Πληγέντες από φωτιές, σεισμούς και πλημμύρες περιγράφουν στο Documento τον γολγοθά που ανεβαίνουν.
Οι εικόνες καταστροφής που αφήνουν πίσω τους οι φωτιές κάθε καλοκαίρι έχουν γίνει πλέον κανονικότητα. Χιλιάδες καμένα στρέμματα, δασικά και μη, κατεστραμμένες περιουσίες και αγροτικές παραγωγές. Και δεν είναι μόνο οι φωτιές. Κάθε είδους ακραίο φυσικό φαινόμενο που οδηγεί σε μεγάλες καταστροφές εξαιτίας και της κρατικής ανικανότητας να περιορίσει τις ζημιές δρώντας κυρίως προληπτικά αλλά και σε επίπεδο καταστολής αφήνει πίσω της το ίδιο σκηνικό.
Οι κυβερνητικές υποσχέσεις το πρώτο διάστημα μετά την καταστροφή κάνουν λόγο για «άμεση στήριξη», όταν όμως φύγουν τα φώτα της δημοσιότητας από την πληγείσα περιοχή τότε οι άνθρωποι μένουν να παλεύουν μόνοι τους. Ερχονται καθημερινά αντιμέτωποι με τις καθυστερήσεις της κρατικής οικονομικής βοήθειας, η οποία δεν ανταποκρίνεται στο πραγματικό κόστος των ζημιών, στη γραφειοκρατία, την ελλιπή υποστήριξη, την απογοήτευση και την οργή για τις υποσχέσεις που δόθηκαν πλουσιοπάροχα αλλά δεν τηρούνται.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, υπόκεινται και σε διακρίσεις αλά ΟΠΕΚΕΠΕ. Οπως καταγγέλλουν στο Documento πληγέντες, κάποιοι έχουν προνομιακή μεταχείριση λόγω υψηλών γνωριμιών και κάποιοι άλλοι με ψευδείς δηλώσεις καρπώνονται αποζημιώσεις που δεν δικαιούνται.
Σπίτια στο σφυρί
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του γολγοθά που βιώνουν οι κάτοικοι πληγεισών περιοχών είναι η περίπτωση του Αρκαλοχωρίου, στον Δήμο Μινώα Πεδιάδας στην Κρήτη. Τον Σεπτέμβριο του 2021 χτυπήθηκε από σεισμό 6 ρίχτερ, που άφησε πίσω του χιλιάδες κατεστραμμένα σπίτια και επιχειρήσεις.
Οπως επισημαίνει στο Documento, ο πρόεδρος του Συλλόγου Σεισμόπληκτων Δήμου Μίνωα Πεδιάδας Η Ελπίδα Κώστας Γκαντάτσιος, όχι μόνο δεν έχει αλλάξει τίποτε από τότε, αλλά η κατάσταση έχει χειροτερέψει, καθώς το άτοκο δάνειο που είχε ανακοινωθεί –σε συνδυασμό με την κρατική αρωγή– αρνούνται να το δώσουν οι τράπεζες. Παράλληλα, οι πληττόμενοι πολίτες υφίστανται και τη βασανιστική γραφειοκρατία.
«Ζητάνε τρεις και τέσσερις φορές τα ίδια χαρτιά» τονίζει ο Κ. Γκαντάτσιος «εκ των οποίων κάποια για να βγουν κάνουν και μήνες, γι’ αυτό ορισμένοι δικαιούχοι δεν έχουν προλάβει να φτιάξουν φάκελο. Αλλά και γιατί βλέπουν ότι το τιμολόγιο είναι με τιμές του 2011 και πρέπει να βάλουν το χέρι πολύ βαθιά στην τσέπη για να χτίσουν το σπίτι. Δηλαδή για τα κόκκινα σπίτια (έχουν κριθεί κατεδαφιστέα) δίνουν 1.000 ευρώ το τετραγωνικό και το κόστος για να κτίσεις το σπίτι σου εξαρχής είναι πάνω από 1.700 με 2.000 ευρώ – τιμές αγοράς. Και εννοείται ότι αυτό το 1.000 ανά τετραγωνικό είναι μαζί με το άτοκο δάνειο που δεν δίνει καμία τράπεζα. Οι κάτοικοι έχουν απογοητευτεί, μένουν σε κίτρινα σπίτια, τα οποία απαγορεύεται να κατοικηθούν ή να χρησιμοποιηθούν. Κάποιοι μένουν σε κοντέινερ: 170 κοντέινερ φιλοξενούν περίπου 500 άτομα. Τα κίτρινα σπίτια είναι εκατοντάδες, μιλάμε για 4.000 περιπτώσεις κίτρινα και κόκκινα σπίτια και από αυτά έχουν δοθεί άδειες μόνο για 330. Εκτός από αυτούς που μένουν στα κοντέινερ, όλοι οι υπόλοιποι μένουν σε κίτρινα σπίτια. Και αυτό είναι άκρως επικίνδυνο. Εάν ξανακάνει σεισμό, δεν θα είναι φιλότιμος όπως ο πρώτος, στον οποίο είχαμε μόνο έναν νεκρό».
