Ετήσιο Συνέδριο της ΚΕΔΕ| Ρόδος,
7-9 Νοεμβρίου 2024
Ξεκίνησε από χθες Πέμπτη, 7 Νοεμβρίου στη Ρόδο το Ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της ΚΕΔΕ με κεντρικό θέμα: : «Επανεκκίνηση. Ισχυροί Δήμοι. Κάθε μέρα, δίπλα στον πολίτη».
Ο πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΙΤΑ) της ΚΕΔΕ και πρώην Δήμαρχος Σάμου Μιχάλης Αγγελόπουλος, στην θεματική του συνεδρίου «Οικονομικά της Αυτοδιοίκησης & Συγχρηματοδοτούμενα Προγράμματα» παρουσίασε την τελευταία μελέτη του ΙΤΑ με θέμα «Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΔΉΜΩΝ ΣΤΟ ΕΣΠΑ 2021-2027 ΣΤΑ ΠΡΩΤΑ 4 ΧΡΟΝΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ», η οποία έχει ως στόχο να αναλύσει τη συμμετοχή των ελληνικών δήμων στο ΕΣΠΑ 2021-2027 κατά τα πρώτα τέσσερα χρόνια υλοποίησης του προγράμματος καθώς η συγκεκριμένη χρονική περίοδος αποτελεί έναν βασικό δείκτη των δυνατοτήτων και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι τοπικές αρχές στην αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων και στην υλοποίηση έργων που ανταποκρίνονται στις πραγματικές προτεραιότητες των πολιτών.
Ο κ. Αγγελόπουλος κατά την εισήγησή του τονίζοντας ότι η προγραμματική περίοδος 2021-2027 του Ευρωπαϊκού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) σηματοδοτεί μία κρίσιμη ευκαιρία για τους δήμους της Ελλάδας να ενισχύσουν την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών μέσω της απορρόφησης και αξιοποίησης των διαθέσιμων πόρων, ανέφερε ότι τα ευρωπαϊκά κονδύλια, σε συνδυασμό με την αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας, προσφέρουν στους δήμους ένα ισχυρό εργαλείο για την αναβάθμιση των υποδομών, την προώθηση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, της καινοτομίας.
Ο Πρόεδρος του Ε.Σ. του ΙΤΑ κλείνοντας την παρουσίασή του επεσήμανε: «Η συμμετοχή των δήμων στο ΕΣΠΑ 2021-2027 αποτελεί ένα ισχυρό μέσο για την αναβάθμιση των τοπικών κοινωνιών. Τα πρώτα τέσσερα χρόνια παρουσίασαν θετικά σημεία αλλά και ελλείψεις που πρέπει άμεσα να καλυφθούν μέσω της έκδοσης πολύ περισσότερων και ευρύτερης θεματικής προσκλήσεων με δικαιούχους τους δήμους.
Η μελέτη αποδεικνύει, ως ένα χρήσιμο εργαλείο και απαραίτητο για την πορεία παρακολούθησης του προγράμματος, ότι οι Δήμοι δεν υστερούν από τους υπόλοιπους δικαιούχους σε επάρκεια, σχεδιασμό και υλοποίηση των σχετικών έργων και δράσεων. Τα ποσοστά επί του προγράμματος που έχουν διατεθεί μέχρι στιγμής στους Δήμους πρέπει να αυξηθούν τα επόμενα δύο (2) χρόνια (2025-2026).
Οι 332 Δήμου της χώρας και η ΚΕΔΕ είναι ουσιαστικά βοηθοί εκπληρώσεως του εθνικού στρατηγικού σχεδίου και του κυβερνητικού έργου υπό την προϋπόθεση της εξασφάλισης της ουσιαστικής συμμετοχής τους στη διαμόρφωση των αποφάσεων.»
Κύρια σημεία της μελέτης του Ι.Τ.Α. (ΚΕΔΕ):
Ως προς τις Προσκλήσεις
Το συνολικό ποσό των Προσκλήσεων που έχουν εκδοθεί από τις Διαχειριστικές Αρχές των Προγραμμάτων ΕΣΠΑ 2021-2027 με δυνητικούς Δικαιούχους τους Δήμους, Δημοτικές Δομές και Εποπτευόμενους Φορείς έως το διάστημα αναφοράς, ανέρχεται σε 3,4 δις ευρώ ή ποσοστό 13% επί της Συνολικής Δημόσιας Δαπάνης (ΣΔΔ) των Προγραμμάτων ΕΣΠΑ 2021- 2027 (η οποία ανέρχεται σε 26,3 δις ευρώ), ενώ ο συνολικός προϋπολογισμός των προσκλήσεων που έχουν εκδοθεί από τα Περιφερειακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2021-2027 ανέρχεται σε 2,5 δις, και η συνολική αξία των Προσκλήσεων των τομεακών προγραμμάτων ανέρχεται μόλις σε 850 εκ. ευρώ (με βάση τις απαντήσεις των διαχειριστικών αρχών των προγραμμάτων ΕΣΠΑ 2021-2027 στις σχετικές επιστολές που απηύθυνε το ΙΤΑ).
