«Η Ελλάδα μεταξύ αναχαίτισης και ενσωμάτωσης» (Greece between deterrence and integration) είναι ο τίτλος ενός εξαιρετικά ενδιαφέροντος ρεπορτάζ για το προσφυγικό – μεταναστευτικό στην χώρα μας, που δημοσιεύθηκε πριν λίγες ημέρες στον εξειδικευμένο για προσφυγικά θέματα ιστότοπο newsdeeply.com.
Ο δημοσιογράφος κ. Daniel Howden, που έχει την θέση του αρχισυντάκτη και υπογράφει το ρεπορτάζ, διέτρεξε όλη την Ελλάδα και μεταφέρει μέσα από συνεντεύξεις και μαρτυρίες την εικόνα του προσφυγικού – μεταναστευτικού, έτσι όπως διαμορφώνεται σήμερα, έναν χρόνο μετά την συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας.
Φυσικά, από το ενδιαφέρον αυτό ρεπορτάζ δεν μπορούσε να λείπει η Χίος, στην οποία ο δημοσιογράφος αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο, το πέμπτο και τελευταίο, με την μορφή του επιλόγου.
Καταπιάνεται με την ανθρώπινη ιστορία ενός Σύριου πρόσφυγα του Abdullah Alkiem, γνωστός σε όσους ασχολούνται δημοσιογραφικά με το προσφυγικό – μεταναστευτικό στη Χίο, τον οποίο έχουμε παρακολουθήσει από την έξοδο της ΒΙΑΛ και τα γεγονότα στο λιμάνι της Χίου, τον Απρίλιο του 2016, έως σήμερα. Βλέπει τους φίλους του να φεύγουν από τη Χίο και από την Ελλάδα, ενώ ο ίδιος εξακολουθεί να είναι εγκλωβισμένος στο νησί.
Ο κ. Howden κάνει αναφορά, χωρίς να τον κατονομάζει, στην επίθεση κατά του διευθυντή του astraparis.gr Γιάννη Στεβή, με την κα Ερμιόνη Φρεζούλη, επικεφαλής της Χιακής Συμπολιτείας, να σημειώνει ότι η επίθεση αυτή σοκάρισε τους Χιώτες και στάθηκε η αφορμή να διατηρήσει η Χρυσή Αυγή πιο χαμηλό προφίλ.
Επίσης, έχει πάρει συνέντευξη από τον κ. Νίκο Γεωγούλη, δημοσιογράφο της εφημερίδας «Πολίτης» και τον δήμαρχο Χίου κ. Μανώλη Βουρνού, ενώ γίνονται αναφορές στον Δικηγορικό Σύλλογο Χίου, καθώς και στην δραστηριότητα της λεγόμενης «παγχιακής επιτροπής αγώνα».
Το ρεπορτάζ που αφορά τη Χίο έχει ως ακολούθως (οι μεσότιτλοι είναι δικοί μας):
Ποιος μπορεί να ζήσει έτσι;
Όταν ο Abdullah Alkiem έφτασε στη Χίο, νόμιζε ότι θα βρίσκεται στο νησί μόνο για λίγες μέρες. Αυτό ήταν πριν σχεδόν 14 μήνες. O 26χρονος Σύριος που μεγάλωσε κοντά στα αρχαία «θαύματα» της Παλμύρα που καταστράφηκε μερικώς από τον ISIS, διαμένει από τότε στην δυσώδη κατάσταση της Σούδας, έναν καταυλισμό «σφηνωμένο» ανάμεσα σε δύο τείχη ενός μεσαιωνικού κάστρου, κοντά στο λιμάνι της Χίου.
Μια σειρά από σκηνές της ύπατης αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και πλαστικές καλύβες, μήκους κάτι παραπάνω του ενός χιλιομέτρου, η Σούδα δεν έχει ξεκάθαρη νομική υπόσταση, όπως ακριβώς και οι διαμένοντες σε αυτήν. Και, όπως και αυτοί, δεν πάει πουθενά.
Κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Σούδα, ο Alkiem λέει ότι συνήθισε τα κουνούπια και τα φίδια που περιφέρονται στους γεμάτους υγρασία παλιούς τοίχους, τις διαμάχες μεταξύ «αντιπάλων» εθνικοτήτων και τα συνεχώς αυξανόμενα προβλήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Επίσης, παραδέχεται ότι δεν μπορεί να κοιμηθεί τα βράδια και ότι βλέπει σημάδια γήρανσης στο σώμα του.
