Παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προβλέψει, με κοινοτική οδηγία, το πλαίσιο ώστε τα κράτη-μέλη να εφαρμόσουν μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ ή ακόμη και ειδικά φορολογικά καθεστώτα σε περιοχές με γεωγραφικές ιδιαιτερότητες — όπως τα νησιά — η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει προχωρήσει σε καθολική εφαρμογή του μέτρου.
Σήμερα, οι μειωμένοι συντελεστές ισχύουν μόνο σε πέντε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, και μάλιστα υπό την προϋπόθεση της λειτουργίας δομών υποδοχής προσφύγων. Η σύνδεση της φορολογικής ελάφρυνσης με το μεταναστευτικό πρόβλημα δείχνει μια προσωρινή και αποσπασματική προσέγγιση, που δεν υπηρετεί την αναπτυξιακή προοπτική των νησιών.
Οι διεκδικήσεις από περιφερειακά συμβούλια, επαγγελματικές ενώσεις και επιμελητήρια για επαναφορά ή επέκταση του μέτρου είναι έντονες. Ωστόσο, καμία συνολική πολιτική βούληση δεν έχει εκφραστεί μέχρι σήμερα για μια μόνιμη και καθολική ρύθμιση που θα αναγνωρίζει τις αντικειμενικές δυσκολίες του νησιωτικού χώρου — από το αυξημένο κόστος μεταφορών, έως τις ελλείψεις σε βασικές υποδομές.
Η μη αξιοποίηση της σχετικής κοινοτικής δυνατότητας δεν είναι μόνο οικονομικό λάθος. Είναι και στρατηγική ολιγωρία, που υπονομεύει τη δυνατότητα των νησιών να παραμείνουν ζωντανά, βιώσιμα και ανταγωνιστικά.
