Η δραματική υποστελέχωση της ΥΠΑ συνδέεται με τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες.
Οι πρόσφατες βλάβες σε ραντάρ και εφεδρικές συχνότητες την περασμένη Τρίτη και Τετάρτη στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών ανέδειξαν για ακόμη μία φορά τα χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα στον τομέα του ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας (ATC). Η Ryanair κατήγγειλε δημόσια ότι από τον Ιανουάριο του 2025 έως και την ημέρα της βλάβης σε περισσότερες από 5.000 πτήσεις σχεδόν 900.000 επιβάτες της ταλαιπωρήθηκαν από καθυστερήσεις που αποδίδονται σε κακή διαχείριση και έλλειψη προσωπικού στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ), με αποτέλεσμα η Ελλάδα να κατατάσσεται πλέον στην πέμπτη χειρότερη θέση στην Ευρώπη στον συγκεκριμένο τομέα. Τα προβλήματα με τις καθυστερήσεις έχουν παρελθόν λόγω έλλειψης προσωπικού σε βάθος πλέον της δεκαετίας.
Ο πρόεδρος της Ενωσης Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας (ΕΕΕΚ) Παναγιώτης Ψαρός συνδέει τη δραματική υποστελέχωση της ΥΠΑ με τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες: «Η αιτία που το σύστημα δεν μπορεί να αντεπεξέλθει περαιτέρω είναι η έλλειψη προσωπικού. Υπάρχουν μονάδες υποστελεχωμένες κατά 40%. Δρομολογείται μεν η κάλυψη κενών (σ.σ. αναφέρεται στον πρόσφατο διαγωνισμό ΑΣΕΠ) αλλά θα αρχίσουν να αποδίδουν (σ.σ. μετά την απολύτως απαραίτητη εκπαίδευση) από το καλοκαίρι του 2027 το νωρίτερο, εάν όχι το 2028. Οι ελεγκτές έρχονται αντιμέτωποι με την τεράστια αύξηση της εναέριας κυκλοφορίας στα ελληνικά αεροδρόμια και κυρίως στο αεροδρόμιο της Αθήνας, αλλά η εναέρια κυκλοφορία έχει μείνει πίσω. Δουλεύουμε στο 100% των δυνατοτήτων μας για να μπορέσουμε να εξυπηρετήσουμε όσο καλύτερα γίνεται την κυκλοφορία, αλλά οι καθυστερήσεις είναι αναπόφευκτες. Για μας η ασφάλεια είναι αδιαπραγμάτευτη». Η ΥΠΑ ωστόσο αντί να συνδράμει τους εργαζόμενους επιχείρησε μονομερώς να επιβάλει –ανεπιτυχώς– αύξηση ωραρίου σε ένα προσωπικό με πολύ 01 Η ανάρτηση της Ryanair στο ελληνικό Facebook για την καταγγελία που κατέθεσε, στην οποία κατηγορεί την Ελλάδα ότι από τον Ιανουάριο του 2025 σε περισσότερες από 5.000 πτήσεις σχεδόν 900.000 επιβάτες της ταλαιπωρήθηκαν από καθυστερήσεις που αποδίδονται σε κακή διαχείριση και έλλειψη προσωπικού στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας. Τα πρωτοσέλιδα του Documento στις 13 Αυγούστου 2023 (02) και στις 3 Σεπτεμβρίου 2023 (03), όπου αναδεικνύονταν οι ελλείψεις και οι κίνδυνοι για την ασφάλεια των πτήσεων – μέχρι και σήμερα όμως δεν υπάρξει καμία βελτίωση υψηλή θέση ευθύνης και μεγάλο δείκτη κόπωσης, αυξάνοντας έτσι την επικινδυνότητα στις αεροπορικές μετακινήσεις.
Εκτός από την έλλειψη προσωπικού, η ΥΠΑ διαθέτει απαρχαιωμένο εξοπλισμό επιτήρησης και επικοινωνιών, τουλάχιστον 25ετίας, οι οποίες λειτουργούν με προβλήματα θέτοντας σε κίνδυνο τις πτήσεις. Αυτό που επιθυμούν οι ελεγκτές κατά τον Π. Ψαρό είναι «να προμηθευτούν όσο πιο γρήγορα γίνεται τα νέα συστήματα. Προφανώς, τα επόμενα δύο τρία καλοκαίρια θα είναι δύσκολα και θα πιέσουμε για να μην ξεχαστεί το θέμα ώστε να μπορέσουμε να δουλέψουμε με συνθήκες αντίστοιχες των Ευρωπαίων συναδέλφων μας».
