Η ΕΛΛΑΔΑ, ΑΠΟ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΓΙΝΕ ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ...

 Μέσα στο έτος που διανύουμε, και που κι αυτό μας αποχαιρετά οσονούπω, το Ινστιτούτο V-DEM του Πανεπιστημίου του Gothenburg της Σουηδίας δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή του για το επίπεδο της Δημοκρατίας και το ποιοτικό της ‘‘βάθος’’ ανά τον Κόσμο (Democracy Report 2025, 25 years of Autocratization, Democracy trumped?, V-DEM Democracy Report 2025 25 Years of Autocratization – Democracy Trumped?).

Το Ινστιτούτο, σύμφωνα με τη μεθοδολογία του, εντάσσει τις χώρες του Πλανήτη, ανάλογα με τις εκάστοτε ‘‘πολιτειακές καταστάσεις’’ που επικρατούν σ’ αυτές, σε πέντε βασικές κατηγορίες: 

Αφενός, στο φάσμα των Δημοκρατιών ανήκουν  οι χώρες που έχουν είτε ‘‘φιλελεύθερη δημοκρατία’’ (liberal democracy) είτε έστω ‘‘εκλογική δημοκρατία’’ (electoral democracy) και αφετέρου στο φάσμα των αυταρχικών καθεστώτων κατατάσσονται οι χώρες που έχουν είτε ‘‘αυταρχική διακυβέρνηση’’, με εκλογές ωστόσο (electoral autocracy), είτε αποτελούν αμιγώς ‘‘ολοκληρωτικά καθεστώτα’’ (closed autocracy). Ενδιαμέσως δε (δηλαδή ανάμεσα στη δημοκρατία και τον αυταρχισμό) υφίσταται, κατά το V-DEM, και μια ‘‘ουδέτερη ζώνη’’ (grey zone), στην οποία κατηγοριοποιούνται χώρες που δεν γίνεται, με ασφαλή και έγκυρο τρόπο, να ‘‘τοποθετηθούν’’ είτε στη μια είτε στην άλλη πλευρά του πολιτειακού φάσματος.

Βασικό είναι να τονιστεί ότι ‘‘φιλελεύθερη’’ είναι η δημοκρατία όταν συνυφαίνεται με το κράτος δικαίου, όταν είναι συνταγματική δημοκρατία που σέβεται τον πολυκομματισμό, τη λειτουργία του Κοινοβουλίου, τα δικαιώματα της αντιπολίτευσης, τον πολιτικό πλουραλισμό, τις ελεύθερες περιοδικές εκλογές, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την αρχή της νομιμότητας, τη διάκριση των εξουσιών και πρωτίστως την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, τις ανεξάρτητες αρχές, την υποχρέωση λογοδοσίας, τη διαφάνεια, το κύρος των θεσμών.

Αντιστρόφως, ‘‘εκλογική δημοκρατία’’ υπάρχει εκεί που ναι μεν γίνονται εκλογές, και δη σε ένα πλαίσιο συντεταγμένο και πολιτειακά κατοχυρωμένο, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα και σε όλες τις σύγχρονες αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες, αλλά, κατά τα άλλα, οι δημοκρατικοί θεσμοί και τα λεγόμενα ‘‘θεσμικά αντίβαρα’’ (checks and balances) υποβαθμίζονται, περιορίζονται ποιοτικώς και πάντως δεν λειτουργούν πλήρως, δηλαδή στο καθολικό φάσμα τους και με τις εγγυήσεις και σταθερές της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Τούτη είναι η περίπτωση που η δημοκρατία μετατρέπεται, μπορεί βαθμιαίως, μπορεί και μερικώς, από ‘‘πολίτευμα ουσίας’’ σε κατ’ όνομα δημοκρατία.

Η μελέτη, λοιπόν, του παγκοσμίως φημισμένου Ινστιτούτου προβαίνει σε ανησυχητικές διαπιστώσεις γενικά για τη Δημοκρατία στον Πλανήτη και την εφαρμογή της στην πράξη. Μας τονίζει ότι η σταδιακή άνοδος του αριθμού των ‘‘εκλογικών δημοκρατιών’’, ως φαινόμενο όλο και πιο έντονο και πιο συχνά παρατηρούμενο, οφείλεται στο γεγονός ότι ορισμένα ‘‘δομικά συστατικά’’ της δημοκρατικής οργάνωσης σε κάποιες ανά τον κόσμο ‘‘φιλελεύθερες δημοκρατίες’’ υποχώρησαν ή αλλοιώθηκαν. Και δίνει μάλιστα, ως θα περίμενε κάποιος, και ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα χωρών. 

Ανάμεσα, λοιπόν, στις χώρες που (κατά το V-DEM) η δημοκρατία ‘‘υποχώρησε’’ και μάλιστα έχει de facto μετουσιωθεί από ‘‘φιλελεύθερη δημοκρατία’’ σε απλώς ‘‘εκλογική δημοκρατία’’ είναι και η Ελλάδα, η οποία αντιμετωπίζει σοβαρές ‘‘θεσμικές αδυναμίες’’, παρά τη λειτουργία των εκλογικών διαδικασιών. Η χώρα μας κατατάσσεται στην 49η θέση παγκοσμίως ανάμεσα σε 179 κράτη αλλά αυτό που έχει την απόλυτη σημασία είναι ότι επισημαίνεται από τους ειδικούς μελετητές του V-DEM ότι βρισκόμαστε σε διαρκή ‘‘θεσμική οπισθοδρόμηση’’, σε επικίνδυνο περιορισμό ή και αναστολή των ελεγκτικών μηχανισμών και σε ουσιαστική αδυναμία διασφάλισης των ατομικών ελευθεριών και της ισότητας απέναντι στο νόμο. 

Διαφωνείτε; Πριν απαντήσετε, σας προτείνω να δούμε, σταχυολογημένα και όσο το δυνατόν συντομότερα, ορισμένες χαρακτηριστικές πτυχές του δημόσιου βίου στη χώρα και γεγονότα, άλλωστε, της ζώσας πραγματικότητας, για να είναι απολύτως ξεκάθαρα όλα μέσα στο μυαλό μας, ως πολιτών και ως αυριανών ψηφοφόρων.

Ξεκινώ από το μέγα ‘‘σκάνδαλο των υποκλοπών’’, κατά το οποίο η ΕΥΠ, ‘‘υπαγόμενη’’ στον αυστηρά ‘‘στενό πυρήνα’’ της εκτελεστικής εξουσίας, και δη στην ανώτατη βαθμίδα της (‘‘υπαγόμενη’’ δηλαδή στον ίδιο τον Πρωθυπουργό), και άλλα ‘‘κέντρα’’, μέσω του ‘‘predator’’, ‘‘παρακολουθούσαν’’, δια της ‘‘υφαρπαγής’’ των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων, την πολιτική, στρατιωτική, διοικητική και οικονομική ελίτ της χώρας. Δεν εκφράζει, άραγε, αυτή η ‘‘υπαγωγή’’ της εν λόγω εθνικής Υπηρεσίας απευθείας στον Πρωθυπουργό, έναν επικίνδυνο για την ουσία της Δημοκρατίας, και όχι μόνο για τον τύπο της, συγκεντρωτισμό; Και δεν οδηγεί αυτή η ‘‘υπερέκταση’’ των αρμοδιοτήτων της ‘‘κορυφής του επιτελικού κράτους’’ σ’ ένα πολίτευμα που  είναι η ‘‘ενός προσώπου αρχή’’, δηλαδή σ’ ένα ‘‘προσωποκρατικό εξουσιαστικό σύστημα’’;