Και ενώ η κατάσταση είναι ήδη αρκετά δύσκολη, πολλοί χάνουν τα σπίτια τους με πλειστηριασμούς, αν και «ο κ. Τριαντόπουλος είχε διαβεβαιώσει ότι κανένα σεισμόπληκτο σπίτι δεν θα πλειστηριαστεί… Τον Οκτώβριο έχουμε και άλλους πλειστηριασμούς».
Την ίδια μοίρα έχουν και οι δημόσιες υποδομές. Ενδεικτικά, τρία σχολικά συγκροτήματα θα στοιβαχτούν για πέμπτη χρονιά σε κοντέινερ, καθώς η διαδικασία των αποκαταστάσεων δεν έχει ξεκινήσει ακόμη.
Ταφόπλακα για αγρότες
Το μοτίβο αυτό κυριαρχεί σχεδόν σε όλη την Ελλάδα, τόσο για τις κατοικίες όσο και για τις δημόσιες υποδομές. Ολόκληρες περιοχές έχουν εγκαταλειφθεί στη μοίρα τους, όπως για παράδειγμα η Φαρκαδόνα στη Θεσσαλία, στην οποία μετά τις πλημμύρες που προκάλεσε η κακοκαιρία Ντάνιελ τον Σεπτέμβριο του 2023 υπολογίζεται ότι πλέον έχουν απομείνει 800 κάτοικοι από τους 2.500. Ομοίως στην ίδια περιοχή ακόμα δεν έχει γίνει τίποτα με τη μετεγκατάσταση του χωριού Μεταμόρφωση.
Μεγάλο πρόβλημα όμως βιώνει και ο αγροτικός τομέας, που κινδυνεύει να εξαφανιστεί. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι οι παραγωγοί της Θεσσαλίας, των οποίων αίτημα να καλυφθεί από το κράτος το κόστος παραγωγής δεν έγινε δεκτό.
Οπως λέει στο Documento ο Κώστας Τζέλλας, πρόεδρος των Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Καρδίτσας (ΕΟΑΣΚ), «στο βαμβάκι τα έξοδα είναι 270 ευρώ το στρέμμα και η κυβέρνηση αποφάσισε να δώσει μια ενίσχυση 30 ευρώ το στρέμμα, που σε καμία περίπτωση δεν καλύπτει το κόστος παραγωγής. Γι’ αυτό μέρα με τη μέρα, βδομάδα με τη βδομάδα, μήνα με τον μήνα, βλέπουμε εδώ ο αγροτικός κόσμος να συρρικνώνεται. Πολλοί εγκαταλείπουν το επάγγελμα και δυστυχώς για εμάς άμεσα θα μείνουν πολλά χωράφια ακαλλιέργητα, γιατί δεν συμφέρει πλέον να καλλιεργηθούν. Και αυτό πιστεύουμε ότι είναι πολιτική απόφαση αλλά και θέληση και της ελληνικής κυβέρνησης και της ΕΕ να αλλάξει το μοντέλο του αγρότη που ξέραμε μέχρι τώρα. Να μην είμαστε σε ένα χωριό 100 και 200 οικογένειες που ασχολούμαστε με την αγροτική ζωή. Θέλουν να έχουν έναν τσιφλικά ή επιχείρηση ή ό,τι άλλο θέλετε να το ονομάσουμε που να έχει 12 και 15 χιλιάδες στρέμματα. Οταν ένα χωριό ολόκληρο είχε 10.000 στρέμματα και ζούσαν 50 οικογένειες, τώρα καταλαβαίνετε ότι πρέπει να φύγουν αυτές οι οικογένειες και να μείνει μία. Αυτό είναι το ευρωπαϊκό μοντέλο αγρότη».
