Στόχος των νέων αλλαγών που φέρνει ο νέος νόμος για τη λειτουργία των δήμων, σύμφωνα με την κυβέρνηση και του αρμόδιου υπουργείου είναι η ενίσχυση του κεντρικού ελέγχου στις δηµοτικές δοµές. Από την 1η Ιανουαρίου 2024 ο τρόπος που λειτουργούσαν µέχρι σήµερα οι δήµοι αλλάζει. Οι µεταρρυθµίσεις που εισάγει στη λειτουργία τους ο ν. 5056/2023 δεν αφήνει περιθώρια στις νέες δηµοτικές αρχές να αναβάλουν ούτε για µια µέρα την προσαρµογή της λειτουργίας των δηµοτικών υπηρεσιών στις νέες απαιτήσεις.
Καταργούνται τα νομικά πρόσωπα
Στόχος του νέου προγράµµατος με το νομοσχέδιο είναι η ενίσχυση του κεντρικού ελέγχου στις δηµοτικές δοµές, µε την κατάργηση των διαφόρων δηµοτικών νοµικών προσώπων και κοινωφελών επιχειρήσεων που µέχρι σήµερα λειτουργούν έξω από τον έλεγχο του κεντρικού δηµοτικού µηχανισµού, µε ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η κατάργησή τους θα έχει συνέπεια τη µεταφορά στις κεντρικές υπηρεσίες των δήµων 14.000 υπαλλήλων, που υπηρετούν µε οποιαδήποτε σχέση εργασίας στα νοµικά πρόσωπα που παύουν να υπάρχουν από 31.12.2023. Η κίνηση αυτή, σύμφωνα με τους κυβερνητικούς ιθύνοντες, έχει πολλαπλές ωφέλειες σε προσωπικό, πόρους και αρµοδιότητες, διότι διασφαλίζει την καλύτερη διαχείριση και επιτυγχάνει οικονοµίες κλίµακος µε την ενοποίηση των προµηθειών. Δεν αποκλείεται πάντως , σύμφωνα με τα «παράθυρα» που αφήνει ο νέος νόμος, να υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις από τον γενικό κανόνα , που θέλει την κατάργηση όλων των νομικών προσώπων. Και στη λογική αυτή ψηφίστηκε στο τελευταίο δημοτικό συμβούλιο και η διατήρηση του Ν.Π. Πολιτισμού -Αθλητισμού του Δήμου Μυτιλήνης, που αποτελεί θετική «γνωμοδότηση» του απερχόμενου συμβουλίου, που αποτελεί προϋπόθεση στο ενδεχόμενο τελικά να «εξαιρεθεί» και να παραμείνει σε λειτουργία.
Σε επίπεδο προσωπικού οι κεντρικές υπηρεσίες των δήµων θα ενισχυθούν µε έµπειρους υπαλλήλους, από τα Ν.Π. Το µεταφερόµενο προσωπικό θα ενταχθεί σε αντίστοιχες θέσεις, µε βάση την ειδικότητα και το αντικείµενο εργασίας του. Από τους 14.000 εργαζόµενους στα Νοµικά Πρόσωπα ∆ηµοσίου ∆ικαίου οι 6.500 είναι εργαζόµενοι ορισµένου χρόνου, για τους οποίους, εφόσον καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, «ανοίγει» ο δρόµος της µονιµοποίησης µέσω µοριοδότησης.
Μόνο οι σχολικές επιτροπές, ως νοµικά πρόσωπα, θα συνεχίζουν να λειτουργούν έως τις 30 Ιουνίου 2024, δηλαδή µέχρι τη λήξη της σχολικής χρονιάς 2023-2024. Από εκείνη τη µέρα παύει, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα του νόμου, και η λειτουργία των Πρωτοβάθµιων και ∆ευτεροβάθµιων Σχολικών Επιτροπών, των οποίων οι αρµοδιότητες περνούν στις αντίστοιχες διευθύνσεις των δήµων. Τα χρήµατα που θέλει ένα σχολείο για θέρµανση ή για βελτίωση του σχολικού κτιρίου θα τα διαχειρίζεται ο δήµος κεντρικά και όχι η Σχολική Επιτροπή. Συστήνεται πάγια προκαταβολή µε διαχειριστή τον διευθυντή κάθε σχολικής µονάδας για τη στήριξη της λειτουργίας της. Τα έξοδα για πετρέλαιο, για επισκευές και συντήρηση θα προβλέπονται εφεξής στον ενιαίο δηµοτικό προϋπολογισµό.