Δεν είναι, λοιπόν, μόνο που κάποτε ένας έμπειρος και σοβαρός πολιτικός που διετέλεσε και Πρωθυπουργός, ο Αντώνης Σαμαράς, είπε χαρακτηριστικά ότι η υπαγωγή της ΕΥΠ στον Πρωθυπουργό θυμίζει…. Βόρεια Κορέα    (δείτε παρακαλώ το video και θυμηθείτε τα χαρακτηριστικά λόγια του Α. Σαμαρά https://www.youtube.com/watch?v=dhf1PBvMQTI), είναι και το αδιανόητο για μια Δημοκρατία γεγονός, να δικαιούται βάσει απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας (αναφέρομαι στην 465/2024 απόφαση του ΣτΕ) πολιτικός αρχηγός (Σημ. ο κ. Ν. Ανδρουλάκης), που υπήρξε ‘‘θύμα παρακολούθησης’’, να μάθει τον λόγο για τον οποίο ‘‘παρακολουθούνταν’’ και εδώ και πάνω από 1,5 χρόνο να μην εφαρμόζεται η άνω δικαστική απόφαση, προφανώς για να… ‘‘μείνουν όλα στο σκοτάδι’’ (https://www.efsyn.gr/ellada/dikaiosyni/495247_edda-kalei-maximoy-gia-skandalo-ton-ypoklopon#goog_rewarded)... Σε ποια δημοκρατική χώρα του Κόσμου θα επιτρεπόταν αυτό; Που ζούμε και δεν το έχουμε αναλογιστεί…;

Μήπως όμως λειτούργησαν όλα καλώς, και έγιναν έτσι όπως έπρεπε δημοκρατικά να γίνουν, στην υπόθεση των Τεμπών; Υπάρχουν πολλοί σήμερα στην Ελλάδα που έχουν τη γνώμη ότι η Δικαιοσύνη ‘‘αφέθηκε’’ να πράξει εν προκειμένω όσα οι νόμοι όριζαν και ορίζουν; Ότι η ‘‘αποκατάσταση του πεδίου’’, αμέσως μετά την ‘‘τραγωδία’’ και πριν επιληφθούν οι αρμόδιες αρχές, ‘‘αποκατάσταση’’ εξαιτίας της οποίας χάθηκαν, αλλοιώθηκαν ή καταστράφηκαν κρίσιμα για την αλήθεια αποδεικτικά στοιχεία και πειστήρια, δεν δείχνει την ‘‘περίεργη’’ βιασύνη της καθ’ όλα αναρμόδιας εκτελεστικής εξουσίας (και δη της κορυφής της) να οδηγηθούν τα πράγματα προς μια συγκεκριμένη ‘‘κατεύθυνση’’ και στην εξαγωγή συμπερασμάτων που βόλευαν το ‘‘αφήγημά’’ της; Τότε γιατί μηνύθηκαν από τους συγγενείς των θυμάτων για παράβαση καθήκοντος και για άλλα βαριά ποινικά αδικήματα, από τους δικαστικούς που ανέλαβαν να χειριστούν την υπόθεση μέχρι τους κρατικούς πραγματογνώμονες που κλήθηκαν να διαμορφώσουν πορίσματα για την ουσία του δυστυχήματος;

Δεν είναι, λοιπόν, μόνο η, τουλάχιστον (πάλι) κατά τους συγγενείς των θυμάτων, ωμή, ανεκδιήγητη και αναιτιολόγητη ‘‘παρεμβατικότητα’’ του ενός πυλώνα του δημοκρατικού πολιτεύματος, ήτοι της εκτελεστικής εξουσίας (και δη στην ανώτατη έκφρασή της) στο έργο έτερου και αρμόδιου πυλώνα, δηλαδή της Δικαιοσύνης, ‘‘παρεμβατικότητα’’ μάλιστα που στο μέτρο που ομολογείται και καταφάσκεται, συνιστά αναμφίβολα ‘‘κατάλυση της Δημοκρατίας’’ στη χώρα, δεν είναι μόνο που ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, εν συνεχεία, δήλωσε ότι όσα ακολούθησαν στον ‘‘ναό της Δημοκρατίας’’, τη Βουλή, με την Εξεταστική Επιτροπή δεν ήταν δα και η … ‘‘καλύτερη στιγμή’’ της (https://www.kathimerini.gr/politics/563441938/kyriakos-mitsotakis-live-i-synenteyxi-toy-prothypoyrgoy-ston-alpha-2/), είναι και οι πρακτικές της κυβέρνησης για να ‘‘σπιλωθεί’’ (κυρίως) η Μαρία Καρυστιανού (αρκεί να σκεφτείτε τις πολύ πρόσφατες εξελίξεις), μιας κυβέρνησης που ‘‘τρέμει’’ απέναντί της, απέναντι σε μια γυναίκα που με τη δράση της είναι το πρόσωπο, ή ένα από τα πρόσωπα, που μπορεί να παρακινήσει προς τις επόμενες κάλπες όχι μόνο μέρος από το 40% που ψηφίζει αλλά και σημαντικό κομμάτι από το 60% της ‘‘αποχής’’. Ρωτώ, επομένως, όλα τα παραπάνω συμβαίνουν σε ‘‘πραγματικές, φιλελεύθερες’’ δημοκρατίες ή σε ‘‘διακυβερνήσεις καθεστωτικής νοοτροπίας’’….;  Απαντήστε εσείς….

