«Το Σύμφωνο Μετανάστευσης είναι λύση και όχι απειλή »
Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς σε μία εφ' όλης της ύλης συνέντευξη
ο τελευταίο διάστημα το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο μετανάστευσης, αποτελεί ίσως το πιο «δημοφιλές» θέμα συζήτησης στις νησιωτικές κοινωνίες του Βορείου Αιγαίου, κυρίως υπό το πρίσμα ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί τη θέσπιση ενός συμφώνου που όχι μόνο θα απομονώνει την Ελλάδα αλλά θα καθιστά τα νησιά του Βορείου Αιγαίου γκρίζες ζώνες εξέτασης ασύλου, μετατρέποντάς τα σε επίσημες και επ’ αορίστου χρόνου, πύλες εισόδου παράνομων μεταναστών που αναζητούν μία δεύτερη ευκαιρία.
Σε αυτό το πλαίσιο, η εφημερίδα «πολίτης» της Χίου ‘έθεσε μια σειρά ερωτήματα στον Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Επίτροπο Μετανάστευσης Μαργαρίτη Σχοινά.
Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας είναι η σημερινή συνέντευξη του Νο 2 της πολιτικής ηγεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Μαργαρίτη Σχοινά που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «πολίτης».
Κύριε Αντιπρόεδρε, τον τελευταίο καιρό γίνεται αρκετός λόγος για το νέο σύμφωνο μετανάστευσης. Είναι κοινή διαπίστωση ότι το συγκεκριμένο σύμφωνο ευνοεί κυρίως τις βόρειες χώρες έναντι των χωρών του νότου. Τι απαντάτε στην ανησυχία των νησιωτών του Βορείου Αιγαίου ότι το συγκεκριμένο σύμφωνο πιθανά να αποβεί καταστροφικό;
«Απαντώ ότι το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο - που συζητείται τώρα από τα Κράτη Μέλη της ΕΕ - θεσπίζει ισχυρούς αλλά δίκαιους κανόνες που απαντούν στις δικαιολογημένες ανησυχίες και τους εύλογους προβληματισμούς των τοπικών κοινωνιών στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και τα σημεία πρώτης εισόδου, όπως είναι η Χίος ή η Μυτιλήνης.
Πρόκειται για κανόνες που εξασφαλίζουν ότι τα Κράτη Μέλη που βρίσκονται υπό πίεση θα λαμβάνουν πλήρη στήριξη, κάθε φορά που τη χρειάζονται. Αφετηρία μας είναι η αλληλεγγύη και ο επιμερισμός των βαρών να είναι ο κανόνας.
Προτείνουμε ένα σύστημα που λειτουργεί κυκλικά ως σύνολο: διαδικασίες διαλογής, συνόρων, ασύλου, επιστροφών, αλληλεγγύης – όλα πρέπει να συνδέονται άψογα και αδιάρρηκτα.
Έχουμε εμπεδώσει τα διδάγματα του παρελθόντος: γυρίσαμε τη σελίδα στο προηγούμενο σύστημα - το γνωστό «Δουβλίνο» - το οποίο, δυστυχώς επέβαλε σε χώρες όπως η δική μας δυσανάλογο βάρος. Ένα σύστημα που δεν ήταν εξοπλισμένο για να αντιμετωπίσει κατάλληλα καταστάσεις κρίσης, πόσο μάλλον να διαχειριστεί και τη νέα πραγματικότητα των μικτών και συνεχών μεταναστευτικών ροών σε καθημερινή βάση. Με το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο αλλάζουμε το υπόδειγμα, διασφαλίζοντας ότι οι προκλήσεις της μετανάστευσης αντιμετωπίζονται συνολικά και διεξοδικά – εντός και εκτός της ΕΕ.
Η απουσία μιας συνεκτικής πολιτικής για την Μετανάστευση και το Άσυλο, οδήγησε σε απαράδεκτες και απάνθρωπες καταστάσεις, όπως η Μόρια, και την δίκαιη, σε πολλές περιπτώσεις, αγανάκτηση των τοπικών κοινωνιών.
