Με αφορμή την ολοκλήρωση του ετήσιου Τακτικού Συνεδρίου της Κ.Ε.Δ.Ε. κατά το οποίο ο Αλέξανδρος Λυμπέρης εκπροσώπησε την Περιφερειακή Ένωση Δήμων Βορείου Αιγαίου ως Αντιπρόεδρος της.
Ολοκληρώθηκε σήμερα 9 Νοεμβρίου το ετήσιο τακτικό συνέδριο της Κ.Ε.Δ.Ε. που πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο. Την Περιφερειακή Ένωση Δήμων Βορείου Αιγαίου εκπροσώπησε ο Αντιπρόεδρος της και πρώην Δήμαρχος Δυτικής Σάμου Αλέξανδρος Λυμπέρης.
Κατά την εισήγηση του από το βήμα του συνεδρίου αναφέρθηκε στα μεγάλα και διαρκή προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα νησιά και οι πολίτες του Βορείου Αιγαίου όπως το δημογραφικό, η υποστελέχωση των υποδομών του ΕΣΥ, το πρόβλημα της ακτοπλοϊκής σύνδεσης των νησιών, το αίτημα για άμεση και εξ’ ολοκλήρου καταβολή του μεταφορικού ισοδύναμου, η επέκταση του μειωμένου Φ.Π.Α. σε όλα τα νησιά της Περιφέρειας Β.Α. και η αποσύνδεση του από το μεταναστευτικό - προσφυγικό ζήτημα.
Ειδικότερα για τα θέματα που αντιμετωπίζουν οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού ζητήθηκε η περαιτέρω ενίσχυση των Δήμων με προσλήψεις μόνιμου προσωπικού, η οικονομική ενίσχυση των Δήμων και η αύξηση της χρηματοδότησης, καθώς και η άμεση δρομολόγηση μελετών και έργων ύδρευσης και αντιπλημμυρικής προστασίας. Τέλος, κατατέθηκε το αίτημα για παράταση του μέτρου «Βίζα εξπρές» και μετά το Μάρτιου του 2025.
Ο κύριος Λυμπέρης κατέθεσε εκ μέρους της Π.Ε.Δ. Βορείου Αιγαίου το παρακάτω υπόμνημα στα πρακτικά του συνεδρίου:
Τα προβλήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι πολλά, συσσωρεύονται και επιδεινώνονται. Τα προβλήματα των Νησιωτικών Δήμων είναι ακόμα περισσότερα. Όπως υπάρχει διαφορά ανάμεσα στους μεγάλους Δήμους της ηπειρωτικής χώρας και στους Νησιωτικούς, έτσι υπάρχουν και ενδονησιωτικές διαφορές. Άλλα είναι τα προβλήματα της Λέσβου ή της Χίου και άλλα των Ψαρών ή του Αγίου Ευστρατίου.
Παρόλα αυτά στα πλαίσια της μικρής αυτής παρουσίασης κάναμε προσπάθεια να ομαδοποιήσουμε τουλάχιστον τα σημαντικότερα κοινά προβλήματα για τα Νησιά του Β.Αιγαίου, αφήνοντας τα επιμέρους για άλλες πιο εξειδικευμένες παρουσιάσεις.
Δημογραφικό
Το θέμα αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η κορυφή του παγόβουνου, θα μπορούσε από μόνο του να αντικατοπτρίσει όλες τις δυσκολίες της ζωής του Νησιώτη, οικονομικές, κοινωνικές, μετακίνησης και τόσα άλλα. Όλα αυτά λοιπόν έχουν σαν αποτέλεσμα να φθίνουν πληθυσμιακά τα Νησιά μας, τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο και σε σύνθεση της ηλικιακής πυραμίδας. Από τα στοιχεία της απογραφής παρατηρούμε τα μικρότερα Νησιά να αιμορραγούν πληθυσμιακά προς τα μεγαλύτερα και όλα μαζί να μειώνουν τον πληθυσμό τους που μετακινείται προς τα αστικά κέντρα.
Εάν δεν ληφθούν μέτρα ουσιαστικά για τη στήριξη των πληθυσμών σε λίγα χρόνια να Νησιά μας θα μετατραπούν σε νεκρούς τόπους, χωρίς ζωντάνια και ανάπτυξη με γερασμένους κατοίκους. Τι πρέπει να γίνει; Δίνουμε λίγα ερεθίσματα στη συνέχεια με την ανάπτυξη των πιο σημαντικών προβλημάτων όπως ιεραρχήθηκαν από τους συναδέλφους Δημάρχους.
