8 Μαρτίου 2022

Η αλήθεια για το «δόγμα Γερασίμωφ» – Πώς «δημιουργήθηκε»

 


O Mark Galeotti, επικεφαλής της εταιρείας Mayak Intelligence γράφει για το περίφημο «Δόγμα Γερασίμωφ» στο Foreign Policy. Αξίζει να διαβαστεί!

Παντού, θα βρείτε μελετητές, ειδικούς και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να μιλούν για την απειλή που θέτει στη Δύση το «δόγμα Gerasimov», που πήρε το όνομά του από τον αρχηγό του γενικού επιτελείου της Ρωσίας. Είναι ένας νέος τρόπος πολέμου, «μια διευρυμένη θεωρία του σύγχρονου πολέμου» ή ακόμα και «ένα όραμα ολοκληρωτικού πολέμου».

Υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα. Δεν υπάρχει. Και όσο περισσότερο προσποιούμαστε ότι το κάνει, τόσο περισσότερο παρεξηγούμε την -πραγματική, αλλά διαφορετική- πρόκληση που θέτει η Ρωσία.

Αισθάνομαι ότι μπορώ να το πω γιατί, προς μεγάλη μου απογοήτευση, δημιούργησα αυτόν τον όρο, ο οποίος έκτοτε απέκτησε μια δική του καταστροφική ζωή, ταλαιπωρώντας αδέξια τον κόσμο για να σκορπίσει φόβο και απέχθεια στο πέρασμά του. Τον Φεβρουάριο του 2013, η ρωσική εφημερίδα Military Industrial Courier αναδημοσίευσε μια ομιλία του στρατηγού Valery Gerasimov. Μιλάει για το πώς στον σύγχρονο κόσμο, η χρήση της προπαγάνδας και της ανατροπής σημαίνει ότι «ένα απόλυτα ακμάζον κράτος μπορεί, μέσα σε λίγους μήνες ή και μέρες, να μετατραπεί σε αρένα σκληρών ένοπλων συγκρούσεων, να γίνει θύμα ξένης επέμβασης και να βυθιστεί σε έναν ιστό χάους, ανθρωπιστικής καταστροφής και εμφυλίου πολέμου».

Πέρασε σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητο, αλλά ο Robert Coalson του Radio Free Europe/Radio Liberty, της τηλεοπτικής και ραδιοφωνικής υπηρεσίας που χρηματοδοτείται από τις ΗΠΑ που εκπέμπει στη Ρωσία και σε άλλες ανελεύθερες χώρες, το πήρε και το μετέφρασε. Μου το έστειλε και με την άδειά του δημοσίευσα τη μετάφραση στο blog μου, με δικά μου σχόλια.

Ένα blog είναι όσο τίποτα άλλο ένας ιστότοπος ματαιοδοξίας. Προφανώς, θέλω να το διαβάσει ο κόσμος. Έτσι, για έναν εύστοχο τίτλο, επινόησα τον όρο «δόγμα Gerasimov», αν και ακόμη και τότε σημείωσα στο κείμενο ότι αυτός ο όρος δεν ήταν τίποτα άλλο από «ένα σύμβολο εδραίωσης θέσης» και «σίγουρα δεν είναι δόγμα». Δεν πίστευα ότι ο κόσμος θα πίστευε ειλικρινά ότι το σκέφτηκε (καθώς ο Γκερασίμοφ είναι σκληρός και αποτελεσματικός αρχηγός του γενικού επιτελείου, αλλά όχι θεωρητικός), πόσο μάλλον ότι ήταν ένα «προγραμματικό» σχέδιο για τον πόλεμο στη Δύση.

Στη συνέχεια, όμως, ήρθε η προσάρτηση της Κριμαίας, όταν «μικρά πράσινα ανθρωπάκια» – κομάντος χωρίς διακριτικά – κατέλαβαν τη χερσόνησο με σχεδόν έναν πυροβολισμό. Ακολούθησε ο πόλεμος του Ντονμπάς, τον οποίο πολέμησε αρχικά μια ετερόκλητη συλλογή από ντόπιους τραμπούκους, αυτονομιστές, Ρώσους τυχοδιώκτες και ειδικές δυνάμεις, συνοδευόμενος από ένα μπαράζ σαθρής ρωσικής προπαγάνδας.

Ξαφνικά, φάνηκε ότι ο Gerasimov είχε πράγματι περιγράψει αυτό που επρόκειτο να συμβεί, αν το είχαμε συνειδητοποιήσει. Επιρρεπής, όπως πάντα, η δυτική κυρίαρχη γνώμη -με άγνοια των δηλώσεων του Gerasimov-  προχώρησε σε κατοχύρωσή τους ως κάποιο είδος ενός νέου τρόπου πολέμου.