Όπως μπορείτε να απαντήσετε και για όσα συμβαίνουν στο ‘‘σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ’’, και για ό,τι αυτά σημαίνουν για τη Δημοκρατία μας. ‘‘Φραπές’’, ‘‘Χασάπης’’, ‘‘Φεράρι’’ και λοιπά στελέχη της ΝΔ ‘‘εξευτέλισαν’’ τον θεσμό της Εξεταστικής Επιτροπής στη Βουλή, μπροστά στα μάτια όλων των Ελλήνων (γι’ αυτό ίσως και ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου, κ. Νικήτας Κακλαμάνης, θέλει διακαώς να τερματιστούν οι μεταδόσεις των συνεδριάσεών της, ίδετε https://www.tovima.gr/2025/12/29/politics/kanali-tis-voulis-telos-stis-zontanes-metadoseis-thelei-na-valei-o-kaklamanis/), μιας Εξεταστικής Επιτροπής που, θυμηθείτε, επιλέχθηκε για πολύ συγκεκριμένο λόγο από την κυβέρνηση (παρακαλώ δείτε ξανά το άρθρο μου  ‘‘Η Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και ο ευτελισμός των θεσμών’’, https://olympiobima.gr/i-exetastiki-epitropi-tis-voulis-gia-to-skandalo-tou-opekepe-kai-o-eftelismos-ton-thesmon/). 

Ο αξιόλογος δημοσιογράφος Πάσχος Μανδραβέλης, ο οποίος, παρεμπιπτόντως, αρθρογραφεί σε ‘‘φιλοκυβερνητικό’’ μέσο, μόλις την Κυριακή (28/12) που μας πέρασε, εξηγούσε με ‘‘νοηματική καθαρότητα’’ και πειστικότητα  (δείτε στη διεύθυνση https://www.kathimerini.gr/opinion/563995888/o-organosi-tis-anomias/): ‘‘Το πρόβλημα με την κυβέρνηση δεν είναι ότι απέτυχε να ξεριζώσει «τις βαθιές παθογένειες του κράτους», αν και ο πρωθυπουργός το υποσχέθηκε ρητώς. Έτσι κι αλλιώς, ουδείς το πίστεψε. Το πρόβλημα είναι ότι τις πλάτυνε. Παρέλαβε το 2019 από τον ΣΥΡΙΖΑ 617.000 στρέμματα ως «Εθνικό Απόθεμα Βοσκοτόπων» και το πήγε στο 1.570.000 στρέμματα το 2020. Την εκλογική χρονιά 2023 δεκαπλασιάστηκε η (έτσι κι αλλιώς λογιστική) κατανομή βοσκοτόπων χωρίς άμεση αντιστοίχιση σε ζώα: από 48.000 στρέμματα το 2022 σε 500.000 το 2024.