Όσο μιλάει κινείται νευρικά, με τα μάτια του να εστιάζουν από το ένα μέρος στο άλλο. Όντας εκπαιδευμένος νοσηλευτής, ο Alkiem γνωρίζει ότι δεν είναι καλά. «Δεν υπάρχει γαλήνη. Μπορεί το τηλέφωνό μου να χτυπήσει τώρα και κάποιος να μου πει ότι παίρνω τα χαρτιά μου. Αλλά την ίδια στιγμή μπορεί να μάθω ότι με στέλνουν πίσω στην Τουρκία». Η αίτησή του για άσυλο έχει απορριφθεί μία φορά, αλλά έχει ασκήσει έφεση.
Από τη στιγμή της συμφωνίας της Ε.Ε. με την Άγκυρα, η Τουρκία έχει κατοχυρωθεί σαν ασφαλής τρίτη χώρα επιστροφής. Αυτή η δήλωση έχει τύχει αμφισβήτησης στο ελληνικό δικαστήριο, με την απόφαση να αναμένεται τον Μάιο.
Στη συνέντευξη, ο Alkiem εξαγριώθηκε διαπιστώνοντας ότι τα στελέχη της υπηρεσίας ασύλου δεν έδειξαν ενδιαφέρον για τον τρόμο που έζησε στην Παλμύρα: «Το μόνο που με ρώτησαν ήταν τι έκανα στην Τουρκία και πόσον καιρό ήμουν εκεί». Δεν υπάρχει καμμία ενημέρωση για την πρόοδο της έφεσής του. «Δεν μπορώ να ζήσω έτσι», λέει ο Alkiem. «Ποιος μπορεί να ζήσει έτσι;».
Σχέδιο ή συγκυρίες;
Σύμφωνα με έναν αυξανόμενο αριθμό επικριτών του τωρινού συστήματος ασύλου, η κατάσταση που βιώνει είναι περισσότερο αποτέλεσμα σχεδίου παρά συγκυριών. Τον Δεκέμβριο του 2013, διέρρευσε μία ηχογράφηση που περιείχε τη φωνή του Νίκου Παπαγιαννόπουλου, τότε αρχηγού της αστυνομίας. Σε αυτήν, ο Παπαγιαννόπουλος ακούγεται να λέει σε άλλους αξιωματικούς ότι πρέπει να ενταθεί η κράτηση των μεταναστών: «Πρέπει να τους κάνουμε τη ζωή αφόρητη… Ο άλλος πρέπει να ξέρει ότι αν έρθει σε αυτή τη χώρα θα τον βάλουν μέσα, αλλιώς δεν κάνουμε τίποτα».
Τα σχόλια αυτά καταδικάστηκαν από την Διεθνή Αμνηστεία, η οποία τα συνέδεσε με τις βίαιες επαναπροωθήσεις Σύριων προσφύγων που επιχειρούσαν να περάσουν στην Ελλάδα από το Αιγαίο.
Ορατή η επ’ αόριστον κράτηση
Σε λιγότερο από έναν χρόνο, ένας συνασπισμός αριστερών κομμάτων, ο ΣΥΡΙΖΑ, ήρθε στην εξουσία υποσχόμενος ότι θα βάλει τέλος στο καθεστώς αποτροπής. Τήρησε αυτήν την υπόσχεση και οι πρώτοι 6 μήνες της διακυβέρνησής τους συνοδεύτηκαν από μία μεγάλη έξοδο Σύριων, πολλοί από τους οποίους πέρασαν στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας.
Σήμερα, η Χίος αποτελεί το έδαφος όπου η Ελλάδα και η Ε.Ε. καλούνται να αποφασίσουν αν η διαχειρίσιμη μετανάστευση είναι κάτι περισσότερο από έναν ευφημισμό για την επιστροφή σε πρακτικές, όπως η επ’ αόριστον κράτηση.
Τις τελευταίες εβδομάδες, η Χίος έχει ξεπεράσει την Λέσβο σε αφίξεις, με 825 πρόσφυγες και μετανάστες να καταφθάνουν τον Μάρτιο. Οι Χιώτες διαχωρίζουν την προσφυγική κρίση σε δύο στάδια: πριν και μετά την συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας. Κατά την διάρκεια της πρώτης περιόδου, η κεντρική πλατεία της πόλης μεταμορφώθηκε σε έναν μεταβατικό καταυλισμό, όπου οι ντόπιοι με την βοήθεια εξωτερικών εθελοντών βοηθούσαν τις νέες αφίξεις να περάσουν στην ενδοχώρα, κάτω από τα επιβλητικά φοινικόδεντρα.
Η συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας τα άλλαξε όλα
Η συμφωνία του Μαρτίου 2016 τα άλλαξε όλα. Υποσχέσεις του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής ότι η Χίος θα άδειαζε αθετήθηκαν. Προσπάθειες να ανοίξει ένα νέο hot spot στην ΒΙΑΛ, στους λόφους έξω από την πόλη ως κέντρο κράτησης έπεσαν στο κενό, όταν εκατοντάδες διαμένοντες πέρασαν τις πύλες και κατέβηκαν στο λιμάνι της Χίου για να διαμαρτυρηθούν, καταλήγοντας να διαμένουν στην Σούδα. Η Χίος, πολύ μακριά από την εκκένωση, έχει τώρα περίπου 2.700 αιτούντες άσυλο.
Τι λέει ο Δικηγορικός Σύλλογος Χίου
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Χίου καταδίκασε την συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας και κατηγόρησε την Ε.Ε. ότι θυσιάζει το νησί ως μέρος της αποτρεπτικής της στρατηγικής: «Αυτή η πρακτική συνιστά μία πολιτική και στρατηγική απόφαση, ώστε να αποφευχθούν / περιοριστούν μαζικές εισερχόμενες ροές, χρησιμοποιώντας τα νησιά σαν ένα γεωφυσικό σύνορο, στο οποίο οι πρόσφυγες και οι μετανάστες παραμένουν για απροσδιόριστο διάστημα», λένε οι δικηγόροι στην δήλωσή τους. «Εγκαθιστώντας έτσι μια απροθυμία στους υπόλοιπους που θέλουν να περάσουν στην Ε.Ε., να ακολουθήσουν την συγκεκριμένη διαδρομή».
«Η Ευρώπη βρίσκει την άνεσή της εις βάρος μας»
Ένα πλαστικοποιημένο χαρτί κρέμεται στις πύλες του κήπου της Χίου, θυμίζοντας σε όλους ότι απαγορεύεται ο ύπνος μέσα σε αυτό. Απέναντι βρίσκεται το οικογενειακό βενζινάδικο του Σιδεράτου. Ο ιδιοκτήτης του, Μανώλης Σιδεράτος, είναι ένα από τα ηγετικά μέλη της νέας ομάδας πολιτών που αποκαλούνται παγχιακή, που σημαίνει «όλη η Χίος» στα ελληνικά.
«Η Ευρώπη βρίσκει την άνεσή της εις βάρος μας», διαμαρτύρεται ο Σιδεράτος, ανάμεσα στο γέμισμα αυτοκινήτων. «Η Ευρώπη πρέπει να αποφασίσει τι θέλει. Αν θέλει πρόσφυγες ας πάει να τους πάρει εκεί που βρίσκονται, να μην βάζουν τους νησιώτες στη μέση».
Ακροδεξιοί και Χρυσή Αυγή σε δράση
Η παγχιακή εμφανίστηκε ξαφνικά τον Σεπτέμβριο του 2016, αφότου αλλεπάλληλα βίαια περιστατικά, που περιελάμβαναν φερόμενα μέλη της Χρυσής Αυγής, κορυφώθηκαν με την σοβαρή επίθεση σε έναν τοπικό δημοσιογράφο.
Η Ερμιόνη Φρεζούλη, μία αριστερή δημοτική σύμβουλος, λέει ότι η βία απέναντι σε έναν αξιοσέβαστο Χιώτη σόκαρε τους ντόπιους και ανάγκασε τη Χρυσή Αυγή να διατηρήσει πιο χαμηλό προφίλ. Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζει λέγοντας ότι ένας αριθμός κορυφαίων στελεχών της Χρυσής Αυγής, καθώς και άλλοι ιδεολόγοι της ακροδεξιάς έχουν πραγματοποιήσει συναντήσεις στο νησί, παρουσία μάλιστα του επικεφαλής της εισβολής σε σχολείο του Περάματος Γιάννη Λαγού.
Η πολιτική της επιβολής σκληρών συνόρων
Στις 25 Σεπτεμβρίου, η παγχιακή πραγματοποίησε επίδειξη δύναμης και διατύπωσε αιτήματα, όπως η επιβεβαίωση της εθνικής κυριαρχίας, η επιβολή σκληρών συνόρων και η μεταφορά των προσφύγων και μεταναστών σε δομές της ενδοχώρας. Διαδηλωτές γέμισαν το πάρκο που πριν 12 μήνες αποτελούσε μεταβατικό καταυλισμό προσφύγων, κουβαλώντας πανώ που καταδίκαζαν την Ε.Ε. και απαιτούσαν το κλείσιμο του hot spot στη Χίο. Εκτιμήσεις αναφορικά με την συμμετοχή σε αυτή την διαμαρτυρία κυμαίνονται από 2.000 έως 5.000.
«Πέμπτη φάλαγγα του Ερντογάν οι πρόσφυγες»
Συνοδεία πικρού καφέ και λουκουμάδων στην προκυμαία της Χίου, ο Νίκος Γεωργούλης, εκδότης της μόνης ημερήσιας Χιώτικης εφημερίδας, του «Πολίτης», καυχιέται ότι ένας στους δέκα Χιώτες ήταν εκεί. Ο Γεωργούλης είπε ότι η Χίος, που είναι ένα μικρό ταξίδι με καραβάκι μακριά από την Τουρκία, δεν έχει την πολυτέλεια να επιτρέψει σε μία μουσουλμανική μειονότητα να εγκατασταθεί στο νησί. Είπε ότι οι πρόσφυγες θα χρησιμοποιηθούν από τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν σαν μία πέμπτη φάλαγγα και σαν πρόφαση να καταλάβει το νησί.