Μια αγροτική οικογένεια που βιώνει αυτή την ισοπέδωση είναι αυτή του κτηνοτρόφου Κώστα Κόκκουλη από τον Παλαμά Καρδίτσας, ο οποίος μοιράζεται την αγωνία του με το Documento: «Η αποζημίωση δεν μας κάλυψε ούτε στο 50% της ζημιάς. Κλείνουμε δύο χρόνια και με τα ζωντανά είμαστε ακόμη χωρίς να έχουμε γίνει παραγωγικοί γιατί δυστυχώς δεν περπάτησε το μέτρο 5-2 που το διαφήμιζε ο τότε υπουργός κ. Αυγενάκης. Δεν μας έχουν δώσει χρήματα να πάρουμε ζώα, είμαστε χωρίς εισόδημα δύο χρόνια και δεν ξέρουμε πού θα πάει αυτή η δουλειά, γιατί δυστυχώς δεν μπορούμε να αντικαταστήσουμε τα ζώα που χάσαμε. Είναι πάρα πολλά τα χρήματα.
Πήραμε αποζημίωση 150 το ζώο και ένα ζώο σήμερα για να το εισαγάγεις και να το φέρεις σε παραγωγικό θέλεις 400 ευρώ. Αρα δεν πήραμε ούτε τα μισά ζώα και τι θα φάνε οι οικογένειες δύο χρόνια τώρα, πώς τις ζούμε; Εγώ είμαι τρίτεκνος, ήρθε κάποιος να μας ρωτήσει αν φτάνουν αυτά τα χρήματα που μας έδωσαν, τα 150 για κάθε ζώο; Τα μηχανήματα και όλα τα άλλα από την αρωγή ακόμη τα περιμένουμε, δεν έχουν εξοφληθεί, περιμένουμε το 14%. Και αυτά βέβαια τα βάλανε με δικά τους ποσοστά, όχι βάσει της ζημιάς που δηλώσαμε. Και τώρα έχουμε και την ευλογιά».
Επιτήδειοι θησαυρίζουν
Τα βάσανα των αγροτών στις πληγείσες περιοχές δυστυχώς δεν σταματούν εδώ. Στα δεινά τους προστίθεται –πέρα από την ευλογιά– και ο μηχανισμός, παρόμοιος του σκανδάλου ΟΠΕΚΕΠΕ, που δίνει τη δυνατότητα σε κάποιους επιτήδειους να θησαυρίζουν σε βάρος των τίμιων αγροτών.
Η πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Φαρσάλων Γη Ματούλα Αϋφαντή επισημαίνει στο Documento: «Ο Ντάνιελ ήταν μεγάλη καταστροφή, άφησε πίσω του μεγάλο αποτύπωμα στην επαρχία. Το θέμα είναι ότι αποζημιώθηκαν ίσως κάποιοι που δεν θα έπρεπε και κάποιοι που έπρεπε και πάθανε μεγάλη ζημιά δεν αποζημιώθηκαν. Εχουν δοθεί αποζημιώσεις αλλά είναι σε εκκρεμότητα αρκετές. Μιλάμε για μια πολύ άτσαλη πληρωμή.
Υπάρχουν παραγωγοί –αυτά αποδεικνύονται μέρα με τη μέρα μετά το σκάνδαλο που έχει ξεσπάσει, όχι μόνο στο θέμα των επιδοτήσεων αλλά και σε αυτό των αποζημιώσεων– οι οποίοι μέσω της καταστροφής της Θεσσαλίας κάνανε αλλαγές στις καλλιέργειές τους (δήλωσαν άλλη από την πραγματική) για να αποζημιωθούν με μεγάλα ποσά. Οι πραγματικοί αγρότες θα εγκαταλείψουν το επάγγελμα και κάποιοι άλλοι έχουν θησαυρίσει. Μια κατάσταση ανεξέλεγκτη εντελώς. Κανείς δεν μιλάει. Ο νομός Μαγνησίας με τον κ. Τριαντόπουλο αποζημιώθηκε από την πρώτη στιγμή και ακριβώς διπλανά χωράφια δεν αποζημιώθηκαν στον νομό Λάρισας. Τώρα σας μιλάω για όμορα χωριά, το ένα αποζημιώθηκε από την πρώτη στιγμή και το άλλο που ανήκει στο νομό Λάρισας δεν αποζημιώθηκε. Εδώ υπήρχε μια κατ’ εξαίρεση. Κάποιοι πήραν πολλά χρήματα και κάποιοι όχι… Δόθηκαν χρήματα χωρίς κανέναν έλεγχο».