Τραγική καθυστέρηση
Η Ελλάδα παραμένει «μαύρη τρύπα» στον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο, καθώς είναι η μοναδική που δεν έχει ακόμη υιοθετήσει την τεχνολογία Mode-S για τα ραντάρ, αν και η εφαρμογή της είναι εδώ και χρόνια υποχρεωτική σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Υστερεί επίσης και στο ζεύγμα δεδομένων (DLS), το οποίο επιτρέπει την άμεση και πολλαπλή επικοινωνία πιλότων και ελεγκτών χωρίς την αποκλειστική χρήση ασυρμάτου. Στις 18 Απριλίου 2024 η καθυστέρηση αυτή οδήγησε στην καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για παραβίαση του σχετικού κανονισμού.
Επιπλέον, σοβαροί κίνδυνοι για την ασφαλή διεξαγωγή των πτήσεων ανακύπτουν λόγω των δυσλειτουργιών στο σύστημα ελέγχου και προειδοποίησης συγκρούσεων αεροσκαφών. Δηλαδή ο ελεγκτής δεν λαμβάνει ενημέρωση από το σύστημα ότι τα αεροσκάφη βρίσκονται σε πορεία σύγκρουσης, επομένως η αποφυγή της εξαρτάται μόνο από τους χειρισμούς του εργαζόμενου ελεγκτή. Το εν λόγω πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στο αεροδρόμιο της Αθήνας.
Ο Π. Ψαρός συνδέει τα απαρχαιωμένα συστήματα με τις καθυστερήσεις, καθώς «αναγκαστικά, για να κρατήσουμε τα επίπεδα ασφαλείας στα παγκόσμια στάνταρ, μειώνουμε τον αριθμό των αεροσκαφών που εξυπηρετούμε, τη λεγόμενη χωρητικότητα».
Οι ελλείψεις αυτές αποτελούν παραβιάσεις των κανόνων της ΕΕ για την ασφάλεια του εναέριου χώρου και στην Ελλάδα έχουν αποσταλεί αυστηρές προειδοποιήσεις από την Κομισιόν, όπως και για την καθυστέρηση συμμόρφωσης με αυτούς. Μάλιστα, για την υπόθεση της ζεύξης δεδομένων η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως σημειώνουν σε ερώτηση στη Βουλή στις 3/2/2025 οι βουλευτές Θεοδώρα Τζάκρη, Αλέξανδρος Αυλωνίτης, Κυριακή Μάλαμα, Γιώτα Πούλου, Μιχαήλ Χουρδάκης και Ραλλία Χρηστίδου.
Αλλαγές από το… 2028
Τα προβλήματα αυτά είναι γνωστά στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και στην ΥΠΑ εδώ και αρκετό διάστημα. Παρά τις πρόσφατες καθυστερημένες κινήσεις (σύμβαση 33/2025 και παρουσίαση νομοσχεδίου στο υπουργικό συμβούλιο) οι αλλαγές θα ολοκληρωθούν τον Δεκέμβριο του 2028! Μάλιστα, όπως προκύπτει από δελτίο Τύπου του υπουργείου, οι επιδιώξεις του εν λόγω νομοσχεδίου ιεραρχούνται με πρώτες τη «συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο» και την «αποφυγή προστίμων και κυρώσεων» αντί της, σύμφωνα με τη λογική, βελτίωσης της ασφάλειας.
Ομως, τουλάχιστον το ζήτημα της χρηματοδότησης για την κάλυψη των ελλείψεων θα μπορούσε να είχε επιλυθεί προ πολλού από τα τέλη αεροναυτιλίας που πληρώνει η κάθε εταιρεία και στα οποία βασίζεται το οικονομικό σύστημα των αερομεταφορών. Το ύψος του ποσού που λαμβάνει η ΥΠΑ για να καλύψει τις ανάγκες της σε μισθούς, εξοπλισμούς κ.λπ. είναι αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων με τις αεροπορικές εταιρείες. Η τιμή αυτή –unit rate– δεν καθορίζεται με βάση την προσφορά και τη ζήτηση αλλά είναι θέμα κόστους ενός ολοκληρωμένου ελέγχου. Στην Ελλάδα είναι από τις πιο χαμηλές στην ΕΕ και διαρκώς μειώνεται και γι’ αυτό παρά την αυξημένη εναέρια κυκλοφορία τα έσοδα είναι εξίσου χαμηλά. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια το δημόσιο παρακρατούσε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από τα συγκεκριμένα ποσά – μάλιστα, δεν δίστασε ακόμη και να δανειστεί από την ΥΠΑ– μη επιτρέποντάς της να τα διαχειριστεί η ίδια.
Ιωάννα Μαρτζούκου
ΠΗΓΗ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ
