Μία εκτενής και αποκαλυπτική έκθεση με τίτλο «Πώς να Χτίσετε ένα Κέντρο Κράτησης – Η Περίπτωση της Βάστριας» κυκλοφορεί σήμερα από το πρόγραμμα Aegean Migrant Solidarity των Community Peacemaker Teams, φέρνοντας στο φως κρίσιμες πτυχές της δημιουργίας και λειτουργίας της νέας Κλειστής Ελεγχόμενης Δομής (ΚΕΔ) στη Βάστρια Λέσβου. Η έκθεση αναδεικνύει τη μετάβαση της ελληνικής και ευρωπαϊκής συνοριακής πολιτικής μετά την κατάρρευση του προηγούμενου μοντέλου του καμπ της Μόριας. Περιγράφει τον σχεδιασμό, τη χωροθέτηση και τις πολιτικές αποφάσεις πίσω από την κατασκευή της υπερδομής στη Βάστρια, αναλύοντας παράλληλα τις αντιδράσεις των τοπικών αρχών, των τοπικών κοινοτήτων και της κοινωνίας των πολιτών.
Αναλυτικά τα πιο ενδιαφέρουσα σημεία της έκθεσης όπως αξιολογήθηκαν από το Lesvosnews.net
Βάστρια Λέσβου – Το Νέο Τείχος της Ευρώπης: Ένα Στρατόπεδο Υψηλής Τεχνολογίας, Χαμηλής Ορατότητας και Αόρατης Καταπίεσης
Το μεγαλύτερο κέντρο κράτησης προσφύγων στην Ελλάδα – ένα γιγαντιαίο πείραμα απομόνωσης και κοινωνικής σιωπής στη Λέσβο.
Μια νέα εποχή εγκλεισμού: Όχι στη Μόρια, ναι στη Βάστρια
Στη σκιά των πεύκων και δίπλα στον ΧΥΤΑ του νησιού, 30 χιλιόμετρα έξω από τη Μυτιλήνη, έχει ήδη σχεδόν ολοκληρωθεί μια από τις μεγαλύτερες και πιο τεχνοκρατικές υποδομές κράτησης στην Ευρώπη: το Κλειστό Ελεγχόμενο Κέντρο στη Βάστρια.
Η δομή αυτή δεν είναι απλώς ένα ακόμα κέντρο φιλοξενίας. Είναι ο νέος μηχανισμός εγκλεισμού μεταναστών και αιτούντων άσυλο – χωρίς ποινική καταδίκη, χωρίς δίκη, χωρίς δημόσιο έλεγχο. Η Βάστρια αντικαθιστά το χάος της Μόριας, όχι με φροντίδα, αλλά με σιωπή, τεχνολογική επιτήρηση και γεωγραφική απομόνωση.
Η Λέσβος ως εργαστήριο αποδοχής ή εξάντλησης;
Ποια κοινωνία θα δεχόταν σιωπηλά κάτι τέτοιο; Το ίδιο νησί που το 2020 ξεσηκώθηκε κατά των σχεδίων στη «Καράβα», σήμερα μοιάζει κουρασμένο, διαιρεμένο, σιωπηλό. Η συλλογική κόπωση μετά από χρόνια μετωπικής επαφής με το μεταναστευτικό, η στοχοποίηση ακτιβιστών, ο φόβος διώξεων, και τα οικονομικά ανταλλάγματα (εργολαβίες, φορολογικά κίνητρα) έχουν διαμορφώσει ένα περιβάλλον ελεγχόμενης αποδοχής.
Η στάση των τοπικών αρχών απέναντι στη δομή της Βάστριας υπήρξε αντιφατική και εξελικτική, αντικατοπτρίζοντας τόσο τις εσωτερικές πολιτικές πιέσεις όσο και τον ευρύτερο κυβερνητικό σχεδιασμό. Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, με τον Κώστα Μουτζούρη, αρχικά ηγήθηκε του μετώπου αντίστασης, ιδιαίτερα στα γεγονότα της Καράβας το 2020, καταγγέλλοντας το έργο και προσφεύγοντας δικαστικά, αλλά στη συνέχεια περιόρισε τη δράση της σε νομικό επίπεδο, χωρίς ενεργή δημόσια αντιπαράθεση. Ο Δήμος Μυτιλήνης, υπό τον Στρατή Κύτελη, στήριξε ανοιχτά την κατασκευή της δομής, ευθυγραμμιζόμενος με την κεντρική κυβέρνηση και κλείνοντας όλες τις εναλλακτικές δομές φιλοξενίας (Καρά Τεπέ, ΠΙΚΠΑ), με σκοπό την πλήρη αποδοχή του νέου κέντρου. Η στάση αυτή ανετράπη μετά τις εκλογές του 2023, με τον νέο δήμαρχο Παναγιώτη Χριστόφα να ανακαλεί τη στήριξη του δήμου και να κινεί νομικές διαδικασίες κατά του έργου. Αντιθέτως, ο Δήμος Δυτικής Λέσβου παρέμεινε σταθερά αντίθετος στη δημιουργία της υπερδομής, αν και η θεσμική του ισχύς περιορίζεται στον έλεγχο μέρους της οδού πρόσβασης. Οι κοινότητες της περιοχής εμφανίζονται διχασμένες: κάποιες ζητούν πλήρη απομάκρυνση των δομών, ενώ άλλες – όπως οι Νέες Κυδωνίες και η Κώμη – συνυπέγραψαν προσφυγές κατά της κατασκευής της Βάστριας.
