Τα τραγικά και επικίνδυνα για όλον τον πλανήτη γεγονότα που λαμβάνουν χώρα αυτές τις μέρες στην Ουκρανία, σηματοδοτούν μια εξαιρετικά κρίσιμη, υπαρξιακής διάστασης στιγμή για την Ευρώπη. Ευτυχώς, αυτή τη φορά η Ένωση, που επί σειρά ετών, αρνήθηκε πεισματικά να δει κατάματα την πραγματικότητα όπως διαμορφωνόταν μπροστά στα μάτια της, αφυπνίστηκε έγκαιρα.
Η άμεση αντίδρασή της, που ξεπέρασε τη δαιδαλώδη γραφειοκρατία της και, έστω εμμέσως, αναβάθμισε το ρόλο των εκλεγμένων θεσμών της, αποτελεί οδηγό και για το αύριο, ειδικά ενόψει της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης που ξεκινά σε λίγες μέρες. Και σπουδαία συνεισφορά σ' αυτήν συνιστά και η Ευρωπαϊκή Διάσκεψη των Δήμων και των Περιφερειών, που αποτελεί τη σύνοδο αιρετών εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης και διοργανώνεται κάθε δύο έτη με σκοπό τη συζήτηση των μελλοντικών προκλήσεων της ΕΕ.
Η Διάσκεψη φιλοξενείται εφέτος στη Μασσαλία, με την υποστήριξη της Γαλλικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ. Στόχος της είναι η ενίσχυση της απήχησης του Συνεδρίου για το Μέλλον της Ευρώπης, καθώς οι φωνές των πόλεων και των περιφερειών θα πρέπει να ακουστούν ως οι βασικοί συντελεστές του ενωσιακού εγχειρήματος, διαδραματίζοντας καίριο ρόλο στην τοποθέτηση των πολιτών στην καρδιά της Ευρώπης.
Από την ιστορική Μασσαλία, που ιδρύθηκε από τους Φωκαείς και εκπέμπει πολιτισμό από κάθε της γωνιά, στάλθηκε ένα ισχυρό και καθολικό μήνυμα συμπαράστασης στην Ουκρανία. Ένα μεγάλο "όχι" στον ολοκληρωτισμό και την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και ένα τεράστιο "ναι" στο ειρηνικό μέλλον για όλη την Ευρώπη με συντονισμένες δράσεις, αλλά και αποφασιστικότητα, επάρκεια και ισοτιμία, μέσω μόνιμων, θεσμικών μηχανισμών.
Η 9η Διάσκεψη προσκαλεί, συγχρόνως τους Ευρωπαίους πολίτες και τους αιρετούς εκπροσώπους τους να συνδράμουν στο σχεδιασμό μιας πιο ανθεκτικής, συνεκτικής και δημοκρατικής ΕΕ και θα εξετάσει επίσης και τις προτάσεις και τα αιτήματα των πόλεων και των περιφερειών, στο πλαίσιο των προσπαθειών ανάκαμψης, αλλά και ευρύτερης συνεργασίας για ένα πιο βιώσιμο μέλλον.
Η φωνή των πολιτών πρέπει πλέον όχι απλώς να ακουστεί, αλλά και να εισακουστεί από μια Ευρώπη που θα θωρακίσει τους θεσμούς της και θα αναδείξει σε πρώτο της μέλημα τις ιδρυτικές αξίες της. Δημοκρατία, ισότητα, ελευθερία, ισονομία, ειρήνη, ευημερία. Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες αποτελούν, αυτονόητα, το βασικό κύτταρο ενός τέτοιου υγιούς και δυνατού οργανισμού που οφείλει να είναι μια πραγματική Ευρωπαϊκή Ένωση.
