Ανάγκη συντονισμού, χρηματοδότησης και βιώσιμης ανάπτυξης για τον τουρισμό της επόμενης δεκαετίας
Η Εθνική Τράπεζα αναδεικνύει, μέσα από τη μελέτη της για τον τουρισμό στα ελληνικά νησιά, την ανάγκη για μια Εθνική Αρχή Υποδομών Νησιών, η οποία θα συγκεντρώνει πόρους, θα ιεραρχεί έργα βάσει δεδομένων και θα επιταχύνει την υλοποίησή τους μέσω fast-track αδειοδοτήσεων. Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι η ραγδαία ανάπτυξη του τουρισμού στα ελληνικά νησιά θα συνοδευτεί από αντίστοιχες υποδομές και βιώσιμη διαχείριση.
Το Tornos News είχε παρουσιάσει στις 21 Οκτωβρίου τις πρώτες εκτιμήσεις της μελέτης, σύμφωνα με τις οποίες θα χρειασθούν επενδύσεις 35 δισ. ευρώ την επόμενη 10ετία στις υποδομές των ελληνικών νησιών για να διατηρηθούν στην παγκόσμια ελίτ.
Η μελέτη, ωστόσο, αναδεικνύει και άλλα εξαιρετικά ενδιαφέροντα δεδομένα και προτάσεις για το πώς τα νησιά θα παραμείνουν ελκυστικά και την επόμενη δεκαετία. Διαβάστε τα βασικά σημεία:
Τα ελληνικά νησιά στην κορυφή του παγκόσμιου τουρισμού
Η Ελλάδα παραμένει ένας από τους κορυφαίους νησιωτικούς προορισμούς διεθνώς. Τα νησιά φιλοξενούν σχεδόν τους μισούς ξένους τουρίστες της χώρας, έχοντας διπλασιάσει τις αφίξεις την τελευταία 15ετία και φτάνοντας τα 16 εκατ. επισκέπτες το 2024.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, συγκεντρώνουν 11% του νησιωτικού τουρισμού, με επτά ελληνικά νησιά να συγκαταλέγονται στους 30 κορυφαίους προορισμούς του πλανήτη – δίπλα σε εμβληματικά νησιά όπως το Μπαλί και η Χαβάη.
Ωστόσο, η επιτυχία αυτή έχει και κόστος: την τουριστική αιχμή, στα νησιά καταγράφονται 33 τουρίστες ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ημερησίως, όταν στην υπόλοιπη Ελλάδα ο αριθμός δεν ξεπερνά τους 2–3. Οι υποδομές λειτουργούν ήδη στα όρια των αντοχών τους.
Από την ποσότητα στην ποιότητα
Η μελέτη τονίζει ότι το ζητούμενο της επόμενης δεκαετίας δεν είναι η περαιτέρω αύξηση των αφίξεων, αλλά η ενίσχυση της αξίας ανά επισκέπτη και η εξομάλυνση της εποχικότητας.
Η αύξηση του μεριδίου μη Ευρωπαίων τουριστών από 8% σε 18% έως το 2035 μπορεί να ενισχύσει τη δαπάνη ανά άφιξη κατά 15%, ενώ η επέκταση της σεζόν και η ανάδειξη νέων προορισμών μπορούν να μειώσουν τη συγκέντρωση των αφίξεων Ιουλίου–Αυγούστου από 42% σε 34%.
Με αυτόν τον τρόπο, οι υποδομές θα αξιοποιούνται πιο αποτελεσματικά και για μεγαλύτερο μέρος του έτους, ενισχύοντας τη βιωσιμότητα των επενδύσεων.
Το επενδυτικό κενό των €35 δισ.
Παρά τη ραγδαία αύξηση της τουριστικής κίνησης, οι επενδύσεις υποδομών στα νησιά την τελευταία 20ετία ήταν αντίστοιχες με της ενδοχώρας, αν και οι ανάγκες τους αυξάνονται έως και 50% τους θερινούς μήνες και τα κόστη είναι υψηλότερα κατά 15%.
Για να καλυφθεί αυτό το έλλειμμα, απαιτούνται επενδύσεις €35 δισ. έως το 2035, δηλαδή περίπου €3,5 δισ. ετησίως – σχεδόν διπλάσιες από τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας.
Η βελτίωση της εποχικότητας θα επιτρέψει οι υποδομές αυτές να αξιοποιούνται πάνω από 95% για έξι μήνες τον χρόνο, αντί για δύο σήμερα.
Αναζήτηση σταθερού χρηματοδοτικού πλαισίου
Η Εθνική Τράπεζα επισημαίνει την ανάγκη για ένα σταθερό και προβλέψιμο χρηματοδοτικό μίγμα.