Η Ευρώπη έχει τώρα την ευκαιρία να αποκτήσει επιτέλους μία ανθεκτική, ενιαία, συνεκτική μεταναστευτική πολιτική, για πρώτη φορά στην ιστορία της. Μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί».
Σας προβληματίζει το γεγονός ότι οι κυριότερες αντιδράσεις – επιφυλάξεις προέρχονται από τις τοπικές κοινωνίες όσο και από στελέχη της ίδιας της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου και του Υπ. Μετανάστευσης Νότη Μηταράκη;
«Η συνεργασία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τόσο με την ελληνική κυβέρνηση όσο και με τις τοπικές κοινωνίες είναι συνεχής και εποικοδομητική στο μείζον θέμα του μεταναστευτικού. Γνωρίζω τις επιφυλάξεις που έχουν διατυπωθεί για κάποιες προτάσεις του Συμφώνου, αλλά εδώ είμαστε για να τις συζητήσουμε και να καταλήξουμε σε αμοιβαία αποδεκτές λύσεις που θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα όποια ζητήματα τίθενται. Ένα πράγμα είναι βέβαιο: το Status quo είναι απαράδεκτο και μη βιώσιμο. Αυτό προσπαθούμε να αλλάξουμε.
Είμαι σε ανοιχτό διάλογο με την κυβέρνηση και τις τοπικές κοινωνίες, επισκέφθηκα ήδη τη Λέσβο, την Κώ και τη Λέρο όπως και η επίτροπος για τη Μετανάστευση Ύλβα Γιόχανσον, η οποία πρόκειται να έχει συνάντηση με τους τοπικούς άρχοντες στην επικείμενη επίσκεψή της στη Λέσβο στις 29 Μαρτίου. Με αυτόν τον ανοιχτό και ειλικρινή διάλογο έναν στόχο έχουμε: Ευρωπαϊκές λύσεις σε εθνικά και τοπικά προβλήματα».
Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί η ρητορική, που είναι και ένα βασικό ερώτημα, ότι, η εξέταση ασύλου θα μπορούσε να γίνει εκτός Ε.Ε., δηλαδή στην Τουρκία, παρουσία στελεχών της Ε.Ε.. Αυτό γιατί θεωρείτε ότι δεν είναι εφικτό;
«Πράγματι, έχουν ακουστεί προτάσεις προς αυτή την κατεύθυνση, οι οποίες στη θεωρία ακούγονται ενδιαφέρουσες ή ακόμα και δελεαστικές. Μάλιστα στην προηγούμενη Επιτροπή Γιούνκερ έγιναν σχετικές προσπάθειες για εξωχώριες λύσεις εκτός ΕΕ αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Στην πράξη υπάρχουν πολλά προβλήματα εφαρμογής και κάθετη άρνηση των γειτόνων να αναλάβουν υπεργολαβικά αυτή την ευθύνη. Είμαι πεπεισμένος ότι η βελτίωση των διαδικασιών είναι το κλειδί για μια ανθρώπινη και αποτελεσματική διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης, εξασφαλίζοντας την αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος συνολικά, χωρίς περιττές καθυστερήσεις και δαπάνες για τα κράτη υποδοχής. Ένα αποτελεσματικό σύστημα για το οποίο η Ευρώπη θα έχει την πρωτοβουλία και την ευθύνη υλοποίησης του αλλά συνολικά και συνεκτικά, όχι αποσπασματικά και με μαύρες τρύπες όπως συμβαίνει σήμερα».
