Η έκθεση του διεθνούς ανεξάρτητου οργανισμού World Justice Project κατατάσσει τη Ελλάδα 55η ανάμεσα σε 143 κράτη στον τομέα της Ποινικής Δικαιοσύνης, πιο κάτω από την Μποτσουάνα, τη Ρουάντα, τη Ναμίμπια, και 29η ανάμεσα στις 31 λεγόμενες «ανεπτυγμένες» χώρες ● Καθυστερήσεις, κυβερνητικές παρεμβάσεις, ανισότητες, φυλακές-ντροπή είναι κάποια από τα θλιβερά «παράσημα» του σωφρονιστικού μας συστήματος.
Ανισότητες, καθυστερήσεις, κυβερνητικές παρεμβάσεις και φυλακές-ντροπή. Αυτή είναι η εικόνα της Ελλάδας στην έκθεση του διεθνούς ανεξάρτητου οργανισμού World Justice Project, που μελετά, καταγράφει και προωθεί τις έννοιες της νομιμότητας, της ισότητας ενώπιον του νόμου και της διαφθοράς σε παγκόσμια κλίμακα. Η συνολική εικόνα της έκθεσης δείχνει ένα σύστημα εξαντλημένο και άνισο. Ενα ποινικό σύστημα που τιμωρεί χωρίς να διορθώνει, που καθυστερεί χωρίς να αποδίδει και που αποξενώνει τον πολίτη αντί να τον προστατεύει. Σειρά δημοσκοπήσεων τα τελευταία χρόνια, εξάλλου, αποτυπώνουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στη Δικαιοσύνη να φθίνει χρόνο με τον χρόνο και την ανισότητα απέναντι στον νόμο να γίνεται όλο και πιο θεσμοποιημένη.
Πιο αναλυτικά, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 55η θέση ανάμεσα σε 143 χώρες στον τομέα της Ποινικής Δικαιοσύνης, σύμφωνα με την έκθεση του World Justice Project (WJP). Με βαθμό 0,50 σε κλίμακα από το 0 έως το 1, η χώρα μας βρίσκεται κάτω από χώρες όπως η Μποτσουάνα, η Ρουάντα και η Ναμίμπια· και ανάμεσα στις λεγόμενες «ανεπτυγμένες» χώρες (Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Καναδάς, ευρωπαϊκές χώρες), 29η από τις 31!
Αμεροληψία με ταξικά φίλτρα
Η αμεροληψία του ποινικού συστήματος -η ισότιμη μεταχείριση όλων, ανεξαρτήτως κοινωνικής θέσης, φύλου, εθνότητας ή ταυτότητας φύλου- αποτυπώνεται με βαθμό 0,42 και φέρνει την Ελλάδα στην 89η θέση. Πρόκειται για μία από τις χειρότερες επιδόσεις της χώρας και αποδεικνύει ότι η Δικαιοσύνη δεν είναι «τυφλή», αλλά βλέπει πολύ καλά ποιον έχει απέναντί της. Οι φτωχοί, οι μετανάστες, οι Ρομά, οι ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι παραμένουν οι αδύναμοι κρίκοι σε μια αλυσίδα που γίνεται χαλκάς.
Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η εικόνα του σωφρονιστικού συστήματος, όπου η Ελλάδα κατατάσσεται 81η (βαθμός 0,35). Η έκθεση αναδεικνύει τα διαχρονικά προβλήματα στις φυλακές, όπως οι συνθήκες εξαθλίωσης, ο υπερπληθυσμός, οι ελλείψεις προσωπικού και τα σχεδόν ανύπαρκτα προγράμματα επανένταξης. Παράλληλα καταδεικνύεται ένα σύστημα που λειτουργεί περισσότερο τιμωρητικά παρά διορθωτικά, παράγοντας περισσότερο αποκλεισμό αντί για δεύτερες ευκαιρίες.
