Του Μανώλη Κοττάκη
Τις τελευταίες δύο εβδομάδες παρατηρείται μία αξιοσημείωτη μεταβολή: πολλοί γνωστοί καθηγητές Διεθνούς Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων με επώνυμα άρθρα τους σε ημερήσιες εφημερίδες των Αθηνών και με τηλεοπτικές συνεντεύξεις τους επισημαίνουν τους κινδύνους που προκύπτουν για τα εθνικά μας συμφέροντα από τα γεγονότα της Κάσου. Χωρίς ωραιοποιήσεις. Πρώτη φορά αισθάνονται την ανάγκη να πάρουν αποστάσεις από τους τρέχοντες ισχυρισμούς και τη γραμμή άμυνας που χάραξε το υπουργείο Εξωτερικών.
Πρώτοι ξεκίνησαν ο Πέτρος Λιάκουρας και ο Κωσταντίνος Φίλης με άρθρα τους στην «Καθημερινή», προειδοποιώντας για τα τετελεσμένα αλλά και για τις συνέπειες που έχει ευρύτερα η συμπεριφορά της Τουρκίας γεωπολιτικά, αν γίνει δεκτή από τους συμμάχους (στη διαμάχη με την Κίνα για τη Σινική Θάλασσα).
Ακολούθησε ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Θανάσης Πλατιάς με άρθρο του στα «Νέα», όπου υπογράμμισε τον κίνδυνο να καταστεί μελλοντικά η χώρα δορυφόρος της Τουρκίας.
Τη σκυτάλη πήρε ο αναπληρωτής καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Σωτήρης Σέρμπος στην ίδια ακριβώς γραμμή και -έκπληξη- τον κύκλο έκλεισε με άρθρο του, επίσης στην «Καθημερινή», ο ομότιμος καθηγητής του Παντείου Χρήστος Ροζάκης.
Ο άνθρωπος που πριν από μερικούς μήνες ήταν εξαιρετικά αισιόδοξος για το μεγάλο άλμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Τώρα, στο τελευταίο άρθρο του κλείνει με την ερώτηση για πόσο θα σέβεται ακόμα η Τουρκία τη Διακήρυξη Ειρήνης και Φιλίας που υπέγραψε με την Ελλάδα!
Λιάκουρας, Φίλης, Πλατιάς, Σέρμπος και Ροζάκης προσχώρησαν λοιπόν σε μια σχολή σκέψης που έχει ιδιαίτερες αμφιβολίες για το πόσο εφικτή είναι η προσέγγιση με τους γείτονες όπως την εννοούμε εμείς. Ο μόνος που λείπει είναι ο Άγγελος Συρίγος. Είχαν προηγηθεί εδώ και μήνες, με άλλο, πιο προχωρημένο σκεπτικό βεβαίως, ο Γιάννης Μάζης και ο Γιώργος Φίλης.
Τι συμβαίνει, λοιπόν; Την απάντηση έδωσε καταρχάς ο απερχόμενος πρέσβης της Αμερικής στην Τουρκία: η γεωγραφία. Η Τουρκία είναι πολύ χρήσιμη στη Δύση σε περίπτωση ταραχών. Και στον Βορρά και στον Νότο. Αυτή η αρχή βεβαίως ίσχυε και τα προηγούμενα χρόνια.
Όταν το Στέιτ Ντιπάρτμεντ πάσχιζε να αποδώσει γεωπολιτικό ρόλο και στην Ελλάδα, την οποία είχε τοποθετήσει επικεφαλής μιας ομάδας κρατών μαζί με τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Πολωνία στον κάθετο άξονα με την Ουκρανία (αλλά πλησιάζοντας το τέλος του πολέμου χάνει τη σημασία της και τα επενδυτικά κεφάλαια που της έταξαν), αλλά και στην Τουρκία στη Μέση Ανατολή.
Κάθε χώρα είχε ξεχωριστό ρόλο στην περιοχή με βάση αυτή την πολιτική των Αμερικανών. Αλλά οι Τούρκοι, μετά τις προεδρικές εκλογές τους και την τοποθέτηση του Χακάν Φιντάν στο υπουργείο Εξωτερικών, εργάστηκαν και συστηματοποίησαν τη σχέση τους με ομάδες κρατών ανά περιοχή και με τα κράτη ξεχωριστά.
Με συνέπεια, σήμερα που μιλάμε, να ελέγχουν πλήρως τη Λιβύη με τον στρατό τους, να αποκαθιστούν τη σχέση τους με την Αίγυπτο, να αποκτούν ακόμα μεγαλύτερο ρόλο στην Αφρική, να έχουν ρόλο στον Καύκασο, να εμφανίζονται ως ηγέτες των μουσουλμάνων στη Μέση Ανατολή απέναντι στον πρωθυπουργό του Ισραήλ Νετανιάχου και όχι στο κράτος του Ισραήλ και βεβαίως να διαπραγματεύονται να ανταλλάξουν την πώληση των ρωσικών πυραύλων S-400 με αμερικανικά αεροπλάνα F-35.
Το νέο στοιχείο που έχει προκύψει είναι ότι γίνεται πλέον σεβαστή από τους Αμερικανούς η απαίτηση της Άγκυρας να γίνουν οι Τούρκοι η ναυτική δύναμη της Μεσογείου. Γι’ αυτό και έκαναν κοινές μυστικές ασκήσεις σε διεθνή ύδατα, οι οποίες περιελάμβαναν προσνηώσεις αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών πάνω στο τουρκικό ελικοπτεροφόρο, το οποίο αργότερα θα μετατραπεί σε αεροπλανοφόρο.
Κάτι που σημαίνει ότι στο μέλλον οι Τούρκοι, με αεροπλανοφόρα και γερμανικά υποβρύχια σαν τα δικά μας στη διάθεσή τους, θα ελέγχουν τη Μεσόγειο και το Αιγαίο και από την Ανατολή και από τη Δύση, περικυκλώνοντας στρατηγικά τη χώρα μας, η οποία θα πρέπει να απαντά αν θα παραδίδεται στις απαιτήσεις τους με διάλογο ή με πόλεμο.
Αλλά η ουσία δεν αλλάζει. Αυτό το νέο δόγμα δοκιμάστηκε στην Κάσο, όσο κι αν θέλει να το κρύψει με τα ψέματα που λέει καθημερινά, χωρίς να ντρέπεται, ο υπουργός Εξωτερικών, φτάνοντας στο σημείο να επιτεθεί -προχθές στον Σκάι- στον Τύπο, επειδή κάνουμε το καθήκον μας: νέο δόγμα ίσον η δορυφοροποίησή μας, η φιλανδοποίησή μας, ότι πρέπει να ρωτάμε για τα πάντα τους γείτονες. Αν θα κάνουμε θαλάσσια πάρκα στις Κυκλάδες και στα Δωδεκάνησα, αν θα κάνουμε έρευνα για την πόντιση καλωδίων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, όπως έχει οριοθετηθεί με τη συμφωνία μας με την Αίγυπτο, για όλα.
Αυτό καταγράφουν οι καθηγητές Διεθνούς Δικαίου στις παρεμβάσεις τους -δεν κρύβεται πια-, γιατί αν δεν το πουν, και οι ίδιοι θα βρεθούν εκτεθειμένοι στο μέλλον. Και δεν το θέλουν.
Η ισορροπία ανάμεσα σε δύο βάρκες έχει όρια. Και επειδή έκανα αναφορά σε βάρκες, μια επισήμανση: η αποδυνάμωση του Πολεμικού μας Ναυτικού και η απόσυρσή του από τη Μεσόγειο συνιστά εθνικό έγκλημα για το οποίο κάποτε, κάποιοι, πολιτικοί και ανώτατοι στρατιωτικοί, που πολέμησαν την ενίσχυσή του, θα λογοδοτήσουν.