Το χειρότερο, όμως, ήταν άλλο. Σε αυτά τα χρόνια, κυβερνητικά στελέχη οργάνωσαν τη διάχυτη ανομία σε κομματικώς ελεγχόμενη παρανομία. Εξ ου και η περιγραφή «δόλια κατανομή δικαιωμάτων πληρωμής από το εθνικό απόθεμα οργανώθηκε με συστηματικό τρόπο και σε ιδιαίτερα μεγάλη κλίμακα από εγκληματικές ομάδες» που χρησιμοποιεί στο πόρισμά της η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία’’.

‘‘Κομματικώς ελεγχόμενη παρανομία’’, λοιπόν. Τι λέτε, πάλι; Που συμβαίνουν ‘‘πράματα και θάματα’’ σαν τούτα; ‘‘Κομματικώς ελεγχόμενες παρανομίες’’, και δη, εδώ που τα λέμε, ‘‘μεγαλο-παρανομίες’’, άρα κατευθυνόμενες από το κόμμα οργανωμένες εγκληματικές δράσεις (κατά τη συναγωγή από τα γραφόμενα του δημοσιογράφου) ‘‘παρατηρούνται’’ σε ‘‘φιλελεύθερες’’ δημοκρατίες ή σε ‘‘στυγνές κομματοκρατίες’’; Για να σας βοηθήσω (ως προς την απάντηση), αρκεί να σκεφτείτε πώς κατέστη εκλογικά ‘‘γαλάζια’’ η Κρήτη. Θα μου πείτε, τούτο ‘‘το έχει ο κόσμος (όλοι μας και όχι μόνο οι Κρητικοί) τούμπανο και η ΝΔ κρυφό καμάρι’’….

Όμως, μια που αναφέρθηκα στον Πάσχο Μανδραβέλη, μήπως δεν δέχεται συνεχή ‘‘πλήγματα’’ η ελευθερία του Τύπου στη χώρα; Πέρασε δυστυχώς, χίλιες φορές δυστυχώς, ‘‘στα ψιλά’’ (και ίσως εσείς ξέρετε καλύτερα το ‘‘γιατί’’) η είδηση ότι ο εν λόγω δημοσιογράφος, μετά το σχόλιό του σε τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων σχετικά με τις κινητοποιήσεις των αγροτών αλλά και τη συμπεριφορά του ‘‘Φραπέ’’ στην Εξεταστική της Βουλής, δέχθηκε απειλητικό για τη ζωή του τηλεφώνημα από ‘‘αγνώστους’’ που του… ‘‘υπενθύμισαν’’ τη ‘‘τύχη’’ του Καραϊβάζ («Ένας τύπος μου είπε ότι έχω τρεις μέρες περιθώριο να φύγω από τη χώρα. Ότι θα έχω την τύχη του Καραϊβάζ. Ότι “θα σε καθαρίσουμε…» https://www.athensvoice.gr/epikairotita/tv-media/937996/apeilitiko-tilefonima-ston-pasho-mandraveli-eheis-treis-meres-na-fugeis-apo-ti-hora/?utm_source=Feedelio&utm_medium=twitter).

Ρωτώ, συνεπώς, ξανά: Που συμβαίνουν αυτά; Ποιοι και γιατί θέλουν να ‘‘φιμώσουν’’ φωνές που ομιλούν για τη ‘‘θλιβερή’’ κατάσταση στη χώρα; Ποιον συμφέρει να ‘‘φιμωθούν’’ αυτές οι φωνές; Σε κάθε περίπτωση, δημοκρατία υπάρχει εκεί που η λεγόμενη ‘‘τέταρτη εξουσία’’ επιτελεί ελεύθερη και ανεπηρέαστη το έργο της ή εκεί που τα πάντα είτε ‘‘ελέγχονται’’, είτε ‘‘φιλτράρονται’’, είτε ‘‘προπαγανδίζονται’’;  Και εν τέλει, είναι, λέτε, απλά τυχαίο το γεγονός ότι η Ελλάδα ‘‘κατρακυλά’’ συνεχώς στον παγκόσμιο δείκτη ελευθερίας του τύπου; – RSF World Press Freedom Index 2025 – ( δείτε παρακαλώ https://rsf.org/en/index: ‘‘Press freedom has suffered a systemic crisis since 2021. The scandal of the wiretapping of journalists by the National Intelligence Service (EYP) has yet to be cleared up, as is the case regarding the murder of veteran crime reporter Giorgos Karaivaz in 2021. SLAPP procedures are common’’).