Διαβάζοντας κανείς το Σύμφωνο, κατανοεί ότι ένας από τους βασικούς στόχους, είναι να σταματήσουν οι δευτερογενείς μετακινήσεις εντός της Ε.Ε.. Τι γίνεται όμως με το άλλο βασικό θέμα, δηλαδή αυτό της επιστροφής τελεσίδικα παράνομων μεταναστών, προς την Τουρκία; Υφίσταται θεωρείτε πλέον, η κοινή δήλωση Ε.Ε.- Τουρκίας; Με δεδομένο φυσικά ότι το Υπ. Μετανάστευσης της Ελλάδας έχει καταθέσει αίτημα επιστροφής 1.450 παράνομων μεταναστών από τα νησιά, το οποίο αγνοείται σκοπίμως μέχρι σήμερα από την Τουρκία.
«Με το νέο Σύμφωνο, στόχος μας είναι να οικοδομήσουμε μια πραγματικά αποτελεσματική συνεργασία με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης κοντά στα Ευρωπαϊκά σύνορα, αλλά και σε πιο μακρινές χώρες της Αφρικής και της Ασίας – όσον αφορά στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης, τον έλεγχο των συνόρων αλλά και την αύξηση του αριθμού των επιστροφών και τη βελτίωση της επανεισδοχής.
Μόνος τρόπος να το επιτύχουμε αυτό είναι μέσα από εξατομικευμένες, ολοκληρωμένες και αμοιβαία επωφελείς σχέσεις με κάθε μία από αυτές τις χώρες, ξεκινώντας από μια ειλικρινή και ουσιαστική αξιολόγηση των συμφερόντων μας – αλλά και εκείνων των εταίρων μας. Bρισκόμαστε στην αρχή του νέου επταετούς Ευρωπαϊκού προϋπολογισμού – κάτι που αποτελεί ένα μοναδικό παράθυρο ευκαιρίας, το οποίο είμαστε αποφασισμένοι να αξιοποιήσουμε. Μιλάω για έναν περισσότερο στρατηγικό, πολιτικά προσανατολισμένο προγραμματισμό της εξωτερικής χρηματοδότησης της Ένωσης – με τον νέο Μηχανισμό Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας, του οποίου οι πόροι υπερβαίνουν τα 70 δισεκατομμύρια ευρώ για την επόμενη επταετία, και περιλαμβάνει ένα στόχο του 10% για δράσεις που σχετίζονται με τη μετανάστευση.
Είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλες τις πολιτικές και τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας για να δώσουμε στις συνεργασίες αυτές περιεχόμενο και αξία.
Αυτή η διαδικασία είναι ήδη σε εξέλιξη. Πριν από λίγες εβδομάδες η Επιτροπή παρουσίασε στο Συμβούλιο την πρώτη αξιολόγηση της συνεργασίας μας με 39 χώρες-εταίρους στον τομέα των επιστροφών και της επανεισδοχής. Βάσει αυτής, έχουμε τη δυνατότητα από κοινού με τα Κράτη Μέλη να υιοθετήσουμε συγκεκριμένα κίνητρα ή αντικίνητρα προς τρίτες χώρες – όπου αυτό κριθεί χρήσιμο – ώστε να επιτύχουμε μια πιο ισορροπημένη και αποτελεσματική συνεργασία σε μεταναστευτικά ζητήματα.
Στην εξίσωση αυτή της εξωτερικής διάστασης της μεταναστευτικής μας πολιτικής η Τουρκία αποτελεί έναν ιδιαίτερο παράγοντα. Η δήλωση Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας παραμένει έγκυρη και πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζεται πλήρως. Πρόκειται για μια συμφωνία αμοιβαίας εμπιστοσύνης που απαιτεί συνεχείς προσπάθειες από όλες τις πλευρές.
Αυτό ήταν το μήνυμα που μετέφερα στον Πρόεδρο Ερντογάν κατά την συνάντησή μας στην Άγκυρα τις πρώτες κιόλας μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων μου – κάτι που επανέλαβα σταθερά και στον Υπουργό κύριο Τσαβούσογλου όταν ζήτησε να με δει πριν λίγες εβδομάδες στις Βρυξέλλες.