Διότι είναι οι Δήμοι και οι Περιφέρειες εκείνοι οι εκλεγμένοι θεσμοί που καλύτερα απ’ όλους μπορούν να συλλέξουν, να χαρτογραφήσουν και να ιεραρχήσουν τα πραγματικά και ουσιαστικά ζητήματα των πολιτών. Κι αυτά τα ζητήματα πρέπει επίσης να αποτελέσουν κεντρικές κατευθυντήριες γραμμές της υψηλής πολιτικής, δίπλα στα μεγάλα, οραματικά θέματα.
Και στη Διάσκεψη της Μασσαλίας, που ολοκληρώνεται αύριο, αλλά ενόψει και της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Κίνηση (European Movement International) έχει ήδη καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για την ποιοτική αναβάθμισή της, αλλά και για τη διεύρυνση των φορέων που θα συμμετέχουν σ' αυτήν.
Συγκεκριμένα, κάποιες από τις προτάσεις της ως προς αυτό είναι οι εξής:
Η Διάσκεψη να συμπεριλάβει τους πολίτες με ουσιαστικό τρόπο, παρέχοντάς τους τα μέσα και την ευκαιρία να ακουστεί η φωνή τους⋅
Να διασφαλίσει την αληθινή συμμετοχή της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών και των αντιπροσωπευτικών οργάνων της όπως της Ευρωπαϊκής Κίνησης, των Κοινωνικών Εταίρων, των τοπικών και περιφερειακών αρχών, και των νέων ανθρώπων, συμπεριλαμβάνοντάς τους όλους ως ισότιμα μέρη και ως τη σταθερή φωνή και αντιπροσώπευση των πολιτών⋅
Να στοχεύσει στην ενδυνάμωση του κοινοβουλευτισμού και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο⋅
Η παρακολούθηση της Διάσκεψης πρέπει να συνδέεται με διαφάνεια με τη συμβολή των πολιτών, των οργανισμών της κοινωνίας των πολιτών, των Κοινωνικών Εταίρων και των τοπικών και περιφερειακών αρχών. Οι προτάσεις που θα προκύψουν πρέπει να εξεταστούν και να λάβουν αρμόζουσα και αιτιολογημένη απάντηση από όλα τα όργανα αμέσως μετά τη Διάσκεψη⋅
Τα Ευρωπαϊκά Όργανα πρέπει να παραμείνουν ανοιχτά σε προτάσεις που θα προκύψουν από τη Διάσκεψη για τροποποιήσεις των Συνθηκών, ιδίως αναφορικά με τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της Ε.Ε. και την ενίσχυση του δημοκρατικού χαρακτήρα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της Ε.Ε.. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την κατάργηση του δικαιώματος αρνησικυρίας και την επακόλουθη μετάβαση στο Συμβούλιο από την ομοφωνία σε ειδική πλειοψηφία σε διάφορους τομείς πολιτικής⋅
Η Διάσκεψη πρέπει να έχει ευρύ πεδίο και να εξετάσει τις υφιστάμενες όσο και τις επερχόμενες προκλήσεις, όπως την τρέχουσα υγειονομική κρίση, την ανάκαμψη της Ευρώπης από την πανδημία, τις αυξανόμενες ανισότητες και την κλιματική κρίση.
Συγκεκριμένα, δε, τα εθνικά συμβούλια της Ευρωπαϊκής Κίνησης Γαλλίας, Ελλάδας, Ιταλίας, Μάλτας και Ισπανίας έχουν από κοινού υποβάλει και πιο εξειδικευμένες προτάσεις όπως μεταξύ άλλων:
1) Η ψηφιακή πλατφόρμα θα πρέπει να ανοίξει στους πολίτες των υποψηφίων προς ένταξη χωρών των Δυτικών Βαλκανίων.
2) Τέλος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να συμμετέχει στις συνεδριάσεις της Ολομέλειας και στις ομάδες εργασίας ως τακτικό μέλος της Διάσκεψης.
Μιχάλης Α. Αγγελόπουλος
Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Κίνησης Ελλάδας
Πρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΚΕΔΕ)