Μείωση ΦΠΑ – Μεταφορικό Ισοδύναμο
Είναι επιτακτική ανάγκη η μείωση των συντελεστών ΦΠΑ σε όλα τα Νησιά, τουλάχιστον στη δική μας περιφέρεια που γνωρίζουμε. Η στρέβλωση που έχει δημιουργηθεί με τους διαφορετικούς συντελεστές σε διπλανά Νησιά, επιδεινώνει τα προβλήματα των τοπικών κοινωνιών και δημιουργεί αίσθημα αδικίας στους Νησιώτες. Φανταστείτε πώς μπορεί να λειτουργήσει η αγορά σε γειτονικά Νησιά με διαφορετικό ΦΠΑ σε όλα τα καταναλωτικά αγαθά.
Πιστεύουμε ότι στο πλαίσιο της Νησιωτικότητας θα πρέπει όλα τα Νησιά να απολαμβάνουν ειδικό ΦΠΑ που δεν θα εξαρτάται από το μεταναστευτικό αλλά θεσμοθετημένα θα παρέχει μόνιμα κίνητρα για την επιχειρηματικότητα αλλά και για τη διαβίωση των κατοίκων.
Εξίσου σημαντικό είναι κίνητρα που έχουν θεσμοθετηθεί να τηρούνται όπως αυτό του Μεταφορικού Ισοδύναμου. Μια αξιέπαινη πρωτοβουλία που είχε σα στόχο να φέρει πιο κοντά το κόστος ζωής μεταξύ του Νησιώτη και του κατοίκου της ηπειρωτικής Ελλάδας. Όταν όμως το ίδιο το κράτος αθετεί τις υποχρεώσεις του τόσο προς τον κάτοικο όσο και προς τις επιχειρήσεις και πληρώνει το μεταφορικό ισοδύναμο με καθυστέρηση τουλάχιστον δύο χρόνων, αφήνοντας να διαρρέουν και πληροφορίες περί κατάργησης του, τότε πετυχαίνουμε να επιδεινώσουμε απλά το αίσθημα ανασφάλειας.
Έργα Ύδρευσης και Αντιπλημμυρικά έργα
Εξαιτίας της έντασης των φαινομένων και της κλιματικής αλλαγής βιώνουμε όλο και πιο έντονα τα φαινόμενα της λειψυδρίας αλλά και των πλημμυρών. Μικρά αλλά και μεγάλα πλέον Νησιά εξαιτίας των μειωμένων βροχοπτώσεων, των ανύπαρκτων έργων ανάσχεσης του νερού προς τη θάλασσα αλλά και τις έντονες εποχικές διακυμάνσεις του πληθυσμού ζούν τον εφιάλτη της λειψυδρίας και της υφαλμύρωσης του υδροφόρου ορίζοντα. Πριν γίνουν μη αναστρέψιμες καταστροφές στα υπόγεια νερά που θα εκμηδενίσουν την πρωτογενή παραγωγή απαιτούνται μελέτες και έργα για φράγματα, ταχυδιυλιστήρια και αφαλατώσεις που θα δώσουν λύσεις. Η σωστή διαχείριση των νερών που ρέουν προς τη θάλασσα σε μεγάλους όγκους σε μικρό χρόνο μέσω έργων ανάσχεσης της ροής θα προστατεύσει τα Νησιά και από τις πλημμύρες. Άλλωστε βιώνουμε τις τελευταίες μέρες τραγικές καταστάσεις στην Ισπανία με τις απώλειες σε ανθρώπους και υποδομές από ακραία πλημμυρικά φαινόμενα, που από ότι φαίνεται θα γίνουν τρόπος ζωής τα επόμενα χρόνια για την περιοχή της Μεσογείου.
