους θερινούς μήνες. Ακόμα και η μικρή Σύμη διαθέτει πλέον έως και 5 δρομολόγια την εβδομάδα προς το Μπόντρουμ, εξυπηρετούμενη από τουρκικές ή συνεργαζόμενες εταιρείες.
Η ελληνική απουσία
Οι ελληνικές ακτοπλοϊκές εταιρείες αποσύρονται. Όχι επειδή δεν υπάρχει ζήτηση – το αντίθετο. Αλλά επειδή δεν μπορούν να ανταγωνιστούν σε ένα πεδίο όπου η ελληνική Πολιτεία δεν τους παρέχει καμία απολύτως υποστήριξη. Η Τουρκία, μέσω δημοτικών και ιδιωτικών φορέων, ενισχύει έμπρακτα τη ναυτιλία της. Η Ελλάδα αρκείται σε ανακοινώσεις.
Δεν υπάρχει στρατηγικό σχέδιο για την ενίσχυση της ελληνικής παρουσίας στις ακτοπλοϊκές γραμμές του Ανατολικού Αιγαίου. Καμία πρόβλεψη για φορολογικά κίνητρα, για απλοποίηση αδειοδοτήσεων, για υποστήριξη τοπικών πρακτόρων και επιχειρηματιών. Καμία συντονισμένη προσπάθεια εξισορρόπησης της τουρκικής διείσδυσης με αντίστοιχες ελληνικές πρωτοβουλίες.
Η γεωοικονομική απειλή είναι εδώ
Δεν πρόκειται μόνο για τουριστική δραστηριότητα. Όποιος θεωρεί αθώα τη συστηματική είσοδο τουρκικών πλοίων, εταιρειών και φορέων σε ελληνικά λιμάνια, απλώς δεν βλέπει τη μεγάλη εικόνα. Η ακτοπλοΐα είναι μέρος της ευρύτερης γεωοικονομικής παρουσίας μιας χώρας σε μια περιοχή. Είναι μέσο επιρροής, επένδυσης, συμβολισμού.
Αν συνεχίσουμε να αδιαφορούμε, η Ελλάδα κινδυνεύει να μετατραπεί από δρων παίκτης σε θεατή στο ίδιο της το Αιγαίο. Θα παρακολουθεί άλλες χώρες να χαράσσουν ρότες, να διαχειρίζονται ροές τουριστών, να ελέγχουν κρίσιμες υποδομές – κι όλα αυτά μέσα στα όρια της ελληνικής επικράτειας.
Η σιωπή δεν είναι ουδετερότητα – είναι συνενοχή
Το ελληνικό κράτος οφείλει να ξυπνήσει. Τα Υπουργεία Ναυτιλίας, Τουρισμού και Ανάπτυξης πρέπει να δράσουν άμεσα και συντονισμένα. Δεν υπάρχει χρόνος για εσωτερική γραφειοκρατία ή πολιτική ατολμία. Η στήριξη της ελληνικής ακτοπλοΐας, η ενίσχυση των τοπικών παραγόντων και η χάραξη στρατηγικής για την προστασία της ελληνικής γεωοικονομικής παρουσίας είναι όχι μόνο θέμα ανάπτυξης, αλλά και εθνικής ευθύνης.
Κατά την περίοδο 1999–2004, επί κυβέρνησης Κώστα Σημίτη και με Υπουργό Εξωτερικών τον Γιώργο Παπανδρέου, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις γνώρισαν μια φάση προσέγγισης, με επίκεντρο τις διερευνητικές επαφές και την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Ωστόσο, παρά τις αρχικές προσδοκίες, η πρόοδος αυτή δεν κατέληξε σε ουσιαστική επίλυση των διαφορών.
🔹 Τι επιδιώχθηκε τότε;
Διερευνητικές επαφές: Ξεκίνησαν το 2002 με σκοπό να διερευνήσουν τις θέσεις των δύο πλευρών, χωρίς δεσμεύσεις, με στόχο την επίλυση της διαφοράς για την υφαλοκρηπίδα μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.
Συμφωνία Ελσίνκι (1999): Η Ελλάδα συμφώνησε να υποστηρίξει την υποψηφιότητα της Τουρκίας για ένταξη στην ΕΕ, με την προσδοκία ότι αυτό θα λειτουργούσε ως μοχλός πίεσης για την επίλυση των διμερών διαφορών.
Προσέγγιση Παπανδρέου–Ερντογάν: Υπήρξαν επαφές και ανταλλαγή επιστολών μεταξύ των δύο ηγετών, με στόχο την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την προώθηση του διαλόγου.
Ελευθερία
🔻 Τι δεν προχώρησε;
Διαφορετικές ατζέντες: Η Ελλάδα επιδίωκε την επίλυση της διαφοράς για την υφαλοκρηπίδα, ενώ η Τουρκία έθετε ευρύτερα ζητήματα, όπως η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών και ο εναέριος χώρος.
Αντιδράσεις στο εσωτερικό: Οι διαπραγματεύσεις αντιμετώπισαν αντιδράσεις εντός Ελλάδας, με ανησυχίες για πιθανές υποχωρήσεις σε κυριαρχικά δικαιώματα.
Αστάθεια στην Τουρκία: Εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία επηρέασαν την πορεία των διαπραγματεύσεων.
📌 Συμπερασματικά
Η περίοδος εκείνη χαρακτηρίστηκε από προσπάθειες προσέγγισης και διαλόγου, αλλά οι διαφορετικές προσεγγίσεις και οι εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις εμπόδισαν την επίτευξη μιας συνολικής συμφωνίας. Η αμοιβαιότητα παρέμεινε περισσότερο ως αρχή παρά ως πρακτική εφαρμογή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Η σιωπή, πλέον, δεν μπορεί να ερμηνευτεί ως ουδετερότητα. Είναι συνενοχή στην εγκατάλειψη μιας κρίσιμης γραμμής άμυνας: της ελληνικής παρουσίας στα ίδια μας τα νησιά.