Αφήνοντας στην άκρη τα γεωπολιτικά, φάνηκε να τρέμει λέγοντας ότι αγόρια από το Πακιστάν εθεάθησαν να κρατούν από το χέρι ντόπια κορίτσια και ότι στο μέλλον «τα μισά παιδιά στον παιδικό σταθμό θα είναι μαύρα και παιδιά μεταναστών».
Δεν ξέφυγε ούτε ο αστυνομικός διευθυντής
Τον Νοέμβριο του 2016, ύποπτοι ακροδεξιοί ταραξίες πέταξαν μολότοφ και πέτρες μέσα στην Σούδα, καταστρέφοντας τμήματα του καταυλισμού και αναγκάζοντας τους πρόσφυγες να κοιμηθούν σε παρακείμενο χώρο. Υποστηρικτές της Χρυσής Αυγής επιδόθηκαν σε ταραχές ξανά τον Απρίλιο, πραγματοποιώντας επιθέσεις απέναντι σε αιτούντες άσυλο και μερικούς ντόπιους. Ήρθαν σε αντιπαράθεση ακόμα και με τον αστυνομικό διευθυντή της Χίου. Δεν φορούσε στολή εκείνη την ώρα και δεν είναι ξεκάθαρο αν οι ταραξίες γνώριζαν ποιος είναι.
Ο εγκλωβισμός του Βουρνού και το αδιέξοδο της Χίου
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί κάποιοι τοπικοί επιχειρηματίες πίεσαν τον Μανώλη Βουρνού να κατέβει για δήμαρχος το 2014. Παρότι αρχάριος στην πολιτική, ο ψηλός αρχιτέκτονας γεμίζει το κοστούμι του με το σωστό στυλ της σοβαρής συμπεριφοράς. Έτρεξε καμπάνια σαν τεχνοκράτης και κέρδισε.
Μετά τις διαμαρτυρίες της 25ης Σεπτεμβρίου 2016, ο δήμαρχος και το συμβούλιο υπαναχώρησαν και υιοθέτησαν όλα τα αιτήματα της παγχιακής. Χωρίς προοπτική η Κομισιόν να αλλάξει την στρατηγική της για τα hot spot, για την διαχείριση της μετανάστευσης και χωρίς πίεση από την ελληνική κυβέρνηση να επανεξεταστεί η συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας, υπάρχει ένα αδιέξοδο στη Χίο.
Ο Βουρνούς τώρα βρίσκει τον εαυτό του να ισορροπεί ανάμεσα στην αντίθεση της παγχιακής σε κάθε νέα δομή και βίαια περιστατικά και στις απαιτήσεις της Κομισιόν και του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής να δημιουργηθεί ένα νέο «προαναχωρησιακό κέντρο», έτσι ονομάζουν το κέντρο κράτησης για τους μετανάστες που πρόκειται να επιστραφούν στην Τουρκία.
Η Σούδα δεν μπορεί να κλείσει εκτός αν ανοίξει νέα δομή ή η κυβέρνηση ενδώσει και επιτρέψει στους διαμένοντες σε αυτήν να περάσουν στην ενδοχώρα. Οι μαζικές επιστροφές στην Τουρκία, για να είναι αποτελεσματικές στην πράξη, θα χρειάζονται ένα κέντρο κράτησης, όπως αυτό στην Λέσβο, για να απομονώνονται αυτοί που θα επιστραφούν στην άλλη πλευρά του Αιγαίου.
Ο δήμαρχος είναι εγκλωβισμένος. «Δεν μπορώ να πάω με μία μπουλντόζα αύριο και να αδειάσω τη Σούδα», είπε. «Αθετημένες υποσχέσεις από την κεντρική κυβέρνηση δηλητηρίασαν την στάση των ντόπιων απέναντι σε κάθε είδους συμβιβασμό για νέες δομές», συνεχίζει ο Βουρνούς. «Προσπαθήσαμε να βρούμε λύση, αλλά με την απουσία λύσης η κυβέρνηση μας εξέθεσε στα μάτια όλων στη Χίο». Σχεδόν σε απελπισία, ο δήμαρχος λέει ότι είναι πλέον ζήτημα της κυβέρνησης και των Ευρωπαίων εταίρων να βρουν μία λύση στο αδιέξοδο. «Δεν μπορούν να υπάρξουν άλλες προσωρινές, “εύκολες” λύσεις».
ΠΗΓΗ: NEWSDEEPLY.COM