Στο κομμάτι της ποινικής διερεύνησης εγκλημάτων η Ελλάδα βρίσκεται στην 38η θέση, ενώ στην ποινική εκδίκαση, που μετράει την ταχύτητα και την ποιότητα των αποφάσεων, στην 65η. Πίσω από τους αριθμούς κρύβεται η παλιά γνωστή παθογένεια των καθυστερήσεων, των ελλείψεων σε προσωπικό και μια Δικαιοσύνη που κινείται αργά και άνισα, αφήνοντας τους πολίτες σε χρόνια αναμονή-ομηρία.
Αλλά και στους δείκτες διαφθοράς και πολιτικής ανεξαρτησίας, η εικόνα παραμένει προβληματική. Η Ελλάδα κατατάσσεται 47η και 53η αντίστοιχα, αποτυπώνοντας ένα σύστημα διάτρητο σε κυβερνητικές παρεμβάσεις και αθέμιτες επιρροές, με τη θεσμική ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης να παραπαίει.
Η έκθεση του WJP δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον σεβασμό των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων, όπως το τεκμήριο αθωότητας, η αποφυγή αυθαίρετων συλλήψεων ή η επαρκής νομική συνδρομή και η προστασία από κακομεταχείριση. Οπως ήταν αναμενόμενο, και εδώ η Ελλάδα δεν πείθει. Οι αυθαίρετες προσαγωγές, οι υπερβολικές προφυλακίσεις, τα περιστατικά αστυνομικής βίας και οι καταγγελίες για τις συνθήκες στις φυλακές συνθέτουν ένα τοπίο όπου το κράτος δικαίου απέχει...
Ευτύχης Φυτράκης, δικηγόρος, δρ Νομικής
Οι αξιολογήσεις των χωρών δεν λένε πάντα (όλη) την αλήθεια· αποτελούν όμως, πάντα, ενδείξεις. Οταν, μάλιστα, πολλές τέτοιες αξιολογήσεις, από διαφορετικούς οργανισμούς, δείχνουν περίπου τα ίδια πράγματα, κάθε χώρα πρέπει να αναρωτηθεί τι συμβαίνει και να δει τι θα κάνει. Η Ελλάδα, όμως, κατά κανόνα απλώς αμύνεται, απαξιώνει αυτές τις εκθέσεις και συνεχίζει αυτάρεσκα τον «λαμπρό» δρόμο της.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει με τις τελευταίες εκθέσεις για το κράτος δικαίου και τη Δικαιοσύνη. Η κυβέρνηση «δεν δίνει δεκάρα»· η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης δεν την εξυπηρετεί, η ταχύτητα στην απονομή χρειάζεται πόρους, η καταπολέμηση της διαφθοράς μπορεί να την πλήξει, η δίκαιη δίκη μπορεί να περιορίσει τα περιθώρια παρεμβάσεων σε «ενδιαφέρουσες» υποθέσεις. Γι’ αυτούς τους λόγους, η νομοθέτηση αλλά και η διαχείριση του συστήματος (ποινικής) δικαιοσύνης δείχνουν ότι τείνουμε προς ένα κράτος δικαίου Τρίτου Κόσμου.
Μπροστά σ’ αυτή την πραγματικότητα της ποινικής δικαιοσύνης (πρέπει να) έχουν λόγο όλοι οι άμεσα εμπλεκόμενοι: δικηγόροι, δικαστικοί λειτουργοί, αστυνομικοί και σωφρονιστικοί υπάλληλοι. Αρκεί, βέβαια, όλοι αυτοί να δουν όχι πια το κλαδί αλλά το δέντρο, που σιγά σιγά ξεραίνεται και πέφτει. Η κύρια ευθύνη βαραίνει την κυβέρνηση· όμως και όλοι οι λειτουργοί του συστήματος, από τη σύλληψη μέχρι την έκτιση ποινής, είναι ώρα να σταθούν μπροστά στο σημαντικό. Το σημαντικό είναι ότι το στήριγμα της Δικαιοσύνης, δηλαδή η εμπιστοσύνη των πολιτών, όλο και μειώνεται. Μια κοινή πρωτοβουλία «αναστήλωσης» ίσως είναι αναγκαία όσο ποτέ. Η έκθεση του World Justice Project είναι ακόμα μια υπενθύμιση αυτής της ανάγκης.
ΠΗΓΗ ΕΦΣΥΝ
