Η πολυσυζητημένη μεταφορά αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος στην Αυτοδιοίκηση και από τις καταργούμενες νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις στους δήμους και τις αιρετές περιφέρειες περιλαμβάνει μετακίνηση προσωπικού, υλικοτεχνικής υποδομής και ολόκληρων υπηρεσιών. Για την υλοποίησή τους προβλέπεται ένα επιχειρησιακό σχέδιο, που περιλαμβάνει 17 βήματα. Οι διαδικασίες αναμένεται να ξεκινήσουν μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, για να ολοκληρωθούν την 1/1/2011. Προκειμένου η μετάβαση να γίνει ομαλά και να υπάρξει η απαιτούμενη ετοιμότητα, το σχέδιο «Καλλικράτης» προβλέπει ορισμένες μεταβατικές περιόδους.
Αρχικά οι μετατάξεις θα είναι εθελοντικές και σε δεύτερο στάδιο υποχρεωτικές, ανάλογα με το πού υπάρχει πλεονάζον προσωπικό και πού κενές οργανικές θέσεις.
Οσον αφορά στο περιεχόμενο των αρμοδιοτήτων, με εξαίρεση τους τομείς Γεωργίας, Κτηνοτροφίας, Αλιείας, Δημ. Υγείας και Προστασίας Περιβάλλοντος, που θα ασκηθούν από 1/1/2013, οι υπόλοιπες μεταβιβάζονται σταδιακά από την ψήφιση του «Καλλικράτη» και μετά.
Αντίστοιχα, οι δήμοι ενισχύονται με επιπλέον αρμοδιότητες στους τομείς της παιδείας, της κοινωνικής πρόνοιας, του περιβάλλοντος, ενώ πρόσθετες αρμοδιότητες είναι αυτές που αφορούν την ποιότητα ζωής και λειτουργίας των πόλεων, όπως π. χ. ο καθορισμός των αστικών γραμμών λεωφορείων, η μελέτη έργων συντήρησης του δημοτικού οδικού δικτύου. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις Μονάδες Πρωτοβάθμιας Υγείας, ενώ για τη μεταφορά της αρμοδιότητας από το υπουργείο Υγείας προβλέπεται Προεδρικό Διάταγμα, που θα εκδοθεί εντός διετίας.
Στους δήμους που στερούνται επαρκών υπηρεσιακών μονάδων, οι σχετικές αρμοδιότητες θα ασκούνται υποχρεωτικά από τον δήμο της έδρας του νομού.
Η αιρετή περιφέρεια θα είναι, μεταξύ άλλων, αρμόδια για την εκπόνηση γενικών και ειδικών μελετών που αφορούν συγκέντρωση και επεξεργασία γεωγραφικών, δημογραφικών, οικονομικών, κοινωνικών στοιχείων. Επίσης είναι υπεύθυνη για την τελική διαμόρφωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, ενώ ένα μέρος των αρμοδιοτήτων των κρατικών περιφερειών αλλά και των νομαρχιών μεταβιβάζονται στην αιρετή περιφέρεια.