Τελειώνοντας, ως άνθρωπος που υπηρετεί τη Δικαιοσύνη, δεν θα μπορούσα να ‘‘αφήσω εκτός κάδρου’’ τον σημαντικότατο αυτόν βραχίονα της Δημοκρατίας μας και κάθε Δημοκρατίας. Για τη ‘‘δημοκρατικότητά’’ της θαρρώ δεν υπάρχει καταλληλότερος να μας ‘‘φωτίσει’’ από έναν όχι απλά μόνο Συνταγματολόγο και διακεκριμένο νομικό αλλά, πάνω απ’ όλα, από έναν άνθρωπο που διετέλεσε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, τον κ. Προκόπη Παυλόπουλο. Παντελώς πρόσφατα, λοιπόν, ο κ. Παυλόπουλος, θέλοντας να ‘‘καυτηριάσει’’ την ‘‘απροθυμία’’ της Κυβέρνησης στο να επιτρέψει επιτέλους στη Δικαιοσύνη να ‘‘αυτο-ορίζεται’’ και να μην αποτελεί, κατά συνέπεια, η ηγεσία της ‘‘κυβερνητική επιλογή’’ ή ‘‘κυβερνητικό διορισμό’’, τόνισε με στομφώδες νόημα: ‘‘Σήμερα ψάχνουμε να βρούμε λύση αλλαγής του άρθρου 90 παρ. 5 του Συντάγματος που αφορά την επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης, η ίδια η κυβέρνηση δεν το λέει; Κι έχουμε μια κυβέρνηση, η οποία έρχεται και λέει να το αλλάξουμε και πρέπει να συμμετέχουν και οι δικαστές. Έκανε μια αλλαγή η κυβέρνηση, ήρθε και είπε να εκφράζουν τη γνώμη οι Ολομέλειες των Ανωτάτων Δικαστηρίων. Είδατε τι συνέβη; Εξέφρασαν οι Ολομέλειες τη γνώμη τους και δεν έγινε δεκτή ούτε μία επιλογή από τις προτάσεις’’ (https://slpress.gr/politiki/p-pavlopoulos-vathi-travma-oi-ipoklopes-sfodri-kritiki-gia-tempi-kai-opekepe/). Που τη βλέπετε, κι εδώ, τη Δημοκρατία; Είναι αναπάντεχη και αβάσιμη, έπειτα από τα παραπάνω, η ομολογημένη ‘‘έλλειψη εμπιστοσύνης’’ του Έλληνα πολίτη στη Δικαιοσύνη, τουλάχιστον για υποθέσεις που έχουν δημόσιο ενδιαφέρον και πανελλήνιο αντίκτυπο; Και για πόσο ακόμα μπορεί να συνεχιστεί αυτό; Και δη χωρίς να επηρεάζεται η ίδια η Δημοκρατία; 

Όλα τα ανωτέρω, πάντως, μας βοηθούν ουσιαστικά να καταλάβουμε την τοποθέτηση του Ινστιτούτου V-DEM για την Ελλάδα (δείτε στο τέλος του κειμένου το Υστερόγραφο) αλλά, το κυριότερο, μας παρέχουν ουσιαστικά κριτήρια για να δούμε αν αυτή η τοποθέτηση είναι σωστή και δίκαιη, αν δηλαδή η Ελλάδα σήμερα έχει μετατραπεί από ‘‘φιλελεύθερη δημοκρατία’’ σε απλά ‘‘εκλογική δημοκρατία’’, σε ‘‘δημοκρατία’’ που ‘‘χωλαίνει’’ ελέω των θεσμικών εκτροπών και της ‘‘καταπάτησης’’ του ιδεαλιστικού της νοήματος.

