Η άφιξη του Νίκου Δένδιαα στη Σάμο, αντί να λειτουργήσει καθησυχαστικά ή ενωτικά, ανέδειξε με ωμό τρόπο ένα βαθύ ρήγμα ανάμεσα στην πολιτική εξουσία και ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας. Τα αρνητικά σχόλια που πλημμύρισαν τα κοινωνικά δίκτυα δεν είναι απλώς υπερβολές ή στιγμιαία ξεσπάσματα. Είναι η συσσωρευμένη αγανάκτηση ανθρώπων που αισθάνονται ότι εδώ και χρόνια δεν ακούγονται.
Η κοινή συνισταμένη της κριτικής είναι σαφής: οι πολίτες δεν πείθονται πλέον από δηλώσεις, επισκέψεις-αστραπή και φωτογραφίες. Πολλοί αντιλαμβάνονται τέτοιες παρουσίες ως επικοινωνιακές παραστάσεις, αποκομμένες από την πραγματικότητα των ακριτικών νησιών και τις πραγματικές ανάγκες της άμυνας. Όταν οι υποσχέσεις επαναλαμβάνονται, αλλά τα προβλήματα παραμένουν, η ειρωνεία γίνεται γλώσσα και ο θυμός καθημερινή στάση.
Οι πολίτες δεν αμφισβητούν απλώς τις δηλώσεις· απορρίπτουν συνολικά το αφήγημα. Βλέπουν μια πολιτική ηγεσία που περιοδεύει, φωτογραφίζεται και υπόσχεται, την ώρα που τα νησιά πρώτης γραμμής αισθάνονται εκτεθειμένα και οι Ένοπλες Δυνάμεις εσωτερικά αποδυναμωμένες. Η επίσκεψη δεν εξέπεμψε ισχύ, αλλά αμηχανία και αποξένωση.
Ιδιαίτερα αιχμηρή είναι η κριτική που αφορά το ηθικό των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων. Δεν πρόκειται απλώς για πολιτική αντιπαράθεση, αλλά για βαθιά ανησυχία: ότι το ανθρώπινο δυναμικό απαξιώνεται, ότι η εμπειρία και η τεχνογνωσία ωθούνται εκτός συστήματος και ότι τα νησιά πρώτης γραμμής κινδυνεύουν να μείνουν αποδυναμωμένα. Σε αυτό το πλαίσιο, ακόμη και ζητήματα εικόνας ή συμβολισμών γίνονται αφορμή οργής, γιατί λειτουργούν ως καθρέφτης μιας γενικότερης αίσθησης παρακμής.
Ακόμη πιο προκλητική, όμως, ήταν η στάση της τοπικής πολιτικής εκπροσώπησης. Ο βουλευτής Σάμου έκλεισε τα σχόλια στις δημόσιες αναρτήσεις του, επιλέγοντας τη σιωπή αντί του διαλόγου. Η κίνηση αυτή εκλήφθηκε –και δικαίως– ως πράξη πολιτικής δειλίας. Όταν ο κόσμος διαμαρτύρεται και η απάντηση είναι το «mute», τότε το μήνυμα που εκπέμπεται είναι σαφές: μη μιλάτε, ενοχλείτε. Δεν πρόκειται για διαχείριση έντασης, αλλά για φίμωση. Και η φίμωση δεν σβήνει την οργή· τη διογκώνει.
Το πιο ανησυχητικό στοιχείο, ωστόσο, δεν είναι οι βαρείς χαρακτηρισμοί ή οι υπερβολές του δημόσιου λόγου. Είναι η κατάρρευση της εμπιστοσύνης. Όταν μια κοινωνία θεωρεί εκ των προτέρων ότι «όλα είναι θέατρο», τότε καμία επίσκεψη, κανένα δελτίο Τύπου και καμία εξαγγελία δεν μπορεί να αποδώσει. Χωρίς απτές πράξεις και μετρήσιμα αποτελέσματα, η απόσταση μεγαλώνει και παγιώνεται.
Η Σάμος –όπως και τα υπόλοιπα ακριτικά νησιά– δεν έχει ανάγκη από άλλες εικόνες ισχύος. Έχει ανάγκη από πολιτικές που να αποδεικνύονται στην πράξη, να ενισχύουν πραγματικά την ασφάλεια και να αποκαθιστούν το αίσθημα αξιοπρέπειας των πολιτών και των στρατιωτικών. Μέχρι να συμβεί αυτό, κάθε τέτοια επίσκεψη θα κινδυνεύει να λειτουργεί όχι ως μήνυμα σιγουριάς, αλλά ως υπενθύμιση μιας βαθιάς και επικίνδυνης απόστασης ανάμεσα στην εξουσία και την κοινωνία.