Η Ελλάδα έχει και θα έχει την πλήρη στήριξη της Ευρώπης για την τήρηση των δεσμεύσεων των Τουρκικών αρχών και τη συνέχιση των επιστροφών από την Ελλάδα. Η πρόσφατη έκθεσή μας για την Τουρκία έχει ξεκάθαρες αναφορές σ’αυτό το ζήτημα.
Το βλέπουμε αυτό ως αμιγώς ευρωπαϊκό και όχι μόνο Ελληνικό ζήτημα».
Ενστερνίζεστε την άποψη τόσο του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη όσο και του Έλληνα Υπουργού Μετανάστευσης Νότη Μηταράκη για αναγκαιότητα δημιουργίας νέων δομών στα νησιά; Για ποιο λόγο αυτό αποτελεί αναγκαιότητα; Πολλοί εκφράζουν φόβο ότι τα νησιά θα μετατραπούν σε γκρίζες ζώνες.
«Οι νέες δομές δεν αποτελούν απλώς αναγκαιότητα, αλλά απόλυτη προτεραιότητα. Οι ανεπαρκείς δομές που υπήρχαν ως τώρα ήταν ντροπή όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την ίδια την Ευρώπη. Το δράμα στη Μόρια έκανε το γύρο του κόσμου και δυσφήμισε το νησί, τη χώρα, την Ευρώπη. Τώρα όμως γυρίζουμε σελίδα. Με 100% κοινοτική χρηματοδότηση ύψους 121 εκατομμυρίων ευρώ οι εργασίες για την κατασκευή των νέων κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης πολλαπλών χρήσεων σε Σάμο, Κω και Λέρο βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.
Οι εργασίες για τη βελτίωση των συνθηκών υποδοχής στα νησιά και στην ηπειρωτική χώρα επίσης συνεχίζονται και η πρόοδος είναι σημαντική και αδιαμφισβήτητη.
Τα νέα κέντρα που οικοδομούνται στα νησιά μας θα προσφέρουν αφενός ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης και αφετέρου πολύ μεγαλύτερη ασφάλεια τόσο για τους κατοίκους των νησιών όσο και για τους φιλοξενούμενους στα κέντρα. Για παράδειγμα αυτή τη στιγμή το κέντρο της ΒΙΑΛ με την υπάρχουσα υποδομή, είναι αδύνατον να ελεγχθεί αποτελεσματικά. Ένα νέο κέντρο, στο οποίο όλοι οι διαμένοντες θα βρίσκονται εντός του κέντρου και υπό τον έλεγχο των αρμοδίων αρχών θα αλλάξει τελείως την εικόνα αλλά και την αίσθηση ασφάλειας των κατοίκων. Πολλές φορές η άρνηση για τη δημιουργία μια νέας δομής προέρχεται από την απόλυτα δικαιολογημένη κόπωση των νησιωτών μας που έχουν υποστεί δυσανάλογα τα βάρη και τις συνέπειες του μεταναστευτικού. Όμως είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι τα νέα κέντρα, με τη δομή και την λειτουργία τους, σε συνδυασμό με τους νέους κανονισμούς που προτείνουμε στο Σύμφωνο, θα αμβλύνουν καταλυτικά αυτές τις επιπτώσεις. Εξάλλου μην ξεχνάτε ότι με τις κατάλληλες υποδομές που τα νέα κέντρα παρέχουν, οι αιτήσεις ασύλου θα μπορούν να εξετάζονται ακόμα πιο γρήγορα έτσι ώστε οι άνθρωποι να μην μένουν για πολύ καιρό στα νησιά είτε οι αιτήσεις τους γίνονται δεκτές είτε απορρίπτονται. Στην πρώτη περίπτωση θα μετακινούνται στα πλαίσια του επιμερισμού των βαρών, στη δεύτερη θα επιστρέφονται.
Με τη συμφωνία για το νέο Σύμφωνο και τις νέες δομές, ελπίζω μελλοντικά στα νησιά μας να λειτουργεί ένα σαφές και λειτουργικό σύστημα διαχείρισης του Μεταναστευτικού και Προσφυγικού, με ευρωπαϊκή σφραγίδα και ευρωπαϊκά πρότυπα.».
