Του Μανώλη Κοττάκη
Όταν ο πρόεδρος Ερντογάν στάθηκε μπροστά σε ένα σκάφος του τουρκικού πολεμικού ναυτικού και εξεφώνησε για πρώτη φορά το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», αξιωματούχοι της κυβερνήσεώς του διαβεβαίωσαν Έλληνες διαμαρτυρόμενους διπλωμάτες ότι δεν «κατάλαβε» τι ακριβώς είπε και πως δεν συντρέχει κανένας λόγος ανησυχίας.
Πρέπει να ήταν πάρα πολύ πειστικοί, γιατί η ελληνική πολιτική ηγεσία και η γραφειοκρατία περιέπεσαν σε κατάσταση μακράς νιρβάνας εφησυχασμού. Λίγους μήνες αργότερα, το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» ήταν και επισήμως το νέο αφήγημα του τουρκικού αναθεωρητισμού. Εμπράκτως. Με το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Σε σημείο που ενετάχθη στη διδακτέα ύλη των σχολικών βιβλίων της γείτονος.
Όταν, το περασμένο καλοκαίρι, τέσσερα τουρκικά πολεμικά -φρεγάτες, κανονιοφόροι και πλοία της ακτοφυλακής- έθεσαν φραγμό στην πορεία του ιταλικού ερευνητικού σε διεθνή ύδατα εντός οριοθετημένης ελληνικής ΑΟΖ, οι διπλωμάτες μας θέλησαν να διαμαρτυρηθούν στους ομολόγους τους.
Αλλά η δικαιολογία που τους εδόθη ήταν πανομοιότυπη με την περίπτωση της «Γαλάζιας Πατρίδας»: το παλάτι δεν «γνώριζε» για την κλιμάκωση, για αυτό δεν έπρεπει να κλιμακώσουμε και εμείς. Κοινώς, το δούλεμα πήγαινε σύννεφο. Οι γείτονες, βεβαίως, τη δουλειά τους έκαναν. Κανείς δεν μπορεί να τους κατηγορήσει γι’ αυτό.
Το ζήτημα είναι γιατί είμαστε τόσο ευήθεις εμείς. Έξι σχεδόν μήνες μετά το πρώτο επεισόδιο της Κάσου, την υπογραφή της αναθεωρημένης συμφωνίας ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδος και Κύπρου, τον διάλογο που είχαν για το θέμα αυτό στην Αθήνα ο Έλλην και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, φαίνεται ότι η κατάσταση μονιμοποιείται.
Το σχέδιο για τη διασύνδεση παραπέμπεται στις ελληνικές καλένδες, τα τουρκικά πολεμικά επέστρεψαν στην περιοχή και έκαναν ανενόχλητα επίδειξη σημαίας σε περιοχή «δικαιοδοσίας» τους, ενώ το ιταλικό ερευνητικό δεν «ανοίχτηκε» ποτέ ξανά στα διεθνή ύδατα εντός της νόμιμης ελληνικής ΑΟΖ.
Είναι θέμα χρόνου να εγκαταλείψει το έργο η γαλλική εταιρία, που πιέζει τις δύο κυβερνήσεις για την προμήθεια του καλωδίου. Είναι θέμα χρόνου να πληρώσουν Ελλάς και Κύπρος τις τσουχτερές εγγυήσεις στους Γάλλους, όταν θα καταπέσουν οι σχετικές ρήτρες.
Το γεωπολιτικό ρίσκο, όπως ονομάστηκαν οι απειλές πολέμου της Τουρκίας για την Κάσο, είναι εδώ. Άλλη μια γκρίζα ζώνη προστίθεται στη μακρά αλυσίδα των διολισθήσεων.
Η πρώτη είναι η θέση «Μπάμπουρας» στα διεθνή ύδατα ανατολικά της Θάσου, το 1987, επί ΠΑΣΟΚ. Ποτέ δεν κάναμε έρευνα εκεί, μετά την εθνικοποίηση του Πρίνου και την εκδίωξη της καναδικής κοινοπραξίας Denison.
