Η πρόσφατη μηνυτήρια αναφορά του Γιάννη Καλτάκη προς την Εισαγγελία Σάμου έρχεται να εκφράσει τη συσσωρευμένη ανησυχία των κατοίκων για το φαινόμενο των συνεχών αφίξεων μεταναστών στο νησί. Ωστόσο, εγείρονται εύλογες απορίες: Ποιον στοχεύει μια μηνυτήρια αναφορά όταν δεν καταλογίζει ευθύνες σε κανένα πρόσωπο ή αρχή; Και, το κυριότερο, μπορεί να έχει πρακτική αξία;
Η απάντηση, όσο κι αν απογοητεύει, είναι μάλλον αρνητική. Η Δικαιοσύνη λειτουργεί με βάση την ύπαρξη συγκεκριμένων προσώπων ή φορέων που τελούν παρανομίες ή παραλείπουν να επιτελέσουν τις υποχρεώσεις τους. Όταν δεν υπάρχουν τέτοια ονομαστικά προσδιορισμένα υποκείμενα, η αναφορά κινδυνεύει να καταλήξει σε ένα συμβολικό έγγραφο χωρίς έννομη συνέπεια.
Επιπλέον, η εκ των προτέρων απαλλαγή του Λιμενικού και της Αστυνομίας από κάθε πιθανή ευθύνη μπορεί να είναι πολιτικά επιθυμητή για να αποφευχθούν τριβές, αλλά αποδυναμώνει την ουσία της νομικής ενέργειας. Αν πράγματι υπάρχει πλημμελής φύλαξη ή επιχειρησιακή αδράνεια, τότε η καταγγελία πρέπει να συνοδεύεται από την αντίστοιχη διερεύνηση ευθυνών, όσο δυσάρεστο κι αν είναι αυτό.
Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την αγωνία των νησιωτών, ούτε την εικόνα που δίνει ένα νησί σε τουριστική περίοδο να "υποδέχεται" βάρκες μεταναστών μέρα μεσημέρι. Όμως, μια μηνυτήρια αναφορά που δεν στρέφεται κατά κανενός, στην πράξη, δύσκολα μπορεί να οδηγήσει σε άνοιγμα δικογραφίας, πολλώ δε μάλλον σε αποτροπή μελλοντικών φαινομένων.
Εάν ο στόχος είναι να αναδειχθεί το ζήτημα και να ασκηθεί πίεση στην κεντρική εξουσία, τότε ίσως η νομική οδός δεν είναι το καταλληλότερο εργαλείο. Πολιτικές δηλώσεις, οργανωμένες διαμαρτυρίες ή ακόμα και θεσμικές παρεμβάσεις σε ανώτερο επίπεδο (π.χ. Περιφερειακό Συμβούλιο, Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη) μπορούν να έχουν μεγαλύτερη απήχηση και πρακτική επίδραση.
Εν κατακλείδι, η κίνηση του κ. Καλτάκη έχει αναμφισβήτητα συμβολικό βάρος, όμως για να έχει και ουσία, πρέπει να συνοδευτεί από σαφή καταλογισμό ευθυνών ή, τουλάχιστον, από την απαίτηση για λογοδοσία από τους θεσμούς που έχουν την επιχειρησιακή ευθύνη.