Ένα εξίσου σημαντικό στοιχείο είναι η συμμετοχή των Μ.Κ.Ο. που διαθέτουν σκάφη στη διαδικασία διάσωσης. Θεωρείτε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει και στην πράξη, με δεδομένο ότι τον τελευταίο χρόνο είδαμε Μ.Κ.Ο. κυρίως στη Λέσβο να οδηγούνται στη Δικαιοσύνη για τον ρόλο τους στην «έρευνα και διάσωση»;
«Αυτό που προέχει είναι οι Μ.Κ.Ο. που δραστηριοποιούνται στο μεταναστευτικό να λειτουργούν σε ένα συγκεκριμένο και ελεγχόμενο θεσμικό πλαίσιο. Πολύ περισσότερο δε όταν συμμετέχουν σε διαδικασίες έρευνας και διάσωσης. Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης να θέσει συγκεκριμένες προϋποθέσεις για την εγγραφή των Μ.Κ.Ο. στο σχετικό μητρώο είναι σωστή. Παράλληλα όμως δεν μπορούμε να υποβαθμίζουμε συνολικά τη συνδρομή των Μ.Κ.Ο., επειδή κάποιες από αυτές φαίνεται να παρατυπούν, να έχουν τη δική τους ατζέντα ή ακόμα και να παρανομούν. Η Δικαιοσύνη είναι αρμόδια να κρίνει. Να σημειώσω εδώ ότι υπάρχουν οργανώσεις που έχουν συμβάλλει καθοριστικά στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού και υπό αυστηρές προϋποθέσεις παρόμοιες οργανώσεις θα μπορούσαν να συμμετέχουν και στην έρευνα και διάσωση, πάντα όμως κάτω από την καθοδήγηση, τον συντονισμό και τον έλεγχο των αρμοδίων εθνικών αρχών».
Απευθυνόμενος στους πολίτες του Βορείου Αιγαίου, τι είναι αυτό που θα τους λέγατε;
«Γνωρίζω πολύ καλά πόσα έχουν περάσει και περνάνε ακόμη οι πολίτες του Βορείου Αιγαίου. Την ίδια στιγμή, παρά τις μεγάλες αντιξοότητες που προέκυψαν με την απόπειρα χιλιάδων ανθρώπων να περάσουν τα σύνορα - ως μέρος της στρατηγικής εργαλοποίησης τους από την Τουρκία- και τις ανευ προηγουμένου δυσκολίες που προκάλεσε η πανδημία, η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού έχει βελτιωθεί σημαντικά. Οι ροές έχουν μειωθεί δραστικά όπως και οι πληθυσμοί των μεταναστών στα νησιά. Οι προσπάθειες μας και η υπομονή των νησιωτών μας αρχίζει να αποδίδει καρπούς. Αλλάζουμε συνολικά το υπόδειγμα της ευρωπαϊκής πολιτικής για το μεταναστευτικό. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ευρώπη, την Ελλάδα και τα νησιά μας είναι η συνεχιζόμενη ανυπαρξία μιας ενιαίας, ολιστικής και συνεκτικής προσέγγισης που οδήγησε στα αδιέξοδα που όλοι γνωρίζουμε.
Το Σύμφωνο είναι η λύση στα προβλήματα – όχι απειλή στα συμφέροντα – των νησιωτών μας. Η ώρα μιας μεγάλης ευρωπαϊκής συμφωνίας προς το συμφέρον όλων είναι τώρα.».
Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς σε μία εφ' όλης της ύλης συνέντευξη
ο τελευταίο διάστημα το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο μετανάστευσης, αποτελεί ίσως το πιο «δημοφιλές» θέμα συζήτησης στις νησιωτικές κοινωνίες του Βορείου Αιγαίου, κυρίως υπό το πρίσμα ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί τη θέσπιση ενός συμφώνου που όχι μόνο θα απομονώνει την Ελλάδα αλλά θα καθιστά τα νησιά του Βορείου Αιγαίου γκρίζες ζώνες εξέτασης ασύλου, μετατρέποντάς τα σε επίσημες και επ’ αορίστου χρόνου, πύλες εισόδου παράνομων μεταναστών που αναζητούν μία δεύτερη ευκαιρία.
Σε αυτό το πλαίσιο, η εφημερίδα «πολίτης» της Χίου ‘έθεσε μια σειρά ερωτήματα στον Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Επίτροπο Μετανάστευσης Μαργαρίτη Σχοινά.
Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας είναι η σημερινή συνέντευξη του Νο 2 της πολιτικής ηγεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Μαργαρίτη Σχοινά που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «πολίτης».
Κύριε Αντιπρόεδρε, τον τελευταίο καιρό γίνεται αρκετός λόγος για το νέο σύμφωνο μετανάστευσης. Είναι κοινή διαπίστωση ότι το συγκεκριμένο σύμφωνο ευνοεί κυρίως τις βόρειες χώρες έναντι των χωρών του νότου. Τι απαντάτε στην ανησυχία των νησιωτών του Βορείου Αιγαίου ότι το συγκεκριμένο σύμφωνο πιθανά να αποβεί καταστροφικό;
«Απαντώ ότι το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο - που συζητείται τώρα από τα Κράτη Μέλη της ΕΕ - θεσπίζει ισχυρούς αλλά δίκαιους κανόνες που απαντούν στις δικαιολογημένες ανησυχίες και τους εύλογους προβληματισμούς των τοπικών κοινωνιών στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και τα σημεία πρώτης εισόδου, όπως είναι η Χίος ή η Μυτιλήνης.
Πρόκειται για κανόνες που εξασφαλίζουν ότι τα Κράτη Μέλη που βρίσκονται υπό πίεση θα λαμβάνουν πλήρη στήριξη, κάθε φορά που τη χρειάζονται. Αφετηρία μας είναι η αλληλεγγύη και ο επιμερισμός των βαρών να είναι ο κανόνας.
Προτείνουμε ένα σύστημα που λειτουργεί κυκλικά ως σύνολο: διαδικασίες διαλογής, συνόρων, ασύλου, επιστροφών, αλληλεγγύης – όλα πρέπει να συνδέονται άψογα και αδιάρρηκτα.
Έχουμε εμπεδώσει τα διδάγματα του παρελθόντος: γυρίσαμε τη σελίδα στο προηγούμενο σύστημα - το γνωστό «Δουβλίνο» - το οποίο, δυστυχώς επέβαλε σε χώρες όπως η δική μας δυσανάλογο βάρος. Ένα σύστημα που δεν ήταν εξοπλισμένο για να αντιμετωπίσει κατάλληλα καταστάσεις κρίσης, πόσο μάλλον να διαχειριστεί και τη νέα πραγματικότητα των μικτών και συνεχών μεταναστευτικών ροών σε καθημερινή βάση. Με το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο αλλάζουμε το υπόδειγμα, διασφαλίζοντας ότι οι προκλήσεις της μετανάστευσης αντιμετωπίζονται συνολικά και διεξοδικά – εντός και εκτός της ΕΕ.
Η απουσία μιας συνεκτικής πολιτικής για την Μετανάστευση και το Άσυλο, οδήγησε σε απαράδεκτες και απάνθρωπες καταστάσεις, όπως η Μόρια, και την δίκαιη, σε πολλές περιπτώσεις, αγανάκτηση των τοπικών κοινωνιών.
Η Ευρώπη έχει τώρα την ευκαιρία να αποκτήσει επιτέλους μία ανθεκτική, ενιαία, συνεκτική μεταναστευτική πολιτική, για πρώτη φορά στην ιστορία της. Μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί».