Η δεύτερη είναι στα Ίμια, το 1996, πάλι επί ΠΑΣΟΚ. Ποτέ δεν καταφέραμε να ανακτήσουμε την κυριαρχία τους μετά την απόβαση ανδρών των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στο ανατολικό τους τμήμα.
Η τρίτη ήταν η κρίση του «Ορούς Ρέις» το 2020, επί Ν.Δ. Τότε που εγκαταλείψαμε επισήμως τα 12 μίλια, με δηλώσεις του νυν υπουργού Εξωτερικών, και επιτρέψαμε σε τουρκικά πολεμικά να φτάσουν έξω από το Καστελόριζο, εντός των χωρικών υδάτων των 6 μιλίων.
Η τέταρτη ήταν την περασμένη άνοιξη, στη Σύνοδο των Ωκεανών στην Αθήνα. Το αρχικό σχέδιο για τη χωροθέτηση ελληνικών θαλάσσιων περιβαλλοντικών πάρκων σε διεθνή ύδατα ανακλήθηκε αμέσως μετά τις τουρκικές διαμαρτυρίες. Ο αναθεωρηθείς χάρτης χωροθετεί τα πάρκα εντός των 6 μιλίων, επί Ν.Δ.
Η πέμπτη στον κρίκο της αλυσίδας, μέχρι την επομένη περίπτωση, είναι η Κάσος. Μετά το επεισόδιο του Ιουλίου δεν καταφέραμε να πάμε ποτέ ξανά για έρευνα μέσα σε καταδική μας περιοχή. Όσα αποκαλύπτονται από προχθές, ότι το έργο αναβάλλεται γιατί θεωρείται «μονομερής» ενέργεια, αποτελούν την ταφόπλακα των ελληνικών σχεδιασμών. Αποτελούν την επικύρωση με ελληνοκυπριακή βούλα του δόγματος Γκιουλέρ «τίποτε χωρίς την άδεια της Τουρκίας στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο».
Το να γράψουμε ότι τα αποκαλύψαμε όλα αυτά τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, ότι προβλέψαμε πως η Κάσος θα είναι τα νέα Ίμια και πως δικαιωνόμαστε, παρά τους λιβέλους που εξαπέλυσε εναντίον μας το ΥΠΕΞ, το θεωρούμε εντελώς περιττό. Και τι έγινε;
Δεν θέλουμε να δικαιωνόμαστε. Σε τέτοια θέματα ευχόμαστε να διαψευδόμαστε. Βαθιά μέσα μας προσευχόμασταν να κάνουμε λάθος στις εκτιμήσεις μας και να κάνει το ιταλικό τις έρευνες μέσα στην περιοχή μας. Δυστυχώς, δεν έγινε έτσι. Δυστυχώς, παγώνουν όλα.
Λόγοι εθνικής συνείδησης και δημοσιογραφικού απορρήτου δεν μας επιτρέπουν να αποκαλύψουμε πως 30 ελληνικές βραχονησίδες, που θα μπορούσαν να έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα στο πλαίσιο άλλου έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης, εγκαταλείφθηκαν στο έλεος του Θεού και η ευκαιρία χάθηκε. Αρνούμαστε να δώσουμε χαρά στους απέναντι.
Η κατάσταση είναι πλέον ξεκάθαρη, άλλωστε. Η παράδοση συντελείται και είναι σιωπηρή. Η Κάσος κείται πολύ μακράν των Αθηνών για να συνειδητοποιηθεί από έναν εξαθλιωμένο πληθυσμό που έχει άλλες προτεραιότητες το συντελεσθέν έγκλημα, αλλά η μαύρη αλήθεια είναι αυτή.
Εις ό,τι αφορά το Αρχιπέλαγος, μεταβαλλόμαστε σε χώρα περιορισμένης κυριαρχίας. Και το χειρότερο από όλα; Σκύβουμε και συμβιβαζόμαστε. Δεν μας ξενίζει η νέα κατάσταση. Κάποιοι την απολαμβάνουν κιόλας.