Για μένα, πάντως, είναι, ούτως ή άλλως, ‘‘παράδοξο’’ να βιώνει τέτοια γεγονότα η χώρα, να βρίσκεται σε αυτήν την κατάσταση, και να θεωρούμε, τουλάχιστον μια (ευτυχώς ολοένα και συρρικνούμενη) μερίδα από εμάς, ότι μόνο ένας, ανάμεσα στα 10 εκατ. Ελλήνων, μόνιμων κατοίκων της χώρας, και των άλλων τόσων που ζουν στο Εξωτερικό, και δη μόνο ο νυν, μπορεί να είναι ο Πρωθυπουργός ή να κάνει τον Πρωθυπουργό. Είναι ‘‘παράδοξο’’ να ‘‘καταρρέει’’ ο Μητσοτάκης, και να ‘‘καταρρέει’’ πια χωρίς σταματημό, και να παραμένει, παρά ταύτα, ακόμη πρώτος, έστω με ποσοστά ‘‘λειψά’’ και συνεχώς μειούμενα.   

Είναι, δια ταύτα, μεγάλη, είναι ιστορική η ευθύνη των ‘‘δυνάμεων της αλλαγής’’, οι οποίες πρέπει να εκδηλώσουν τις στοχευμένες ‘‘πρωτοβουλίες αλλαγής’’ που έχει άμεση και επιτακτική ανάγκη η χώρα. Και να τις εκδηλώσουν σίγουρα μέσα στο 2026, καθώς τα ‘‘περιθώρια στενεύουν’’. Για όλους και βασικά για τη χώρα και το μέλλον της. Ας καταστεί, λοιπόν, καίριος εθνικός στόχος να γίνουμε, μεταξύ των άλλων, ξανά ‘‘liberal democracy’’. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι εδώ ‘‘γεννήθηκε’’ η πραγματική δημοκρατία, είναι κυρίως το ότι τούτο πια έχει αναχθεί σε ‘‘αδιαπραγμάτευτο όρο’’ της εθνικής επιβίωσης…… 

Κατερίνη, 30/12/2025

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΡΕΛΑΣ

ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ

LLM IN INTERNATIONAL COMMERCIAL LAW

LLM IN EUROPEAN LAW

Cer. LSE in Business, International 

Relations and the political science

ΥΓ. Το ακριβές κείμενο από τη μελέτη του V-DEM (δείτε τη σελίδα 25 στη διεύθυνση https://www.v-dem.net/documents/61/v-dem-dr__2025_lowres_v2.pdf) που αφορά την Ελλάδα κατά λέξη αναφέρει: ‘‘Autocratization in Greece started in 2019 with new Prime Minister Kyriakos Mitsotakis gradually weakening rule of law and attacking media freedom. Government wiretapping of opposition leaders, journalists, and even other members of the government unraveled in 2022. Yet, Mitsotakis and his New Democracy party got an absolute majority in the 2023 elections, and three new nationalist far-right parties (Spartans, Greek Solution, and Victory) got a total of 34 seats, further eroding the democratic commitment in the party system.5 However, the elections for the European Parliament in 2024 resulted in a severe punishment for the ruling New Democracy party that reached the lowest vote share in 15 years with 28.3%. Greece turned from liberal to electoral democracy by the end of 2022, and retains this status, as of 2024’’.

Το κείμενο, λοιπόν, μεταξύ των άλλων, αναφέρει (στέκομαι στα υπογραμμισθέντα με έντονα γράμματα) ότι η ‘‘αυταρχικοποίηση’’ στην Ελλάδα ξεκίνησε το 2019 με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος σταδιακά εξασθένησε το κράτος δικαίου και ‘‘επιτέθηκε’’ στην ελευθερία των ΜΜΕ. Έτσι, η Ελλάδα από το τέλος του 2022 και μετέπειτα, μέχρι και σήμερα, μετατράπηκε από ‘‘φιλελεύθερη δημοκρατία’’ σε ‘‘εκλογική δημοκρατία’’.