Σας προβληματίζει το γεγονός ότι οι κυριότερες αντιδράσεις – επιφυλάξεις προέρχονται από τις τοπικές κοινωνίες όσο και από στελέχη της ίδιας της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου και του Υπ. Μετανάστευσης Νότη Μηταράκη;
«Η συνεργασία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τόσο με την ελληνική κυβέρνηση όσο και με τις τοπικές κοινωνίες είναι συνεχής και εποικοδομητική στο μείζον θέμα του μεταναστευτικού. Γνωρίζω τις επιφυλάξεις που έχουν διατυπωθεί για κάποιες προτάσεις του Συμφώνου, αλλά εδώ είμαστε για να τις συζητήσουμε και να καταλήξουμε σε αμοιβαία αποδεκτές λύσεις που θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα όποια ζητήματα τίθενται. Ένα πράγμα είναι βέβαιο: το Status quo είναι απαράδεκτο και μη βιώσιμο. Αυτό προσπαθούμε να αλλάξουμε.
Είμαι σε ανοιχτό διάλογο με την κυβέρνηση και τις τοπικές κοινωνίες, επισκέφθηκα ήδη τη Λέσβο, την Κώ και τη Λέρο όπως και η επίτροπος για τη Μετανάστευση Ύλβα Γιόχανσον, η οποία πρόκειται να έχει συνάντηση με τους τοπικούς άρχοντες στην επικείμενη επίσκεψή της στη Λέσβο στις 29 Μαρτίου. Με αυτόν τον ανοιχτό και ειλικρινή διάλογο έναν στόχο έχουμε: Ευρωπαϊκές λύσεις σε εθνικά και τοπικά προβλήματα».
Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί η ρητορική, που είναι και ένα βασικό ερώτημα, ότι, η εξέταση ασύλου θα μπορούσε να γίνει εκτός Ε.Ε., δηλαδή στην Τουρκία, παρουσία στελεχών της Ε.Ε.. Αυτό γιατί θεωρείτε ότι δεν είναι εφικτό;
«Πράγματι, έχουν ακουστεί προτάσεις προς αυτή την κατεύθυνση, οι οποίες στη θεωρία ακούγονται ενδιαφέρουσες ή ακόμα και δελεαστικές. Μάλιστα στην προηγούμενη Επιτροπή Γιούνκερ έγιναν σχετικές προσπάθειες για εξωχώριες λύσεις εκτός ΕΕ αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Στην πράξη υπάρχουν πολλά προβλήματα εφαρμογής και κάθετη άρνηση των γειτόνων να αναλάβουν υπεργολαβικά αυτή την ευθύνη. Είμαι πεπεισμένος ότι η βελτίωση των διαδικασιών είναι το κλειδί για μια ανθρώπινη και αποτελεσματική διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης, εξασφαλίζοντας την αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος συνολικά, χωρίς περιττές καθυστερήσεις και δαπάνες για τα κράτη υποδοχής. Ένα αποτελεσματικό σύστημα για το οποίο η Ευρώπη θα έχει την πρωτοβουλία και την ευθύνη υλοποίησης του αλλά συνολικά και συνεκτικά, όχι αποσπασματικά και με μαύρες τρύπες όπως συμβαίνει σήμερα».
Διαβάζοντας κανείς το Σύμφωνο, κατανοεί ότι ένας από τους βασικούς στόχους, είναι να σταματήσουν οι δευτερογενείς μετακινήσεις εντός της Ε.Ε.. Τι γίνεται όμως με το άλλο βασικό θέμα, δηλαδή αυτό της επιστροφής τελεσίδικα παράνομων μεταναστών, προς την Τουρκία; Υφίσταται θεωρείτε πλέον, η κοινή δήλωση Ε.Ε.- Τουρκίας; Με δεδομένο φυσικά ότι το Υπ. Μετανάστευσης της Ελλάδας έχει καταθέσει αίτημα επιστροφής 1.450 παράνομων μεταναστών από τα νησιά, το οποίο αγνοείται σκοπίμως μέχρι σήμερα από την Τουρκία.