Από την άλλη πλευρά ακατάλληλες και πεπαλαιωμένες υποδομές. Συνταγή που εγγυάται τα αποτελέσματα που βλέπουμε. Τα ίδια αντιμετωπίζουμε και στα Νησιά μας και απαιτείται άμεσα η λήψη μέτρων. Ζητούμε μελέτες και έργα αντιπλημμυρικής προστασίας άμεσα
Υποστελέχωση υποδομών ΕΣΥ
Το να είσαι Νησιώτης σε ακριτικά Νησιά όπως στο Βόρειο Αιγαίο, να εξαρτάσαι για την επιβίωση σου από τις καιρικές συνθήκες, τα μέσα μεταφοράς, την ακρίβεια των μετακινήσεων, τουλάχιστον θα υπέθετε κανείς ότι έχεις λύσει βασικά θέματα όπως αυτό της αντιμετώπισης άμεσων αναγκών σε θέματα υγείας.
Είναι εντυπωσιακό ότι σχεδόν όλοι οι συνάδελφοι Δήμαρχοι των Νησιών μας, τοποθετούν στην κορυφή της λίστας των προβλημάτων αυτό της υποστελέχωσης των υπηρεσιών υγείας. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ένα οργανωμένο Νοσοκομείο σε ένα μεγάλο Νησί του Β.Αιγαίου, δεν λύνει το πρόβλημα της ανασφάλειας των κατοίκων των μικρότερων Νησιών αλλά και το ουσιαστικό πρόβλημα αντιμετώπισης ενός επείγοντος περιστατικού, όπου συνήθως είναι προτιμότερη, οικονομικότερη και ταχύτερη η μεταφορά του στην Αθήνα.
Οι υποδομές του ΕΣΥ θα πρέπει να στελεχωθούν άμεσα και να παρέχουν υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας και αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών και στο τελευταίο Νησί του Β.Αιγαίου, εάν θέλουμε να συγκρατήσουμε τον πληθυσμό στον τόπο του. Οι πυροσβεστικές λύσεις με τη επιστράτευση εποχιακά ειδικευόμενων ή στρατιωτικών γιατρών δεν αποτελούν αποδεκτές πρακτικές στην εποχή μας.
Ακτοπλοϊκή σύνδεση Νησιών
Επανερχόμαστε δυστυχώς σε ένα ακόμα πάγιο αίτημα των Νησιωτών, αυτό της ακτοπλοϊκής σύνδεσης τόσο με τα αστικά κέντρα Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, όσο και ακτινικά μεταξύ των Νησιών.
Εδώ κατεξοχήν φαίνεται η Νησιωτικότητα. Ο κάτοικος των Νησιών αντιμετωπίζει καιρικές δυσκολίες, ελλείψεις σε δρομολόγια, παλαιά και αργά πλοία και τα τελευταία χρόνια λόγω των μονοπωλιακών πρακτικών που έχουν αναπτυχθεί στην ακτοπλοΐα δυσβάσταχτου μεταφορικού κόστους. Τα προβλήματα αυτά που είναι η ζωή του Νησιώτη, ο κάτοικος της ηπειρωτικής χώρας τα αντιμετωπίζει μόνο όταν σχεδιάζει τις καλοκαιρινές του διακοπές που βέβαια έχει και πολλές εναλλακτικές. Ο Νησιώτης το βιώνει στην τσέπη του, στην επάρκεια προϊόντων, στην ανασφάλεια που νιώθει σε όλη του τη ζωή.
Αποτέλεσμα των μονοπωλιακών πρακτικών είναι και η επιλεκτική και μη ορθή χρήση πανάκριβων υποδομών που έχουν γίνει όπως για παράδειγμα το λιμάνι του Σιγρίου στη Λέσβο που ενώ έχει ολοκληρωθεί και θα μπορούσε να δώσει νέες διεξόδους στη μετακίνηση και προς το Βόλο και προς το Λαύριο, παραμένει ουσιαστικά ανεκμετάλλευτο.
Εδώ θα μπορούσε να προστεθεί και το θέμα της αξιοποίησης υποδομών επικοινωνίας των Νησιών με τη γείτονα Τουρκία, όπως πύλες εισόδου.