Το ίδιο καταγγέλλει στο Documento και ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Πλατυκάμπου Γιάννης Κουκούτσης: «Κάποιοι επιτήδειοι άνοιξαν τις δηλώσεις του ΟΣΔΕ άλλαξαν τις καλλιέργειες εν μια νυκτί και πήραν χρήματα που δεν τα δικαιούνταν. Και αντί να χρησιμοποιήσουν ο ΟΠΕΚΕΠΕ και το κράτος που έχει στα χέρια του όλα τα εργαλεία, π.χ. το monitoring του Copernicus, όπου φαίνονται ποιες εκτάσεις πλημμύρισαν πραγματικά και τι καλλιεργούνταν την προηγούμενη ημέρα, δεν το χρησιμοποιούν».
Ακόμη «καίγονται»
Στη βόρεια Εύβοια, όπου η φωτιά κατέκαψε 511.854 στρέμματα το καλοκαίρι του 2021, αρκετές από τις αποζημιώσεις ήρθαν ως αποτέλεσμα των διεκδικήσεων των ίδιων των πληγέντων, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο Μπάμπης Τσιβίκας, πρόεδρος του Σωματείου Ρητινοκαλλιεργητών – Δασεργατών Εύβοιας: «Πριν από το 2021 δινόταν μια πενιχρή αποζημίωση, σαν βοήθημα. Εμείς όμως διεκδικήσαμε με συλλαλητήρια, αγώνες, επειδή η καταστροφή ήταν τεράστια, χάθηκε η μισή παραγωγή ρητίνης της Ελλάδας, να δοθεί μια καλύτερη αποζημίωση. Και πραγματικά πήραμε περίπου τρεις φορές πάνω από αυτό που έδιναν παλιότερα, το οποίο ήταν περίπου η παραγωγή μίας χρονιάς τα χρήματα. Οι ρετσινάδες τέλος του 2021 είχαν πάρει όλη την πρώτη αποζημίωση. Εξακολουθούν όμως να υπάρχουν διεκδικήσεις στον κλάδο για καλύτερους μισθούς –παίρνουν 800 ευρώ– και στο να προσληφθούν και οι τελευταίοι πυρόπληκτοι».
Εκτεθειμένοι είναι και οι κτηνοτρόφοι της περιοχής, οι οποίοι σταβλίζουν τα ζώα τους σε κτίσματα που εξυπηρετούν τις συνθήκες ελεύθερης βοσκής, ενώ οι συνθήκες και το κράτος τούς επέβαλαν τον εγκλεισμό των ζώων και τη ζωοτροφή. Κόστος που δεν μπορούν να σηκώσουν ωθώντας τους στην αλλαγή επαγγέλματος. Σε καμία περίπτωση, όπως διαφαίνεται, ο σχεδιασμός του κράτους δεν έχει στόχο τη μακροχρόνια επιβίωση των ανθρώπων και των επαγγελμάτων των αναξιοπαθούντων.
Μια από τα ίδια και στη Χίο φέτος
Δυστυχώς, την τύχη που έχουν οι παραγωγοί και στις άλλες πληγείσες περιοχές φαίνεται να επιφυλάσσει η πολιτεία και στη Χίο, που ακόμη μετρά τις πληγές της από τη μεγάλη φετινή πυρκαγιά. Η κτηνοτροφική παραγωγή εκπέμπει ήδη SOS, καθώς για τα βοσκοτόπια που κάηκαν μέριμνα δεν υπάρχει και οι κτηνοτρόφοι αναγκάζονται να χρεώνονται ζωοτροφές επί πιστώσει. Αλλά ως πότε;
Οπως τονίζει στο Documento η Αριέττα Νταούτη, δικηγόρος του Συλλόγου Ποιμένων Χίου: «Η διαδικασία είναι βασανιστικά αργή. Και οι 30.000 που θα δώσει η περιφέρεια σε ζωοτροφές είναι σταγόνα στον ωκεανό, δεδομένου ότι καλύπτουν περίπου πέντε ημέρες σε ζωοτροφές. Επομένως, εάν μέχρι σήμερα έχουμε οδηγηθεί σε ένα τέλμα, τότε σε έναν μήνα από τώρα θα μιλάμε για καταστροφή».
ΠΗΓΗ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ
