Πόρισμα για το πάρτι κακοδιαχείρισης σε ΚΤΕΛ
Με αυστηρή νομική γλώσσα το πόρισμα καταγράφει αυθαιρεσίες και αδιαφανείς διαδικασίες, οι οποίες δεν επέτρεπαν να γίνονται απρόσκοπτα φανερά στους μετόχους και δημόσιες υπηρεσίες, ελεγκτικές αρχές ή συναλλασσόμενους ο τρόπος και κρίσιμες λεπτομέρειες της χρηματοοικονομικής διαχείρισης των ειδικών εισφορών και των οικονομικών ενισχύσεων ● Ανοίγει ο δρόμος για ποινική διερεύνηση
Ξεκινώντας μια μεγάλη έρευνα για τα ΚΤΕΛ τους τελευταίους μήνες, με αφορμή καταγγελίες για ενδιαφέρουσες μετοχικές ανακατατάξεις στα πρώην Κοινά Ταμεία Λεωφορείων που εξελίχτηκαν σταδιακά σε Α.Ε., στον κάμπο της Θεσσαλίας και στα νησιά, είχαμε αρκετά «καμπανάκια» για διεργασίες με ποινικές προεκτάσεις σε πανελλαδικό επίπεδο. Καθώς τα ΚΤΕΛ εκτελούν κατά παραχώρηση δημόσιο συγκοινωνιακό έργο (και υποχρεούνται να τηρούν κανόνες Δημοσίου στις προμήθειες, μεταξύ άλλων), η εμπλοκή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας στις υποθέσεις τους άνοιξε τον δρόμο για ποινική διερεύνηση σε όλη την Ελλάδα και απαιτεί εισαγγελικό έλεγχο.
Η πρόσφατη κατάρρευση του ΚΤΕΛ Αττικής και η προγραμματισμένη αντικατάστασή του στο μεταφορικό έργο και στο σκέλος των δρομολογίων του ΟΑΣΑ από την Κοινοπραξία νησιωτικών ΚΤΕΛ και τουριστικών επιχειρήσεων είναι αποτέλεσμα πολύχρονων πράξεων ή παραλείψεων από την πλευρά τόσο αιρετών διοικήσεων όσο και συνδικαλιστικών και πολιτικών… δακτύλων, που δρομολογούν σε επιλεκτική βάση την ιδιωτικοποίηση των αστικών συγκοινωνιών σε Αττική και Θεσσαλονίκη, αλλά και τη συγκέντρωση υπό κοινά συμφέροντα των υπόλοιπων, ιδίως των νησιωτικών περιοχών που έχουν μικτές άδειες και βάσει πρόσφατου νόμου ιδιωτικοποιούνται… χωρίς διαγωνισμό.
Πρόσωπα που συναντάμε σε κομβικούς ρόλους σε περιφερειακά ΚΤΕΛ εμπλέκονται και στη νέα υπόθεση, την οποία αποκάλυψε η επιμονή ενός από τους θιγόμενους μετόχους του ΚΤΕΛ Πέλλας που προχώρησε σε καταγγελία στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας. Τα καταγράφουμε, καθώς περιστατικά κακοδιαχείρισης και διπλά βιβλία έχουν καταγγελθεί σε αρκετά περιφερειακά ΚΤΕΛ, με συνέργειες ομάδας κοινών στελεχών, λογιστών, δικηγόρων ή προμηθευτών. Τα πρόσωπα αυτά φαίνεται ότι αποτελούν την άκρη του κουβαριού, το οποίο όταν ξετυλιχτεί θα αποκαλύψει τις κρυμμένες σχέσεις και άλλα «μπουμπούκια» πίσω από τα μετοχολόγια.
Η βασική καταγγελία επισημαίνει ότι διαχρονικά η διοίκηση του ΚΤΕΛ Πέλλας ασκεί μεροληπτική πολιτική σε βάρος των μετόχων, για τις πληρωμές και τα δρομολόγια, με αποτέλεσμα πολλοί μέτοχοι να αδυνατούν να καλύψουν δαπάνες καυσίμων ή κόστος συνεργείων και να μένουν εκτός του προγραμματισμού δρομολογίων με συνέπειες που οδηγούν ακόμη και σε εκβιαστική αφαίρεση της άδειας.
Η έρευνα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας -που όπως μαθαίνουμε επεκτείνεται σταδιακά και σε άλλα ΚΤΕΛ- αποκάλυψε κολοσσιαίας έκτασης κακοδιαχείριση και παράνομες πρακτικές, σύμφωνα με το από 25.7.2024 πόρισμα και άλλα έγγραφα ή μαρτυρίες που έχει στη διάθεσή της η «Εφημερίδα των Συντακτών».
Με την Κ1880/23 έκθεση ελέγχου, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας επιβεβαίωσε τον βασικό κορμό των καταγγελιών, καταλογίζοντας επιπρόσθετα αδιαφανή και μη σύννομη οικονομική διαχείριση για τα έτη 2015 ώς 2023, αθέμιτες πρακτικές, κακοδιαχείριση ποσών που εισπράττονται μαζί με το κόμιστρο, έλλειμμα 437.000 ευρώ που δεν ιχνηλατείται, αδυναμία αντιστοίχισης εισπραχθέντων με χρηματικά διαθέσιμα, αδιαφανείς συναλλαγές και επιχορηγήσεις, αυθαίρετο και αθέμιτο δανεισμό μετόχων, ευθύνες δημοσίων υπαλλήλων για συγκάλυψη έκνομων ενεργειών της διοίκησης κ.λπ. και πλήθος παρατυπιών για τη λήψη οικονομικών ενισχύσεων από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.
Πλαστά δικαιολογητικά
Το πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας καταλογίζει σοβαρές ευθύνες στη διοίκηση του ΚΤΕΛ Πέλλας για ενισχύσεις που έχει λάβει, πέραν των αποζημιώσεων για τη μετακίνηση ειδικών ομάδων (φοιτητών, προσφύγων κ.λπ.):
● 446.335 ευρώ από τον Ειδικό Λογαριασμό Υπέρ Ασθενέστερων ΚΤΕΛ (130.000 ευρώ το 2016, 102.000 ευρώ το 2017, 101.000 ευρώ το 2018, 76.000 ευρώ το 2020 και 37.400 ευρώ το 2021). Τα έσοδα του 2016 χρησιμοποιήθηκαν για το κτίριο της οδού Ελ. Βενιζέλου στα Γιαννιτσά.
● 483.202 ευρώ υπό ενωσιακό πρίσμα ρυθμίσεων και εθνικούς πόρους στο πλαίσιο ενίσχυσης πληγεισών επιχειρήσεων (COVID): 268.246 ευρώ το 2021 «για την αντιμετώπιση ραγδαίας αύξησης τιμής των καυσίμων» και 214.956 ευρώ το 2023, πέραν του προγράμματος ενισχύσεων επιστρεπτέας προκαταβολής.
● 184.800 ευρώ τον Απρίλιο του 2023 ως προκαταβολή για επικαλούμενο επιχειρηματικό πλάνο προϋπολογισμού 766.502 ευρώ πλέον ΦΠΑ (βλ. ΑΔΑ 904Φ465ΧΘΞ-ΙΤΨ), για την ανέγερση εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης οχημάτων (μεταξύ άλλων και πρατηρίου καυσίμων, λιπαντηρίου, συνεργείου επισκευής λεωφορείων και στάθμευσης διανυκτέρευσης 35 λεωφορείων) σε ιδιόκτητο αγροτεμάχιο στα Γιαννιτσά.