Υποστελέχωση υπηρεσιών των Δήμων
Οι Δήμοι είναι υποστελεχωμένοι από τις αθρόες συνταξιοδοτήσεις και την κινητικότητα των προηγούμενων ετών, ενώ καλούνται να αντιμετωπίσουν πολλαπλάσιο φόρτο από το παρελθόν. Η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη όσον αφορά τη λειτουργία των Τεχνικών Υπηρεσιών, καθώς η υποστελέχωση δεν επιτρέπει τον προγραμματισμό και την υλοποίηση σοβαρών έργων. Η προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος με συμβασιούχους κάθε μορφής είναι αναποτελεσματική, νομίζω όλοι οι συνάδελφοι συνηγορούν σε αυτό και αντιμετωπίζεται μόνο με προσλήψεις μόνιμου προσωπικού, ειδικές διατάξεις συγκράτησης των μετακινήσεων λόγω κινητικότητας ώστε οι μετακινούμενοι να παραμένουν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Δυστυχώς ζούμε το οξύμωρο, να ανοίγουν προγράμματα και δυνατότητες υλοποίησης έργων από διάφορα χρηματοδοτικά εργαλεία και οι Νησιωτικοί Δήμοι και κυρίως των μικρών Νησιών να μένουν θεατές. Ακόμα και προσπάθειες της ΠΕΔ που από δικούς της πόρους προσπαθεί να βοηθήσει στην κατεύθυνση της απορρόφησης πόρων, χαρακτηρίζονται αποσπασματικές και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την πρόσληψη μόνιμου προσωπικού που θα έχει τα κίνητρα να μείνει στους Νησιωτικούς Δήμους και όχι να προσπαθεί να φύγει μέσω της κινητικότητας.
Οικονομική Ενίσχυση των Δήμων.
Κοινός παρονομαστής των προβλημάτων είναι η παρατεταμένη οικονομική λιτότητα προς τους Δήμους, σε συνδυασμό με τη συνεχή μεταφορά αρμοδιοτήτων. Οι πληθωριστικές πιέσεις, η εκτίναξη του κόστους της ενέργειας παράλληλα με την οικονομική στενότητα των Δημοτών φέρνουν τους Δήμους σε κατάσταση οριακής λειτουργίας. Επιπλέον εδώ θέλουμε να δούμε έμπρακτα την εφαρμογή ειδικών μέτρων σχετικά με τη Νησιωτικότητα, που όπως γνωρίζετε επιβαρύνει επιπλέον τη λειτουργία των υπηρεσιών (γεωγραφική απομόνωση, υψηλό κόστος μετακίνησης, ατελής πρόσβαση στις αγορές, περιορισμένη διαθεσιμότητα παραγωγικών πόρων, μεγάλες εποχικές πληθυσμιακές και οικονομικές διακυμάνσεις, κ.α).
Οι νέες οικονομικές επιβαρύνσεις που επιβάλλονται στους Δήμους όπως για παράδειγμα το τέλος ταφής απορριμμάτων, όπου οι Δήμοι πληρώνουν τιμωρητικά για την έλλειψη υποδομών για τις οποίες δεν φταίνε, τους φέρνει στα όρια της οικονομικής εξαθλίωσης και κατ’επέκταση και τους Νησιώτες Δημότες τους.
Λιμενικά ταμεία
Θα κλείσουμε τη μικρή μας παρουσίαση των σημαντικότερων προβλημάτων των Νησιών, με ένα καθαρά Νησιωτικό θέμα αυτό της λειτουργίας των Λιμενικών ταμείων. Η επιχειρούμενη συγχώνευση των λιμενικών ταμείων, στα σχέδια του Καλλικράτη, θα φέρει σε αδιέξοδο τη λειτουργία των λιμανιών των μικρών κυρίως Νησιών. Μπορεί ένα λιμάνι να θεωρείται μικρό αλλά δεν παύει να είναι ο μοναδικός πνεύμονας ενός μικρού Νησιού.
Τα προβλήματα είναι πολλά και κάθε Νησί έχει και τα επιμέρους δικά του. Η παράθεση τους σε ένα συνέδριο της ΚΕΔΕ δεν αποσκοπεί στην εξεύρεση λύσεων, ούτε στην απλή παράθεση τους προς γνώση των συνέδρων. Αποσκοπεί στη στήριξη των Νησιών μας από το κορυφαίο συνδικαλιστικό όργανο της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, το οποίο θέλουμε να αισθανόμαστε δίπλα μας στις διεκδικήσεις μας.
Ο αγώνας μας είναι αγώνας επιβίωσης των Νησιών μας και του πληθυσμού τους αλλά και της πατρίδας μας. Είμαστε στα σύνορα της Ελλάδος και ως γνωστό Ελλάδα χωρίς Νησιά δεν υπήρξε ούτε θα υπάρξει ποτέ.