Τι αλλάζει
Στη θέση των διοικητικών συµβουλίων των ΝΠ∆∆ και των κοινωφελών επιχειρήσεων που καταργούνται, προβλέπεται η σύσταση άµισθων επιτροπών που θα ασκούν εποπτικό έλεγχο στις µεταφερόµενες δράσεις. Πέρα όµως από το προσωπικό και τις αρµοδιότητες που µεταφέρονται στον κεντρικό κορµό των δήµων, επέρχονται και µια σειρά άλλων αλλαγών:
-Οι αντιδήµαρχοι πρέπει να προέρχονται αποκλειστικά από την παράταξη του δηµάρχου, η οποία διαθέτει πλέον,μετά τον νέο εκλογικό νόμο που εκλέχτηκαν οι νέες αυτοδιοικητικές αρχές, πλειοψηφία 3/5 στο ∆ηµοτικό Συµβούλιο. Μέχρι σήµερα µπορούσε να γίνει αντιδήµαρχος και δηµοτικός σύµβουλος ο οποίος ανεξαρτητοποιήθηκε, αλλά δεν προσχώρησε στην παράταξη της διοίκησης.
-Οι αντιδήµαρχοι δεν έχουν εκ του νόµου ορισµένη θητεία και µπορεί ο διορισµός τους να ανακληθεί από τον δήµαρχο οποτεδήποτε.
-Το προεδρείο του ∆ηµοτικού Συµβουλίου συγκροτείται από τους δηµοτικούς συµβούλους που υποδεικνύει ο επικεφαλής κάθε παράταξης και η ψηφοφορία παύει να είναι µυστική και γίνεται φανερή.
-∆εν µπορεί να διαγραφεί ο επικεφαλής µιας δηµοτικής παράταξης από τα µέλη της, διότι διαθέτει την άµεση λαϊκή νοµιµοποίηση για την εφαρµογή του προγράµµατος που εξήγγειλε, το οποίο και «εγκρίθηκε» από την τοπική κοινωνία µε το εκλογικό αποτέλεσµα της κάλπης.
-Ο δηµοτικός σύµβουλος που διαφωνεί µε την παράταξή του και ανεξαρτητοποιείται στη διάρκεια της δηµοτικής θητείας, θεωρείται έκπτωτος από όλες τις θέσεις που κατείχε στα συλλογικά όργανα, τις επιτροπές και τα συµβούλια. Αν είναι αντιδήµαρχος, θα πρέπει να παραιτηθεί.
-Περιορίζεται η υποχρεωτική διά ζώσης διεξαγωγή της συνεδρίασης του ∆ηµοτικού Συµβουλίου σε µία φορά τον µήνα και ενθαρρύνεται η τηλεδιάσκεψη.
-Καταργείται η έντυπη ενηµέρωση των µελών του ∆ηµοτικού Συµβουλίου και καθιερώνεται αποκλειστικά η ηλεκτρονική, µε υποχρεωτική ελάχιστη προθεσµία δύο ηµερών για την ενηµέρωσή τους για τα θέµατα των συνεδριάσεών του.
-Μόνο η απόλυτη πλειοψηφία των µελών του ∆ηµοτικού Συµβουλίου µπορεί να εγκρίνει τη συζήτηση «εκτός ηµερήσιας διάταξης θεµάτων» µε τη διαδικασία του κατεπείγοντος.
-Κάθε δίµηνο συνέρχεται σε ειδική συνεδρίαση το ∆ηµοτικό Συµβούλιο και οι δηµοτικοί σύµβουλοι ασκούν έλεγχο στα όσα έπραξε το διάστηµα αυτό η δηµοτική αρχή. Ο έλεγχος µπορεί να αφορά έως και 10 θέµατα σε κάθε συνεδρίαση.
-Καταργούνται η Οικονοµική Επιτροπή και η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής και στη θέση τους δηµιουργείται η ∆ηµοτική Επιτροπή. Κάτι τέτοπια υπήρχε και στο παρελθόν με τη λειτουργία της λεγόμενης «Δημαρχιακής Επιτροπής» που λειτουργούσε ουσιαστικά ως «μίνι» δημοτικό συμβούλιο.
-Καθιερώνονται δείκτες ποιότητας και παρακολούθησης των επιδόσεων των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης µε ανοιχτά διαθέσιµα δεδοµένα σε όλους τους πολίτες και επιβράβευση των αποδοτικότερων.
-Μόνο οι δήµοι θα είναι υπεύθυνοι για την καθαριότητα στους δρόµους, για τους οποίους είχε ευθύνη, µέχρι τώρα, η περιφέρεια και παράλληλα µεταφέρονται κονδύλια έως 2% από τον προϋπολογισµό των περιφερειών στους δήµους.
Ολες αυτές οι αλλαγές θέτουν πολύ υψηλά τον πήχη για τις νέες δηµοτικές αρχές και ιδιαίτερα για εκείνες που θα αναλάβουν πρώτη φορά το τιµόνι των δήμων , όπως εν προκειμένω και η δημοτική αρχή Παπαγεωργίου στο Δήμο Ανατολικής Σάμου
