Τα παθήματα δεν γίνονται μαθήματα για την κυβέρνηση και, παρά το γεγονός ότι σε αυτή την πενταετία οι καταστροφές από τις φωτιές έχουν ξεπεράσει κάθε ιστορικό προηγούμενο στη χώρα, οι περσινοί εφιάλτες αναζωπυρώνονται
Του Βασίλη Γαλούπη
Επί διακυβέρνησης Μητσοτάκη έχουν καεί περισσότερα από 3,5 εκατομμύρια στρέμματα. Κάθε καλοκαίρι αυτής της πενταετίας καταστρέφονται τα διπλάσια δάση σε σχέση με τον μέσο όρο της Ελλάδας όλες τις προηγούμενες δεκαετίες. Με έναν τέτοιο οδυνηρό απολογισμό, και ειδικά μετά τις πυρκαγιές του 2021 και του 2023, θα περίμενε κανείς πως το Μαξίμου θα θέσει σε βασική προτεραιότητα την πυροπροστασία. Όμως οι φωτιές του πρώτου εξαμήνου φέτος αποδεικνύουν το ακριβώς αντίθετο. Όσο οι εξαγγελίες περισσεύουν, οι αδυναμίες πληθαίνουν.
Ο «άγριος» Ιούνιος με τις τελευταίες φωτιές υπενθύμισε σε όλους πως η χώρα παραμένει αθωράκιστη. Ο Ιούλιος και ο Αύγουστος είναι πάντα το πιο δύσκολο δίμηνο, όμως οι ελπίδες στρέφονται στη θεά… τύχη, όπως παραδέχονται δήμαρχοι και περιφερειάρχες, παρά στην προετοιμασία που έχει γίνει. Άλλωστε, το αφήγημα ότι «όλη η Μεσόγειος φλέγεται λόγω κλιματικής αλλαγής» έχει καταρριφθεί από πέρσι, αφού μόνο η Ελλάδα υπέστη τέτοιες θηριώδεις απώλειες δασικού πλούτου στη γειτονιά μας.
Σήμερα εντοπίζουμε όλα όσα δεν έγιναν εγκαίρως από την κυβέρνηση προκειμένου η Ελλάδα να μη δει κι άλλο πράσινο να αφανίζεται, κι άλλες περιουσίες να χάνονται, κι άλλες ζωές να κινδυνεύουν.
Κατάχρηση του «112»
Είχε ήδη διαφανεί την τελευταία διετία πως γίνεται κατάχρηση του «112». Ένα πολύτιμο εργαλείο προστασίας των πολιτών σε συνθήκες συναγερμού έχει μετατραπεί σε μέσο άκαιρων κι άστοχων μαζικών προειδοποιήσεων χωρίς στόχευση.
Σαν το ανέκδοτο με τον ψεύτη βοσκό που φώναζε για δήθεν «λύκο στα πρόβατα», μέχρι που δεν τον πίστευε κανείς, το «112» αποστέλλεται σε άσχετους με τον τόπο όπου υπάρχει μια, π.χ., πυρκαγιά. Όπως την περασμένη Τετάρτη που κάτοικοι στο… Παγκράτι έλαβαν προειδοποίηση για φωτιά στη… Βάρη. Η τακτική αυτή οδηγεί στην απαξίωση. Αν συνεχιστεί, τότε σε λίγο καιρό ουδείς θα λαμβάνει υπ’ όψιν το «μήνυμα», ακόμα κι αν τον αφορά άμεσα, επειδή θα αισθάνεται πως είναι παραπλανητικό.
Παντού ξερόχορτα
Ο κανονισμός πυροπροστασίας που αποφάσισε αιφνιδιαστικά η κυβέρνηση προκάλεσε χάος, με συνέπεια σε πολλούς δήμους να είναι πεταμένες στοίβες από ξερόχορτα κοντά σε δασικές εκτάσεις. Αυτοί οι τόνοι εύφλεκτης ύλης αποτελούν βραδυφλεγείς βόμβες για πολλές περιοχές, τόσο της Αττικής όσο και της επικράτειας.
Οι δήμοι, που αντέδρασαν μαζικά για τα ανέφικτα όπως αποδείχθηκε σχέδια της κυβέρνησης, δείχνουν να μην μπορούν να ανταποκριθούν. Οι πολίτες, μέσα στον πανικό και τον κίνδυνο υψηλών προστίμων, καθαρίζουν τα ξερόχορτα από τα οικόπεδά τους, αλλά αυτά δεν μαζεύονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
Εξευτελιστικά κονδύλια
Τα συνολικά ποσά που διαθέτει η κυβέρνηση στους δήμους για την αντιπυρική προστασία είναι εξευτελιστικά. Για το 2023 το υπουργείο Εσωτερικών μοίρασε κονδύλια 24 εκατ. ευρώ στους δήμους όλης της χώρας για την αντιπυρική προστασία. Τα αποτελέσματα, γνωστά.
Έπειτα από την περσινή καταστροφική χρονιά θα περίμενε κάποιος μια σημαντική αύξηση στα χρήματα εν όψει της φετινής αντιπυρικής περιόδου. Όμως αυξήθηκε κατά μόλις 3 εκατ. ευρώ, στα 27 εκατ.
