Η εξαγγελία για μελέτη νέου φράγματος στον Καρβούνη επαναφέρει ένα κρίσιμο ζήτημα για τη Σάμο: τη στρατηγική διαχείριση των υδατικών πόρων σε συνάρτηση με την αγροτική και κτηνοτροφική δραστηριότητα. Η συζήτηση αυτή δεν μπορεί να είναι αποσπασματική, ούτε να αγνοεί την εμπειρία και τα δεδομένα προηγούμενων παρεμβάσεων.
Στο πλαίσιο του Προγράμματος Βελτίωσης Βοσκοτόπων, το οποίο είχα χειριστεί, είχε αναδειχθεί με σαφήνεια ότι η επάρκεια και η χωρική κατανομή του νερού αποτελούν βασική προϋπόθεση για:
τη βιωσιμότητα της εκτατικής κτηνοτροφίας,
τη μείωση της υποβάθμισης των βοσκήσιμων εκτάσεων,
τον ορθολογικό έλεγχο της βόσκησης και
τη συγκράτηση του κτηνοτροφικού πληθυσμού στην ύπαιθρο.
Σε απόσταση περίπου 8 χιλιομέτρων από το Βαθύ υφίσταται ήδη φράγμα, το οποίο σήμερα παραμένει ανενεργό και εγκαταλελειμμένο. Πρόκειται για έργο κόστους 6–7 εκατομμυρίων δραχμών, με χωρητικότητα περίπου 35.000 κυβικά μέτρα, πρόφραγμα για φερτές ύλες, δρόμο πρόσβασης συντήρησης και δίκτυο άρδευσης μήκους περίπου 2 χιλιομέτρων. Ένα έργο δηλαδή που, εφόσον λειτουργούσε, θα μπορούσε να υποστηρίξει τόσο αρδευτικές ανάγκες όσο και παρεμβάσεις βελτίωσης βοσκοτόπων.
Κατά τον σχεδιασμό του Προγράμματος Βελτίωσης Βοσκοτόπων είχε καταστεί σαφές ότι μικρές και μεσαίες υδατικές υποδομές:
μειώνουν τις πιέσεις υπερβόσκησης γύρω από φυσικές πηγές,
επιτρέπουν καλύτερη κατανομή των κοπαδιών στον χώρο,
ενισχύουν έργα υποδομής (ποτίστρες, προσβάσεις, αντιδιαβρωτικά),
και αυξάνουν τη συνολική παραγωγικότητα χωρίς επιβάρυνση του περιβάλλοντος.
Η συζήτηση για νέο φράγμα στον Καρβούνη οφείλει, επομένως, να ενταχθεί σε ένα ενιαίο σχέδιο αγροτικής και κτηνοτροφικής ανάπτυξης και να προηγηθεί:
Τεχνική και οικονομική αξιολόγηση των υφιστάμενων φραγμάτων και ταμιευτήρων.
Εκτίμηση της συνεισφοράς τους σε προγράμματα βοσκοτόπων και άρδευσης.
Σύγκριση κόστους αποκατάστασης έναντι νέας κατασκευής, με πραγματικά δεδομένα και όχι θεωρητικές προσεγγίσεις.
Η εμπειρία από την εφαρμογή του Προγράμματος Βελτίωσης Βοσκοτόπων δείχνει ότι τα έργα νερού αποδίδουν μόνο όταν συνοδεύονται από:
σαφές σχήμα διαχείρισης,
πρόβλεψη συντήρησης,
και λειτουργική σύνδεση με τις ανάγκες των παραγωγών.
Χωρίς αυτά, κάθε νέα μελέτη κινδυνεύει να προστεθεί σε έναν κύκλο εξαγγελιών χωρίς πρακτικό αντίκρισμα. Η υδατική πολιτική, όπως και η πολιτική για τους βοσκοτόπους, κρίνεται στην εφαρμογή και στη διάρκεια – όχι στις ανακοινώσεις.
