Ο Νίκος Μπελαβίλας είναι καθηγητής στο ΕΜΠ και διευθύνει το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος.
Σε τούτο το μαγευτικό τοπίο, στον Επταστάδιο Πορθμό της Σάμου, επελέγη η εγκατάσταση δεκάδων ανεμογεννητριών. Οι Τούρκοι, στην απέναντι ακτή, είτε λόγω της ύπαρξης παραμεθόριων στρατιωτικών ζωνών είτε εξαιτίας μεγαλύτερης περιβαλλοντικής ευαισθησίας, τοποθέτησαν τις δικές τους ανεμογεννήτριες πολύ πιο μέσα, σε απόσταση 30 χιλιομέτρων, μακριά από τον εθνικό τους δρυμό, τις άγριες ορεινές περιοχές.
Εμείς αντίθετα τις ετοιμάζουμε "καταμεσής" του Στενού.
Το θαλάσσιο αυτό πέρασμα συνθέτει ένα από τα ωραιότερα τοπία του Αιγαίου. Από τη μία πλευρά, οι ήπιοι, καταπράσινοι λόφοι και τα βραχώδη ακρωτήρια· από την άλλη, το πανύψηλο, δασωμένο μικρασιατικό βουνό της Μυκάλης. Ανάμεσά τους, ο περίφημος Επταστάδιος Πορθμός.
Ο τόπος φέρει τα ίχνη πανάρχαιας κατοίκησης: ερείπια μικρών οχυρών, μοναστήρια, αγκυροβόλια. Στα χαμηλά, ελαιώνες, πευκοδάση και ακρογιαλιές· στα υψώματα, βράχια όπου φωλιάζουν λαγοί, πέρδικες, κερκέζια και η αποικία των «χρυσών» τσακαλιών της Σάμου. Στην παλιά αλυκή της Μυκάλης ξεχειμωνιάζουν κοπάδια φλαμίνγκο, ενώ στα στενά κολυμπούν δελφίνια.
Σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο, ο τουρισμός έχει διατηρήσει μια ισορροπία, με μικρές, αραιές μονάδες ανακατεμένες με τις αγροτικές καλλιέργειες, τα δάση και τα σπίτια των ντόπιων στους μικρούς οικισμούς της ακτής.
Ας ξεκαθαρίσουμε ορισμένα αυτονόητα πριν προχωρήσουμε:
Η αιολική ενέργεια υπήρξε ανέκαθεν φιλική προς το περιβάλλον. Ιστιοφόρα και ανεμόμυλοι συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάπτυξη του πολιτισμού.
Οι ανεμογεννήτριες αποτελούν μία από τις πιο ήπιες μορφές παραγωγής ενέργειας, ειδικά σε σύγκριση με τις γεννήτριες που λειτουργούν με άνθρακα, πετρέλαιο ή, ακόμη χειρότερα, με πυρηνικό καύσιμο.
Το μέλλον της ανθρωπότητας ανήκει στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας, με την αιολική να βρίσκεται στην κορυφή λόγω του χαμηλού περιβαλλοντικού της αποτυπώματος.
Ωστόσο, τι συμβαίνει στην πράξη; Επιχειρηματίες χωρίς ουσιαστική σχέση με το περιβάλλον και την ενέργεια έχουν μετατρέψει την αιολική ενέργεια σε χρηματιστηριακό προϊόν, εκμεταλλευόμενοι επιδοτήσεις και κάθε είδους κερδοσκοπία.
Θα μπορούσαν να έχουν επενδύσει σε οποιοδήποτε εγχείρημα υπόσχεται γρήγορα κέρδη, αλλά βρήκαν έδαφος στην εκμετάλλευση των βουνοκορφών για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, αδιαφορώντας για τις περιβαλλοντικές συνέπειες.
Έτσι, έφτασαν και στη Σάμο. Στα δύο ανατολικά ακρωτήρια, στις κορυφές Σύρραχο και Πράσο, δίπλα στην προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 των Αλυκών και το καταφύγιο άγριας ζωής, με τα φλαμίνγκο, και σε επαφή με δύο μοναστήρια τεσσάρων αιώνων, τη Ζωοδόχο Πηγή και την Αγία Ζώνη, ετοιμάζονται να δημιουργήσουν ζώνες εγκατάστασης ανεμογεννητριών.
Το νησί διαθέτει περιοχές στις παρυφές των πόλεων και ημιορεινούς αυχένες χωρίς ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά, όπου οι ανεμογεννήτριες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν χωρίς σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Ήδη, στους λόφους του Μεσόκαμπου, ανεμογεννήτριες που λειτουργούν από τη δεκαετία του 1990 καλύπτουν σημαντικό μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας του νησιού, χωρίς να προκαλούν προβλήματα. Όμως, όσοι επιδιώκουν υψηλά και άμεσα κέρδη ενδιαφέρονται για περιοχές με μέγιστο αιολικό δυναμικό και όσο το δυνατόν περισσότερες ανεμογεννήτριες.
Η αλόγιστη εκμετάλλευση των ΑΠΕ και η απουσία πραγματικού ρυθμιστικού σχεδιασμού δυσφημούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ο κόσμος αρχίζει να μισεί αυτά τα μεταλλικά τέρατα που καταστρέφουν βουνά και δάση, όπως άλλοτε μίσησε τα φουγάρα των βιομηχανιών, οδηγώντας σε κινητοποιήσεις που τελικά έδιωξαν τα εργοστάσια.
Έτσι, φαίνεται πως βαδίζουμε προς την απαξίωση των φιλικών προς το περιβάλλον μορφών ενέργειας, όχι εξαιτίας της τεχνολογίας, αλλά λόγω της άπληστης και αλόγιστης διαχείρισης από όσους τις εκμεταλλεύονται.
Στην πρώτη εικόνα τα στενά της Σάμου με το Κασονήσι, τις Λάκκες και το Σύρραχο και στο βάθος τα βουνά της Τουρκίας. Οι ανεμογεννήτριες θα τοποθετηθούν στο σημείο από το οποίο έχει ληφθεί η φωτογραφία και στην απέναντι δεξιά κορυφογραμμή του Συρράχου.
Στη δεύτερη εικόνα, η βόρεια είσοδος του στενού και η Σάμος στα δεξιά με τις χαμηλές κορυφογραμμές, φωτογραφημένη από το Καλαμάκι της απέναντι μικρασιατικής ακτής. Οι ανεμογεννήτριες θα τοποθετηθούν ακριβώς σε αυτές τις κορυφές που διακρίνονται στην εικόνα.
Στην τρίτη εικόνα ο επίσημος χάρτης της ΡΑΕ με τα κίτρινα διαγράμματα για την εγκατάσταση των γεννητριών στην ανατολική Σάμο.