Για το τελευταίο ποσό, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας σημειώνει ότι εκταμιεύτηκε με πλαστό κρίσιμο δικαιολογητικό, καθώς αντίγραφο της βεβαίωσης έναρξης εργασιών βρέθηκε με διττή μορφή στους φακέλους της ενίσχυσης, με φερόμενο αριθμό πρωτοκόλλου ΠΚΜ2020015 αλλά με διαφορετικές ημερομηνίες 12.12.2021 και 12.12.2022, ενώ ο φερόμενος ως τελικός υπογράφων τη βεβαίωση (ο αντιπεριφερειάρχης Δάνης Τζαμτζής), εγγράφως διαβεβαίωσε την ΕΑΔ ότι το αίτημα του ΚΤΕΛ… ουδέποτε απαντήθηκε, τονίζοντας ότι απαιτούνταν προηγούμενη άδεια ίδρυσης, προεγκρίσεις και άδεια οικοδομής - για τις οποίες μέχρι φέτος το καλοκαίρι δεν είχε καν υποβληθεί αίτημα.
Συνολικά το ΚΤΕΛ Πέλλας για τα έτη 2016 ώς 2023 έλαβε 1.114.337 ευρώ (668.002 από τον κρατικό προϋπολογισμό και 446.335 ευρώ από τον Ειδικό Λογαριασμό υπέρ Ασθενέστερων ΚΤΕΛ και πρόσθετες ενισχύσεις 1.251.520,02 ευρώ για τη μετακίνηση ειδικών ομάδων πληθυσμού, συνολικά 2,366 εκατ. ευρώ και επιπλέον 277.625,86 ευρώ ως επιστρεπτέα προκαταβολή.
Αυθαιρεσίες
Με αυστηρή νομική γλώσσα η ΕΑΔ καταγράφει αυθαιρεσίες και αδιαφανείς διαδικασίες, οι οποίες δεν επέτρεπαν να γίνονται απρόσκοπτα φανερά στους μετόχους και σε λοιπούς ενδιαφερόμενους (π.χ. δημόσιες υπηρεσίες, ελεγκτικές αρχές, συναλλασσόμενους κ.λπ.) ο τρόπος και κρίσιμες λεπτομέρειες της χρηματοοικονομικής διαχείρισης των ειδικών εισφορών και των οικονομικών ενισχύσεων. Για παράδειγμα, οι ειδικές εισφορές του άρθρου 13 του ν.2963/2001 δεν κατατίθενται εξ αρχής στους απαιτούμενους ειδικούς διακριτούς τραπεζικούς λογαριασμούς, το άνοιγμά τους έγινε με μεγάλη καθυστέρηση στις 17.10.2016 και δεν είναι εφικτή η αξιόπιστη ιχνηλάτηση εισροών και εκροών.
Παράλληλα, γίνεται συστηματική επίκληση εκτάκτων συνθηκών και ταμειακών αναγκών για την ανάλωση ειδικών εισφορών ή χρησιμοποιούνται για λόγους που… δεν συνεπάγονταν πραγματική χρηματική εκροή (π.χ. κεφαλαιοποίηση οφειλών της Μονοπρόσωπης ΕΠΕ, μείωση επισφαλών απαιτήσεων, δημιουργία προβλέψεων) κ.λπ. ή επέφεραν... μείωση περιουσιακών στοιχείων του ενεργητικού (π.χ. απαιτήσεις/οφειλές τρίτων προς την Α.Ε. και η στερούμενη νομικού ερείσματος μεταφορά πόρων από ειδικές εισφορές του ν.2963/2001 προς τη θυγατρική τουριστική επιχείρηση!).
Επισημαίνονται ακόμη ανορθόδοξη διαδικασία αναγνώρισης-εκκαθάρισης δαπανών για κάθε διαχειριστική περίοδο, δαπάνες αντικειμενικά μη συνάδουσες προς την οικονομική κατάσταση της ΚΤΕΛ Α.Ε. και πολλά ακόμη που θα απέτρεπαν έναν ελεγκτή να εγκρίνει τις οικονομικές καταστάσεις.
Η ΕΑΔ επισημαίνει ότι εντόπισε «μη ορθή αποτύπωση κρίσιμων θεμελιωδών οικονομικών μεγεθών επί σειρά ετών στους ισολογισμούς», ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την εμφάνιση μειωμένων ζημιών σε σχέση με τις πραγματικές και θετική κεφαλαιακή διάρθρωση, μη σύννομα πρακτικά σε διαδικασίες αίτησης και λήψης οικονομικών ενισχύσεων κ.λπ., χωρίς ασφαλιστική ή φορολογική ενημερότητα, ή επίκληση διατάξεων που είχαν… καταργηθεί (π.χ. σε περίπτωση αποπερατωμένου έργου στα Γιαννιτσά). Και τέλος, παράνομη εκτέλεση συγκοινωνιακού έργου της ΚΤΕΛ Α.Ε. από την τουριστική θυγατρική PELLA TOURS Μ.ΕΠΕ.
Παρανομίες
Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας κατηγορεί ευθέως τη διοίκηση της ΚΤΕΛ Α.Ε. νομού Πέλλας για την επί σειρά ετών λειτουργία χωρίς άδεια του σταθμού της έδρας, αφίξεων-αναχωρήσεων λεωφορείων και εξυπηρέτησης επιβατών, στην Εδεσα (από 1.3.2008 και εντεύθεν/τουλάχιστον έως τον χρόνο ελέγχου), για παράνομη τοποθέτηση δεξαμενής υγρών καυσίμων με αντλία ανεφοδιασμού λεωφορείων σε χώρο του ίδιου σταθμού κ.λπ. Επισημαίνει ακόμη την έλλειψη μέτρων ασφαλούς εκτέλεσης υπηρεσίας δημόσιας μεταφοράς επιβατών, π.χ. ως προς την είσοδο και έξοδο λεωφορείων σε σταθμούς αναχώρησης-άφιξης, στάθμευσης ή σε πρακτορεία, ως προς τη διακίνηση πεζών, επιβατών και προσωπικού εντός ιδιόκτητων εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης κ.λπ.
Ολα αυτά έχουν και ευρωπαϊκές προεκτάσεις που εμπλέκουν και το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, καθώς η συρροή των ενισχύσεων στο ΚΤΕΛ Πέλλας (αποδεδειγμένα) όσο και σε άλλα ΚΤΕΛ (υπό έρευνα) ξεπερνά κατά πολύ ακόμη και τα προσφάτως διευρυμένα de minimis όρια που ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση για τις κρατικές ενισχύσεις σε ιδιωτικές επιχειρήσεις επιβατικών μεταφορών.
Ευθύνες σε υπουργείο Μεταφορών και… Τζιτζικώστα
Το πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας δεν μένει μόνο στα πεπραγμένα του ΚΤΕΛ νομού Πέλλας, αλλά αποδίδει πλημμελή-ατελή, αναποτελεσματική άσκηση του εποπτικού αλλά και του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους, με κυριότερες επισημάνσεις τις αβλεψίες, πλημμέλειες, ολιγωρίες αρμόδιων/συναρμόδιων υπηρεσιών σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο, έλλειψη-παράλειψη αποτελεσματικής παρακολούθησης απόδοσης/αξιοποίησης ειδικών εισφορών, ενώ επιχειρεί να περιορίσει τις ευθύνες σε επίπεδο επισπεύδουσας διεύθυνσης και συναρμόδιων οργανικών μονάδων του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών για τη διαμόρφωση ενός διαφανούς και εφαρμόσιμου πλέγματος κανόνων. Εστιάζει δε ιδιαίτερα στους κανόνες ανάθεσης-παραχώρησης μιας Υπηρεσίας Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος και στον τρόπο διαχείρισης ειδικών εισφορών που έχουν επιβληθεί υποχρεωτικά στο επιβατικό κοινό σε επιβάρυνση του κομίστρου, με κανονιστικές πράξεις στο πλαίσιο άσκησης δημόσιας εξουσίας.
Δεν λείπουν και οι διαπιστώσεις εμπλοκής δημοσίων υπαλλήλων (ενδεχόμενη συγκάλυψη «παρανομιών» της ΚΤΕΛ Α.Ε.) της οικείας Διεύθυνσης Μεταφορών και Επικοινωνιών της περιφέρειας στην οποία μέχρι πρόσφατα προΐστατο ο προτεινόμενος ως νέος επίτροπος Μεταφορών στην Ευρωπαϊκή Ενωση, Απόστολος Τζιτζικώστας.