Όπως είναι γνωστό, οι κρισιμότερες αρμοδιότητες της αντιπυρικής προστασίας έχουν μεταφερθεί τα τελευταία χρόνια στους δήμους. Οι 332 δήμοι της χώρας οφείλουν να καταρτίζουν σχέδια εκκένωσης της περιοχής σε περίπτωση πυρκαγιάς, να καθαρίζουν τα περιαστικά δάση και την παρόδια βλάστηση, αλλά και να στέλνουν ενημερωτικές επιστολές στους ιδιοκτήτες ακαθάριστων οικοπέδων. Αν οι τελευταίοι δεν ανταποκριθούν, οι δημοτικές Αρχές δικαιούνται να εισέλθουν στον ιδιόκτητο χώρο και να προχωρήσουν σε καθαρισμό, χρεώνοντας το κόστος στον ιδιοκτήτη.
Το μέσο ποσό για κάθε δήμο είναι περίπου 80.000 ευρώ και οι ίδιοι οι τοπικοί φορείς το θεωρούν εμπαιγμό. Μάλιστα, όπως κατήγγειλαν δήμαρχοι, έως την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου την 1η Μαΐου δεν είχαν λάβει ούτε καν αυτό το ποσό.
Οι διαγωνισμοί
Τους διαγωνισμούς για τα έργα καθαρισμού των δασών έχει αναλάβει το ΤΑΙΠΕΔ, που παίζει πλέον πρώτιστο ρόλο στην πυροπροστασία της χώρας. Όμως, βρέθηκε εκτός προθεσμιών, αφού ο πιο σημαντικός για φέτος διαγωνισμός παρέμεινε «ανοιχτός», παρά την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου.
Στις 19 Ιανουαρίου 2024 το ΤΑΙΠΕΔ προχώρησε στη διακήρυξη ανοικτής διαδικασίας για «Εργασίες ειδικών δασοτεχνικών έργων για τον καθαρισμό δασών και δασικών εκτάσεων, καθώς και για τη συντήρηση δασικού οδικού δικτύου και αντιπυρικών ζωνών με εγκεκριμένες μελέτες». Το έργο, ύψους 30 εκατ. ευρώ συν ΦΠΑ, δεν μπόρεσε να παραδοθεί έγκαιρα.
Άδεια η φαρέτρα
Η κυβέρνηση έχει κατά καιρούς εξαγγείλει την ενίσχυση της πυροπροστασίας. Όμως, οι περισσότερες από αυτές τις δεσμεύσεις δεν αφορούν το 2024. Ο διαγωνισμός για το Εθνικό Σχέδιο Αναδάσωσης, ύψους 55 εκατ. ευρώ, πλέον ΦΠΑ, προκηρύχθηκε στις 18/10/2023, με ορίζοντα υλοποίησης τους 20 μήνες από την υπογραφή με τον ή τους αναδόχους.
Για την «Προμήθεια μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων για εναέρια επιτήρηση», ύψους 4,1 εκατ., η ημερομηνία διενέργειας του διαγωνισμού από το ΤΑΙΠΕΔ ήταν η 5η Απριλίου 2024, με την υλοποίηση να προβλέπεται 1-3 μήνες από την υπογραφή της σύμβασης.
Από τους 12 διαγωνισμούς του ΤΑΙΠΕΔ, που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σχετίζονται με την πυροπροστασία της χώρας, κανένας δεν ήταν παραδοτέος την 1η Μαΐου.
Το πολυδιαφημισμένο πρόγραμμα «ΑΙΓΙΣ», που θα ξεπεράσει τα 2 δισ. ευρώ για την ενίσχυση με εναέρια μέσα, σύγχρονο επιχειρησιακό εξοπλισμό κ.λπ., «θα αρχίσει να παραδίδεται από το 2025», σύμφωνα με κυβερνητικά στελέχη. Κάτι που σημαίνει ότι η φετινή χρονιά έχει χαθεί. Και σε αυτήν την περίπτωση το Μαξίμου ενήργησε με καθυστέρηση, αφού η οικολογική καταστροφή της Εύβοιας, που έπρεπε να σημάνει το καμπανάκι συναγερμού, συνέβη πριν από τρία ολόκληρα χρόνια.
Για την κυβέρνηση η δασοπροστασία δεν ήταν ποτέ στην κορυφή της ατζέντας της. Το Μαξίμου δαπανά δισεκατομμύρια κάθε χρόνο για απευθείας αναθέσεις αχρείαστων ή υπερκοστολογημένων έργων, αλλά για να προστατεύσει τη χώρα από μεγάλες οικολογικές καταστροφές μοιράζει ψίχουλα. Απόδειξη είναι το ρεκόρ καμένων εκτάσεων από το 2019. Τα περί «πράσινης μετάβασης», που ευαγγελίζεται ο Μητσοτάκης για το Ταμείο Ανάκαμψης των «ολίγων», δεν περιλαμβάνουν σίγουρα την προστασία των δασών.