Πρώτη πηγή είναι οι ίδιοι πόροι – τα €0,4 δισ. ετησίως που εισπράττονται από τέλη διαμονής και κρουαζιέρας.
Η μελέτη προτείνει τη θεσμοθέτηση της πλήρους ανταποδοτικότητας (ring-fencing), ώστε τα έσοδα αυτά να επιστρέφουν στις περιοχές προέλευσής τους.
Παραδείγματα από τις Βαλεαρίδες, τη Βενετία και τις Σεϋχέλλες δείχνουν ότι η σύνδεση εσόδων με συγκεκριμένα έργα ενισχύει τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και διευρύνει τα περιθώρια αύξησης πόρων.
Συμπληρωματικά, απαιτείται αξιοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων μέσω ΣΔΙΤ και παραχωρήσεων, καθώς και ευρωπαϊκών και διεθνών πηγών (RRF, ΕΣΠΑ, δάνεια ΕΤΕπ).
Η ανάγκη θεσμικού συντονισμού
Η μελέτη υπογραμμίζει ότι η πρόκληση δεν είναι μόνο χρηματοδοτική.
Η απουσία ενιαίου σχεδιασμού και ο κατακερματισμός αρμοδιοτήτων καθυστερούν την υλοποίηση έργων.
Η Εθνική Τράπεζα προτείνει τη σύσταση Εθνικής Αρχής Υποδομών Νησιών, που θα συγκεντρώνει πόρους, θα ιεραρχεί έργα βάσει δεδομένων και θα επιταχύνει τις διαδικασίες με fast-track αδειοδοτήσεις.
Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά, η Αρχή θα πρέπει να πλαισιωθεί από δύο συμπληρωματικούς πυλώνες:
Ολοκλήρωση των αναπτυξιακών σχεδίων νησιών, με βάση το νέο χωροταξικό σχέδιο για τον τουρισμό.
Δημιουργία μηχανισμού τεχνικής υποστήριξης, με διαδημοτικά clusters μηχανικών και δείκτες απόδοσης.
Παραδείγματα από τις Βαλεαρίδες και τις Αζόρες δείχνουν ότι ένα τέτοιο θεσμικό τρίγωνο μπορεί να πολλαπλασιάσει την αποτελεσματικότητα και να επιταχύνει την υλοποίηση έργων.
Νέο μοντέλο τουρισμού με υψηλότερη αξία
Η επόμενη δεκαετία μπορεί να αποτελέσει καταλύτη μετάβασης των ελληνικών νησιών σε ένα μοντέλο υψηλότερης προστιθέμενης αξίας και χαμηλότερης εποχικότητας.
Η παγκόσμια ζήτηση για τουρισμό συνεχίζει να αυξάνεται και, εφόσον η Ελλάδα διατηρήσει το μερίδιό της, μπορεί να προσελκύσει επιπλέον 4 εκατ. αφίξεις.
Το ζητούμενο, όμως, είναι πώς θα αξιοποιηθούν οι νέες ποιοτικές τάσεις:
Ενίσχυση των μακρινών αγορών υψηλής δαπάνης (ΗΠΑ, Ασία).
Προώθηση ταξιδιών εκτός αιχμής και εναλλακτικών προορισμών.
Αναβάθμιση πυλών εισόδου και διασυνδέσεων (αεροδρόμια, λιμένες, ακτοπλοϊκά δίκτυα).
Παράλληλα, οι Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών (ΟΔΠΠ) παρέχουν θεσμικό υπόβαθρο για τοπικό συντονισμό, branding και προώθηση βιώσιμων πρακτικών.
Το πραγματικό διακύβευμα
Η μελέτη καταλήγει ότι οι επενδύσεις στις υποδομές αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα της επόμενης δεκαετίας.
Χωρίς αυτή τη στρατηγική στροφή, η σημερινή επιτυχία των ελληνικών νησιών κινδυνεύει να εξαντληθεί υπό το βάρος ανεπαρκών υποδομών.
Με αυτήν, όμως, οι τουριστικές εισπράξεις μπορούν να αυξηθούν κατά 45% (+€5 δισ.), ενώ το ΑΕΠ που σήμερα ανέρχεται στα €24 δισ. μπορεί να αγγίξει τα €30 δισ., με σημαντικές πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στην απασχόληση και τις εξαγωγές.
Το διακύβευμα είναι ξεκάθαρο: όχι πόσοι θα έρθουν, αλλά πόσο καλά θα τους υποδεχθούμε.
Πηγή: tornosnews.gr
