Στην καρδιά του Αιγαίου, εκεί όπου το γαλάζιο της θάλασσας κάποτε καθρέφτιζε περηφάνεια και ιστορία, σήμερα αντανακλά μια άλλη πραγματικότητα – μια πραγματικότητα που δεν κρύβεται πια πίσω από τεχνικές εκθέσεις και υπηρεσιακές σφραγίδες.
Ο Κόλπος του Βαθέος στη Σάμο ρυπαίνεται συστηματικά εδώ και χρόνια. Όχι από «κακό σχεδιασμό». Όχι από «έκτακτες βλάβες». Αλλά από συνεχή αμέλεια, θεσμική σιωπή και μια επικίνδυνη κανονικοποίηση του απαράδεκτου.
Η πρόσφατη Πράξη Βεβαίωσης Παράβασης (28/5/2025) είναι απλώς ένα έγγραφο που επιβεβαιώνει αυτό που πολλοί κάτοικοι γνώριζαν και άλλοι σιωπούσαν: ότι ο Βιολογικός Καθαρισμός Βαθέος δεν λειτουργεί εδώ και τουλάχιστον επτά χρόνια. Ότι τα αστικά λύματα καταλήγουν απευθείας στη θάλασσα από τουλάχιστον επτά σημεία. Ότι η θάλασσα μολύνεται καθημερινά με μια φυσικότητα που σοκάρει περισσότερο και από την ίδια τη ρύπανση.
Η δημόσια διοίκηση έκανε τον κύκλο της: αυτοψία, πόρισμα, πρόστιμο. Μια πράξη που δείχνει λειτουργία θεσμών – αλλά και το όριο αυτής της λειτουργίας. €18.247,28 πρόστιμο για χρόνια περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Ποσό που δύσκολα κανείς χαρακτηρίζει αποτρεπτικό. Κι ένα χρονοδιάγραμμα 12 μηνών για συμμόρφωση. Μια «ευκαιρία» για αποκατάσταση, που έρχεται με μεγάλη καθυστέρηση και χωρίς εγγυήσεις ότι αυτή τη φορά κάτι θα αλλάξει.
Δεν είναι μόνο περιβαλλοντικό το ζήτημα
Η περίπτωση της Σάμου εγείρει βαθύτερα ερωτήματα διαφάνειας, ευθύνης και πολιτικής λογοδοσίας. Γιατί αφέθηκε μια κρίσιμη υποδομή στην τύχη της; Πού ήταν οι εσωτερικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί; Ποιοι ενημερώθηκαν και δεν αντέδρασαν; Πότε το πρόβλημα έγινε «πολύ μεγάλο» για να κρυφτεί;
Κυρίως όμως, πού είναι η φωνή της τοπικής κοινωνίας; Οι επαγγελματίες του τουρισμού, οι κάτοικοι, οι φορείς, τα σχολεία; Όταν η θάλασσα της πόλης γίνεται αποδέκτης λυμάτων, δεν επηρεάζεται απλώς η ποιότητα ζωής. Προσβάλλεται η ίδια η έννοια του δημόσιου χώρου και του κοινού αγαθού.
Μια σιωπηλή κανονικότητα που δηλητηριάζει
Αυτή η υπόθεση δεν είναι μόνο σάπια από τη μυρωδιά των λυμάτων. Είναι και σάπια από τη σιωπή που την περιβάλλει. Όταν η θεσμική αδράνεια συνυπάρχει με την κοινωνική ανοχή, τότε ο κόλπος Βαθέος δεν είναι απλώς ένα ρυπασμένο σημείο στο χάρτη – είναι σύμπτωμα ενός μοντέλου διαχείρισης που έχει αποτύχει.
Η Σάμος δεν αξίζει αυτή την εικόνα. Ούτε ως τόπος, ούτε ως κοινωνία. Αλλά η ανάκτηση της αξιοπρέπειας και της εμπιστοσύνης περνά πλέον όχι μόνο από σωλήνες και τεχνικά έργα, αλλά και από ξεκάθαρες, δημόσιες απαντήσεις και πράξεις ευθύνης.
Η αποκατάσταση του περιβάλλοντος μπορεί να κοστίζει. Αλλά η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης κοστίζει πάντα περισσότερο.
