Η κατάργηση των εξάμηνων παρατάσεων μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά του ΒΑ Αιγαίου, αποτελεί το προϊόν μια επιτυχούς διαβούλευσης του αρμόδιου υπουργείου οικονομικών που ίσως θα μπορούσε, στην πορεία, να αποτελέσει και ένα θετικό βήμα προς την οριστική αποσύνδεση του ΦΠΑ στις νησιωτικές μας περιοχές από την προσφυγική – ανθρωπιστική κρίση. Άλλωστε, κάτι τέτοιο αποτελεί δικαίωμά τους στο πλαίσιο των βέλτιστων ευρωπαϊκών πρακτικών και όχι κάποιου είδους προνόμιο, το οποίο “οφείλει” να συνδέεται με οποιαδήποτε προϋπόθεση, πολύ δε περισσότερο, με το προσφυγικό – μεταναστευτικό ζήτημα.
Υπό αυτή την οπτική λοιπόν η απόφαση του Συμβουλίου Υπουργών της Ε.Ε. για μόνιμη μείωση των συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά του ΒΑ Αιγαίου μπορεί να θεωρηθεί ως θετική, αλλά μόνον υπό την έννοια ότι το μέχρι σήμερα καθεστώς, των εξάμηνων παρατάσεων, που συνδεόταν με τους αριθμούς των φιλοξενουμένων στις δομές, συνεπάγετο και μια σχετική, αντιπαραγωγική, αν μη τι άλλο, αβεβαιότητα.
Επειδή ωστόσο και αυτή η απόφαση εξακολουθεί και συνδέεται άρρηκτα με την ύπαρξη δομών φιλοξενίας σε Σάμο, Λέσβο, Χίο, Κω και Λέρο, θα πρέπει επίσης να τονιστεί ότι αυτή η ελάφρυνση σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρεί αυτονόητο -ούτε καν να υπονοεί, για την ακρίβεια - ότι η πραγματικότητα, της παρουσίας χιλιάδων μεταναστών σ’ αυτά πρέπει να παγιωθεί, de jure ή de facto.
Στο πλαίσιο των αρχών της νησιωτικότητας, που ισχύουν άλλωστε παντού αλλού στην Ε.Ε., σε όλα τα ελληνικά νησιά -και κυρίως τα απομακρυσμένα- θα έπρεπε να παρέχονται τέτοιου είδους διευκολύνσεις-κίνητρα για ανάπτυξη, διότι εξ ορισμού οι συνθήκες γι’ αυτά είναι πολύ πιο δύσκολες από αυτές της ηπειρωτικής χώρας.
Η μόνιμη μείωση του ΦΠΑ στα πέντε νησιά του ΒΑ Αιγαίου πρέπει, λοιπόν, να αποτελέσει απλώς το πρώτο στάδιο προς μια συνολικότερη δέσμη μέτρων για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και την τόνωση της οικονομίας σε όλα τα ελληνικά νησιά και ανεξαρτήτως του αν αποτελούν ή όχι σημεία πρώτης υποδοχής προσφύγων και μεταναστών. Η προσπάθεια ως προς αυτό πρέπει να συνεχιστεί με κάθε μέσο και με βάση το ευρωπαϊκό κεκτημένο που, φυσικά και θα έπρεπε πρωτίστως να εφαρμόζεται στα σύνορα της Ευρώπης.
Παράλληλα, με δεδομένες και γνωστές σε όλους σας τις σταθερές και διαρκείς διεκδικήσεις μας όλα αυτά τα χρόνια, εντός και εκτός Ελλάδος, ως προς την πλήρη εφαρμογή των σχετικών ευρωπαϊκά κατοχυρωμένων αρχών και κεκτημένων, θεωρώ ότι η νησιωτικότητα μπορεί και πρέπει, αντί για μειονέκτημα, να μετατραπεί σε μείζον στρατηγικό πλεονέκτημα για τη χώρα μας.
Τη μάχη για το μειωμένο Φ.Π.Α. την αρχίσαμε μαζί με το τότε Δήμαρχο Μήλου και Πρόεδρο της Επιτροπής Τουριστικής Ανάπτυξης της ΚΕΔΕ, Γεράσιμο Δαμουλάκη, συνεχίσαμε μαζί αυτή τη διεκδίκηση και, αυτονόητα, είχαμε σ’ αυτή την προσπάθεια την αμέριστη υποστήριξη των νησιωτικών δήμων της χώρας μας και των συναδέλφων δημάρχων.
Ενέργειες που έγιναν:
-Γνωρίζετε καλά ότι το ζήτημα αυτό έχει αποτελέσει αντικείμενο διαρκούς προσπάθειας εκ μέρους της δημοτικής αρχής του ενιαίου Δήμου Σάμου από το 2014 ήδη, με το σχετικό υπόμνημα, που, ως εκπρόσωπος της ΚΕΔΕ και πρόεδρος της Επιτροπής Νησιωτικής Πολιτικής της, είχα υποβάλει σε όλα τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα (Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, Επιτροπή των Περιφερειών, Γενική Γραμματεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής).
Αρκετές από τις προτάσεις του υπομνήματος είχαν συμπεριληφθεί στην σχετική εισήγηση της Προέδρου της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης κ. Iskra Mihaylova, καθώς και στο ψήφισμα, που στις 27 Ιανουαρίου του 2016 είχε εγκρίνει, κατά πλειοψηφία και η Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου!