Την πρώτη θέση με ποσοστό 26% καταλαμβάνουν οι προσκλήσεις που στοχεύουν στην χρηματοδότηση μιας ολοκληρωμένης χωρικής και βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Ακολουθούν με ποσοστό 15%, αυτές που χρηματοδοτούν δράσεις για την προαγωγή της πρόσβασης στην ύδρευση και τη βιώσιμη διαχείριση του νερού. Την τρίτη θέση με ποσοστό 11% καταλαμβάνει ο προϋπολογισμός των Προσκλήσεων που χρηματοδοτούν δράσεις στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας και της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ακολουθούν αλλά με ποσοστά χαμηλότερα του 10%, οι Προσκλήσεις που στοχεύουν στην χρηματοδότηση δράσεων για την ενίσχυση της ισότιμης και έγκαιρης πρόσβασης σε ποιοτικές, βιώσιμες και οικονομικά προσιτές υπηρεσίες 8,4% για την αξιοποίηση των οφελών της ψηφιοποίησης 7,4% και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή 6%.
Ως προς τα Περιφερειακά Προγράμματα ΕΣΠΑ 2021-2027
Το μεγαλύτερο ποσοστό εντάξεων επί της Συνολικής Δημόσιας Δαπάνης (ΣΔΔ) του Προγράμματος με Δικαιούχους Δήμους ή εποπτευόμενους φορείς εμφανίζει το Πρόγραμμα «Ανατολική Μακεδονία, Θράκη» με ποσοστό 19,02%. Ακολουθούν η Δυτική Ελλάδα με 16%, το Νότιο Αιγαίο με 15,9% και η Ήπειρος με 13,6%. Αντίθετα, το χαμηλότερο ποσοστό εντάξεων παρουσιάζει το Περιφερειακό Πρόγραμμα «Αττική» με 5%. Σύμφωνα με τα στοιχεία ΟΠΣ (30/6/2024), περίπου 1 στις 4 εντάξεις αφορά έργα με δικαιούχους τους Δήμους, με το ποσοστό να ανέρχεται σε 28,6%.
Όσον αφορά τις εντάξεις των έργων στα Περιφερειακά Προγράμματα ΕΣΠΑ 2021-2027 με Δικαιούχους τους Δήμους παρατηρείται ότι ποσοστό άνω του 80% του συνολικού προϋπολογισμού κατανέμεται σε πέντε 5 μόνο Ειδικούς Στόχους, ως ακολούθως:
- Το 25,7% των συνολικών εντάξεων των Δήμων ενισχύει την ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτικές κοινωνικές και υγειονομικές υπηρεσίες.
- Το 18,8% των συνολικών εντάξεων των Δήμων ενισχύει την ολοκληρωμένη και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική ανάπτυξη, του πολιτισμού, της φυσικής κληρονομιάς, του βιώσιμου τουρισμού και της ασφάλειας στις αστικές περιοχές.
- Το 14,1% των συνολικών εντάξεων των Δήμων στοχεύει στην προαγωγή της πρόσβασης στην ύδρευση και της βιώσιμης διαχείρισης του νερού.
- To 11,6% των συνολικών εντάξεων των Δήμων συνεισφέρει στην προώθηση μέτρων ενεργειακής απόδοσης και την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
- To 10,2% των συνολικών εντάξεων των Δήμων ενισχύει τις δράσεις που αφορούν τις Υποδομές εκπαίδευσης και κατάρτισης.
Ως προς Τομεακά Προγράμματα ΕΣΠΑ 2021 -2027
Η συνολική αξία των ενταγμένων έργων με Δικαιούχους τους Δήμους στο σύνολο των Τομεακών Προγραμμάτων της ΠΠ 2021-2027 ανέρχεται σε μόλις 160 εκ. ευρώ (ή ποσοστό 0,9% επί της Συνολικής Δημόσιας Δαπάνης των τομεακών Προγραμμάτων, η οποία ανέρχεται σε 18,1 δις ευρώ).
Παρά το γεγονός ότι προβλέπεται η υλοποίηση τεσσάρων μεγάλων δράσεων με Δικαιούχους τους Δήμους εκτιμώμενου συνολικού προϋπολογισμού 600 εκ. ευρώ (SMART CITIES, Ηλεκτρικά Οχήματα, Ανάπτυξη λιμενικών Υποδομών, Ολιστική διαχείριση υδάτων και λυμάτων) το ποσοστό συμμετοχής των Δήμων στα τομεακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ δεν αναμένεται να ξεπεράσει το 3% έως 4% επί της ΣΔΔ με βάση τόσο την έως τώρα υλοποίηση, ήτοι το ποσοστό ενταγμένων έργων με δικαιούχους Δήμους, όσο και των προγραμματισμένων ενδεικτικών δράσεων με δυνητικούς Δικαιούχους τους Δήμους των Τομεακών Προγραμμάτων βάσει εξειδίκευσης.
Σε επίπεδο Ειδικού Στόχου τα ενταγμένα έργα με Δικαιούχους Δήμους στα Τομεακά Προγράμματα ΕΣΠΑ 2021-2027 συνεισφέρουν μέχρι στιγμής μόνο σε τρεις (3) Ειδικούς Στόχους, ήτοι στον Ειδικό Στόχο: «Αξιοποίηση των οφελών της ψηφιοποίησης για τους πολίτες, τις εταιρείες, τους ερευνητικούς οργανισμούς και τις δημόσιες αρχές (ΕΤΠΑ)», τον Ειδικό Στόχο: «Προώθηση μέτρων ενεργειακής απόδοσης και μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (ΕΤΠΑ)» και, τέλος, στον Ειδικό Στόχο: «Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης του κινδύνου καταστροφών, της ανθεκτικότητας, λαμβάνοντας υπόψη προσεγγίσεις που βασίζονται στο οικοσύστημα (ΤΣ)».