Μια υπερδομή πίσω από την πρόσοψη
Η ΚΕΔ Βάστριας εκτείνεται σε πάνω από 240.000 τετραγωνικά μέτρα, με 41.000 τετραγωνικά κτιριακής ανάπτυξης και χωρητικότητα άνω των 5.000 ατόμων. Προβλέπει:
Προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης
Τμήματα για ασυνόδευτους ανηλίκους και μονογονεϊκές οικογένειες
Ζώνες «καραντίνας» και ελεγχόμενης φιλοξενίας
Γήπεδα, παιδικές χαρές και διοικητικές υποδομές
Αλλά το πιο σημαντικό: το κέντρο δεν προβλέπει εύκολη πρόσβαση σε δικηγόρους, ΜΚΟ ή δημοσιογράφους. Είναι σχεδιασμένο όχι μόνο για τον εγκλεισμό ανθρώπων, αλλά και για την αορατοποίηση των συνθηκών κράτησής τους.
Ένα πευκοδάσος – παγίδα θανάτου;
Η επιλογή του σημείου είναι κραυγαλέα προβληματική. Το δάσος της Βαστριάς είναι εύφλεκτο, χωρίς διαχειριστικό σχέδιο. Η μοναδική πρόσβαση περνά δίπλα από τον ΧΥΤΑ, ενώ δεύτερη οδός διαφυγής δεν έχει κατασκευαστεί, παρά την απαίτηση των περιβαλλοντικών αρχών. Σε περίπτωση πυρκαγιάς, το κέντρο μπορεί να γίνει παγίδα θανάτου.
Η πυροπροστασία βασίζεται σε υποσχέσεις και μη ολοκληρωμένα συστήματα με AI, ενώ ο κίνδυνος καταστροφής και απώλειας ζωών είναι απολύτως υπαρκτός.
Τεχνολογίες παρακολούθησης σε μια νομική «γκρίζα ζώνη»
Το ΚΥΤ Βάστριας ενσωματώνει τα συστήματα «Κένταυρος» και «Υπερίων», με βιομετρική αναγνώριση, τεχνητή νοημοσύνη, CCTV και drones. Ουσιαστικά, μιλάμε για ένα ψηφιακό φρούριο που παρακολουθεί κάθε κίνηση, χωρίς εγγυήσεις για τα προσωπικά δεδομένα.
Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων έχει ήδη επιβάλει πρόστιμο στο Υπουργείο για παραβιάσεις του GDPR. Παράλληλα, σε Λέσβο και Σάμο έχουν καταγγελθεί συστηματικές κατασχέσεις κινητών, που στερούν στους διαμένοντες το δικαίωμα επικοινωνίας και νομικής υποστήριξης.
Νομιμοποίηση με "τεχνάσματα"
Η κατασκευή της δομής πέρασε από τέσσερις διαφορετικές άδειες, με τροποποιήσεις για να παρακάμπτονται δικαστικές αποφάσεις και περιβαλλοντικοί περιορισμοί. Η Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε άδειες, αλλά το Υπουργείο προσάρμοσε τα σχέδια για να συνεχίσει.
Η μέθοδος: νόμιμη επίφαση, ουσιαστική καταστρατήγηση. Όπως σημειώνει η έκθεση, αυτό συνιστά μια στρατηγική διάβρωσης των θεσμών, διά της τεχνικής εξαίρεσης.
Κοινωνική εξάρτηση και καταστολή
Η τοπική κοινωνία έχει κατακερματιστεί: η Περιφέρεια υπό τον Μουτζούρη αρχικά ηγήθηκε των αντιδράσεων αλλά έπειτα υποχώρησε. Ο Δήμος Μυτιλήνης, από τη στήριξη της κατασκευής με Κύτελη, γύρισε σε αντίθεση επίσημη με τον Χριστόφα. Ο Δήμος Δυτικής Λέσβου παραμένει σταθερά αρνητικός.
Η σιωπή πολλών φορέων δεν σημαίνει συμφωνία. Είναι αποτέλεσμα ασφυκτικών νομικών περιορισμών, κινδύνου διώξεων, και μιας προσπάθειας χειραγώγησης μέσω επιδοτήσεων και εργολαβιών.
Το κόστος της Βάστριας δεν είναι μόνο οικονομικό
80+ εκατομμύρια ευρώ, κυρίως από την Ευρωπαϊκή Ένωση
Εργολαβίες, μισθώσεις, φορολογικά προνόμια
Αποψίλωση 35.000 πεύκων
Παραβίαση περιβαλλοντικών όρων
Σοβαρός κίνδυνος ανθρωπιστικής κρίσης σε περίπτωση καταστροφής
Συμπέρασμα: Ένα κέντρο-σύμβολο μιας επικίνδυνης πολιτικής
Η Βάστρια είναι το αποκορύφωμα μιας πολιτικής που μεταχειρίζεται τους ανθρώπους ως βάρος. Αντί για δομές υποστήριξης, δημιουργεί χώρους αόρατου εγκλεισμού. Αντί για κοινωνική συμμετοχή, επιλέγει τη σιωπή, τον φόβο και τη συνενοχή.
Η Λέσβος, από νησί αλληλεγγύης και αγώνα, κινδυνεύει να γίνει σκιά του εαυτού της — ένα απομονωμένο φυλάκιο στην ευρωπαϊκή πολιτική αποτροπής και εξαίρεσης.
Όλη η έκθεση στο επισυναπτόμενο αρχείο
ΠΗΓΗ https://www.lesvosnews.net/