Με το ψήφισμα εκείνο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείτο να αναγνωρίσει την ανάγκη ειδικού καθεστώτος στα ευρωπαϊκά νησιά, που, συν τοις άλλοις (καλύτερες θαλάσσιες και αεροπορικές συνδέσεις, ψηφιακές δυνατότητες, συνδυαστικές χρηματοδοτήσεις κ.α.) θα περιελάμβανε και πολιτικές χαμηλής φορολογίας.
Δυστυχώς, εκείνο το ψήφισμα δεν αξιοποιήθηκε επαρκώς με αποτέλεσμα να υποσκάπτεται και το δίκαιο αίτημα να ισχύσουν συνολικά για τα ελληνικά νησιά όλα όσα ισχύουν για όλα τα υπόλοιπα των χωρών της Ε.Ε -από τα Κανάρια νησιά, τις Αζόρες και τη Μαδέρα, έως τα υπερπόντια νησιά της Γαλλίας και τη γερμανική νήσο της Ελιγολάνδης!
Ο Οδικός Χάρτης για τη Νησιωτικότητα, το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 4ης Φεβρουαρίου του 2016 για την κατάσταση στα Ευρωπαϊκά νησιά (2015/3014 (RSP)) (P8_TA (2016) 0049), οι διαβουλεύσεις για τα (φορολογικά) καθεστώτα στα νησιά, οι μεταφορές, τα ευρωπαϊκά δίκτυα, η ενεργειακή αυτοτέλεια, οι επιπτώσεις από την προσφυγική/μεταναστευτική κρίση, η προστασία και η ασφάλεια των συνόρων της Ευρώπης που επηρεάζει άμεσα τα νησιά αλλά και η ανάδειξη τους ως αυτοτελών πολιτιστικών χώρων και τουριστικών προορισμών, μας οδηγούν σε ένα κρίσιμο σημείο εκφοράς συγκροτημένου "Ευρωπαϊκού" πολιτικού λόγου με το βλέμμα στο “αύριο”.
Δεν πρέπει, επίσης, να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι αν και στα ελληνικά νησιά παράγεται το μεγαλύτερο μέρος του τουριστικού πλούτου, της “βαριάς βιομηχανίας” της χώρας, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σε μεταφορές, υποδομές και υπηρεσίες είναι μεγάλα και χρονίζοντα -ακόμη και το περιβόητο “μεταφορικό ισοδύναμο”, έτσι όπως εφαρμόστηκε, μοιάζει με μια λογιστικά περίπλοκη και αμφιβόλου αξίας και αποτελεσματικότητας “ασπιρίνη” που αποπειράται να θεραπεύσει μια βαρύτατη ασθένεια.
Ως Δήμαρχος του ενιαίου Δήμου Σάμου και πρόεδρος της Επιτροπής Νησιωτικής Πολιτικής της ΚΕΔΕ επιδιώξαμε μαζί με τους συναδέλφους δημάρχους να εφαρμοστούν στη χώρα μας οι βέλτιστες εφαρμοσμένες ευρωπαϊκές πρακτικές για τη νησιωτικότητα και, ειδικότερα, να θεσμοθετηθούν και να ισχύσουν:
1) η επέκταση ή προσαρμογή των διευρωπαϊκών δικτύων στα νησιά, συμπεριλαμβανόμενου του «μεταφορικού ισοδύναμου» -έτσι όπως πρέπει να υλοποιηθεί, προκειμένου να αποτελέσει πραγματικά χρήσιμο εργαλείο.
2) η πρόβλεψη για ειδικό καθεστώς στους κανονισμούς των Διαρθρωτικών και των Επενδυτικών Ταμείων (ESI Funds) της ΕΕ για τις νησιωτικές περιοχές ή/και τα νησιά, που θα τροποποιεί ή εξειδικεύει τους κανονισμούς που πρόσφατα εγκρίθηκαν
3) ένα ειδικό καθεστώς κρατικών ενισχύσεων
4) ένα ειδικό φορολογικό καθεστώς (με αυτονόητους τους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ)
5) ρήτρα νησιωτικότητας σε όλα τα νομοθετήματα της ΕΕ και ειδική αναφορά στα νησιά στις εκθέσεις αξιολόγησης επιπτώσεων (impact assessment reports) που συνοδεύουν κάθε νέα νομοθετική πρωτοβουλία της ΕΕ
6) η στήριξη κατά προτεραιότητα των έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (PCIs) που συνδέονται κυρίως με την Μάλτα και την Κύπρο (νησιά - κράτη), την Κρήτη, καθώς και άλλων που μπορούν στο μέλλον να καλύψουν και τα υπόλοιπα Ευρωπαϊκά νησιά.
Στο ίδιο πλαίσιο, μια οριζόντια δομή-παρατηρητήριο για τα νησιά που θα προσδιοριζόταν από τη διαλειτουργικότητα και την συνεχή παρακολούθηση των οικονομικών, κοινωνικών και διοικητικών μεγεθών δυσκολιών/προβλημάτων των νησιών, θα έδινε ίσως το στίγμα μιας πολιτικής επιλογής που θα έφερνε πιο κοντά τη νησιωτική περιφέρεια με το κέντρο και θα συμβάδιζε, ως έμπρακτη υλοποίηση όσων περιλαμβάνει το ψήφισμα της του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 4ης Φεβρουαρίου 2016 σχετικά με την ειδική κατάσταση των νησιών (2015/3014 (RSP)) (P8_TA (2016) 0049).
Μιχάλης Α. Αγγελόπουλος
π. Δήμαρχος Σάμου