Ωστόσο, τα προβλήματα με αυτή τη σύνθεση είναι πολλά. Ο Gerasimov στην πραγματικότητα μιλούσε για το πώς καταλαβαίνει το Κρεμλίνο τι συνέβη στις εξεγέρσεις της «Αραβικής Άνοιξης», τις «έγχρωμες επαναστάσεις» ενάντια στα φιλομοσκοβικά καθεστώτα στη γειτονιά της Ρωσίας και σε εύθετο χρόνο την εξέγερση του «Μαϊντάν» της Ουκρανίας. Οι Ρώσοι ειλικρινά -λανθασμένα- πιστεύουν ότι δεν επρόκειτο για γνήσιες διαμαρτυρίες ενάντια σε βάναυσες και διεφθαρμένες κυβερνήσεις, αλλά αλλαγές καθεστώτος ενορχηστρωμένες στην Ουάσιγκτον, ή μάλλον, στο Langley. Αυτό δεν ήταν ένα «δόγμα» όπως το καταλαβαίνουν οι Ρώσοι, για μελλοντικές περιπέτειες στο εξωτερικό: ο Gerasimov προσπαθούσε να βρει πώς να πολεμήσει, όχι να προωθήσει, τέτοιες εξεγέρσεις στο εσωτερικό.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Δύση αντιμετωπίζει μια πολυδιανυσματική, πολλαπλών φορέων εκστρατεία ανατροπής, διχασμού και κρυφών πολιτικών «ενεργών μέτρων» από τη Ρωσία. Έχει σημασία πώς το λέμε; Δεν είναι αυτός ο όρος “εδραίωσης” τόσο καλός όσο τίποτα άλλο;

Αλλά οι λέξεις έχουν βάρος. Πλαισιώνουν την κατανόησή μας για αυτήν την καμπάνια, για το πώς λειτουργεί και τι κάνει. Χωρίς να το γνωρίζουμε, η προσκόλληση σε αυτό το ανακριβές «παρατσούκλι» μάς περιορίζει και μάς στρέφει λανθασμένα στην προσπάθειά μας να το συλλάβουμε και έτσι να το αντιμετωπίσουμε.

Πρώτα απ ‘όλα, δεν υπάρχει ένα ενιαίο ρωσικό «δόγμα». Αν μη τι άλλο, η εκστρατεία τους είναι επικίνδυνη ακριβώς επειδή δεν έχει ενιαία αρχή οργάνωσης, πόσο μάλλον φορέας ελέγχου. Υπάρχει ένας ευρύς πολιτικός στόχος – η απόσπαση της προσοχής, η διάσπαση και η απογοήτευση – αλλά κατά τα άλλα είναι σε μεγάλο βαθμό καιροσκοπικός, κατακερματισμένος, ακόμη και μερικές φορές αντιφατικός.

Ορισμένες σημαντικές επιχειρήσεις συντονίζονται, σε μεγάλο βαθμό μέσω της προεδρικής διοίκησης, αλλά οι περισσότερες όχι. Αντίθετα, οι επιχειρήσεις σχεδιάζονται και γενικά εκτελούνται από μια μπερδεμένη ομάδα «πολιτικών επιχειρηματιών» που ελπίζουν ότι η επιτυχία τους θα τους κερδίσει την εύνοια του Κρεμλίνου: διπλωμάτες και κατάσκοποι, εγκληματίες και στοχαστές, ολιγάρχες και δημοσιογράφοι.

Δεύτερον, δεν πρέπει να το σκεφτόμαστε αυτό πρωτίστως με στρατιωτικούς όρους. Αυτό που ονομάζουμε «υβριδικό πόλεμο» στη ρωσική σκέψη είναι στην πραγματικότητα δύο ξεχωριστά πράγματα. Αυτό για το οποίο μιλούσε ο Gerasimov ήταν η χρήση της ανατροπής για την προετοιμασία του πεδίου της μάχης πριν από την επέμβαση, ακριβώς το είδος των επιχειρήσεων που χρησιμοποιήθηκαν στην Ουκρανία. Το σπάσιμο της αλυσίδας διοίκησης, η υποκίνηση τοπικών εξεγέρσεων, η παρεμπόδιση των επικοινωνιών – όλα αυτά είναι κλασικές κινήσεις που δύσκολα ξεκίνησαν στην Κριμαία.

Ωστόσο, εάν ο Gerasimov και οι στρατηγοί σκέφτονται τα «ενεργά μέτρα» ως προοίμιο για ένοπλες επιχειρήσεις, οι ειδικοί εθνικής ασφάλειας του Κρεμλίνου τα θεωρούν επίσης ως εναλλακτική λύση. Οι Ρώσοι μπορεί να κάνουν πολύ λάθος, αλλά γνωρίζουν ότι το ΝΑΤΟ είναι ένας τρομερός εχθρός, και οι πιθανότητες είναι ότι η εγγύηση αμοιβαίας άμυνας του άρθρου 5 θα ίσχυε. Στην πραγματικότητα, οι χώρες μέλη του ΝΑΤΟ είναι εκτός ορίων για άμεση στρατιωτική δράση. Πώς μπορεί μια χώρα με οικονομία ίσως του μεγέθους του Καναδά, έναν στρατό που εξακολουθεί να περνά έναν ακριβό εκσυγχρονισμό και ήδη βαλτωμένο σε δύο πολέμους και μικρή ήπια δύναμη να ανταγωνιστεί έναν μεγαλύτερο, πλουσιότερο συνασπισμό δημοκρατιών;

Η απάντηση είναι ακριβώς στρέφοντας τα δημοκρατικά της πρότυπα και θεσμούς εναντίον του εαυτού της, ανοίγοντας τα υπάρχοντα ρήγματα και εκμεταλλευόμενοι κάθε ευκαιρία για να εξουδετερώσει τη Δύση. Αυτή είναι μια περίπτωση εγχειριδίου αυτού που ο Τζορτζ Κένναν αποκάλεσε πολιτικό πόλεμο: «η χρήση όλων των μέσων υπό την εντολή ενός έθνους, εκτός από τον πόλεμο, για την επίτευξη των εθνικών του στόχων. Τέτοιες επιχειρήσεις είναι φανερές και κρυφές. Κυμαίνονται από απροκάλυπτες ενέργειες όπως πολιτικές συμμαχίες, οικονομικά μέτρα… και «λευκή» προπαγάνδα μέχρι μυστικές επιχειρήσεις όπως η λαθραία υποστήριξη «φιλικών» ξένων στοιχείων, ο «μαύρος» ψυχολογικός πόλεμος και ακόμη και η ενθάρρυνση της υπόγειας αντίστασης σε εχθρικά κράτη».

Το θέμα είναι το εξής: Εάν η ανατροπή δεν είναι το προοίμιο του πολέμου, αλλά ο ίδιος ο πόλεμος, αυτό αλλάζει την κατανόησή μας για την απειλή. Η διατήρηση σοβαρών ενόπλων δυνάμεων ως αποτρεπτικού μέσου εξακολουθεί να είναι απαραίτητη, αλλά ίσως πρέπει να δοθεί περισσότερη έμφαση στην αντικατασκοπεία και την παιδεία στα μέσα ενημέρωσης, στην καταπολέμηση της διαφθοράς (πάντα ευλογία για τους πολιτικούς πολεμιστές) και στην επούλωση των κοινωνικών διαιρέσεων που εκμεταλλεύονται με χαρά οι Ρώσοι.

Φυσικά, το δόγμα Gerasimov είναι ένας συναρπαστικός όρος, και ο ίδιος ο άνθρωπος ένας αγέλαστος και τραχύς, ένας ελκυστικός frontman για όσους θέλουν να παρουσιάσουν τη Ρωσία ως μια χώρα τραμπούκων και νταήδων. Αλλά υπονοώντας μια στρατιωτική εκστρατεία και μια εκστρατεία με συνοχή και αυστηρή διοίκηση, μας οδηγεί επίσης να παρεξηγήσουμε την απειλή και να υπολογίσουμε λάθος την απάντηση.

Σημαίνει επίσης ότι αποτυγχάνουμε να εκτιμήσουμε πώς φαίνονται οι ενέργειες των ΗΠΑ στο Κρεμλίνο και τον βαθμό στον οποίο συνέβαλαν άθελά τους στη μεγάλη αφήγηση του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν για μια Ρωσία που απειλείται από μια ύπουλη Δύση. Κάνει σε μεγάλο βαθμό λάθος, αλλά όχι εντελώς. Είτε έτσι είτε αλλιώς, αν θέλουμε επίσης να προσπαθήσουμε να τερματίσουμε την τρέχουσα αντιπαράθεση, καθώς και να πολεμήσουμε τον πολιτικό πόλεμο της Ρωσίας, πρέπει να κατανοήσουμε τα κίνητρα πίσω από αυτόν.

Το «δόγμα Gerasimov» δεν έπρεπε ποτέ να σημαίνει τίποτα, και δεν σημαίνει. Ήρθε η ώρα να το ξεπεράσετε!

https://www.militaire.gr/