«Με το νέο Σύμφωνο, στόχος μας είναι να οικοδομήσουμε μια πραγματικά αποτελεσματική συνεργασία με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης κοντά στα Ευρωπαϊκά σύνορα, αλλά και σε πιο μακρινές χώρες της Αφρικής και της Ασίας – όσον αφορά στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης, τον έλεγχο των συνόρων αλλά και την αύξηση του αριθμού των επιστροφών και τη βελτίωση της επανεισδοχής.
Μόνος τρόπος να το επιτύχουμε αυτό είναι μέσα από εξατομικευμένες, ολοκληρωμένες και αμοιβαία επωφελείς σχέσεις με κάθε μία από αυτές τις χώρες, ξεκινώντας από μια ειλικρινή και ουσιαστική αξιολόγηση των συμφερόντων μας – αλλά και εκείνων των εταίρων μας. Bρισκόμαστε στην αρχή του νέου επταετούς Ευρωπαϊκού προϋπολογισμού – κάτι που αποτελεί ένα μοναδικό παράθυρο ευκαιρίας, το οποίο είμαστε αποφασισμένοι να αξιοποιήσουμε. Μιλάω για έναν περισσότερο στρατηγικό, πολιτικά προσανατολισμένο προγραμματισμό της εξωτερικής χρηματοδότησης της Ένωσης – με τον νέο Μηχανισμό Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας, του οποίου οι πόροι υπερβαίνουν τα 70 δισεκατομμύρια ευρώ για την επόμενη επταετία, και περιλαμβάνει ένα στόχο του 10% για δράσεις που σχετίζονται με τη μετανάστευση.
Είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλες τις πολιτικές και τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας για να δώσουμε στις συνεργασίες αυτές περιεχόμενο και αξία.
Αυτή η διαδικασία είναι ήδη σε εξέλιξη. Πριν από λίγες εβδομάδες η Επιτροπή παρουσίασε στο Συμβούλιο την πρώτη αξιολόγηση της συνεργασίας μας με 39 χώρες-εταίρους στον τομέα των επιστροφών και της επανεισδοχής. Βάσει αυτής, έχουμε τη δυνατότητα από κοινού με τα Κράτη Μέλη να υιοθετήσουμε συγκεκριμένα κίνητρα ή αντικίνητρα προς τρίτες χώρες – όπου αυτό κριθεί χρήσιμο – ώστε να επιτύχουμε μια πιο ισορροπημένη και αποτελεσματική συνεργασία σε μεταναστευτικά ζητήματα.
Στην εξίσωση αυτή της εξωτερικής διάστασης της μεταναστευτικής μας πολιτικής η Τουρκία αποτελεί έναν ιδιαίτερο παράγοντα. Η δήλωση Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας παραμένει έγκυρη και πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζεται πλήρως. Πρόκειται για μια συμφωνία αμοιβαίας εμπιστοσύνης που απαιτεί συνεχείς προσπάθειες από όλες τις πλευρές.
Αυτό ήταν το μήνυμα που μετέφερα στον Πρόεδρο Ερντογάν κατά την συνάντησή μας στην Άγκυρα τις πρώτες κιόλας μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων μου – κάτι που επανέλαβα σταθερά και στον Υπουργό κύριο Τσαβούσογλου όταν ζήτησε να με δει πριν λίγες εβδομάδες στις Βρυξέλλες.
Η Ελλάδα έχει και θα έχει την πλήρη στήριξη της Ευρώπης για την τήρηση των δεσμεύσεων των Τουρκικών αρχών και τη συνέχιση των επιστροφών από την Ελλάδα. Η πρόσφατη έκθεσή μας για την Τουρκία έχει ξεκάθαρες αναφορές σ’αυτό το ζήτημα.
Το βλέπουμε αυτό ως αμιγώς ευρωπαϊκό και όχι μόνο Ελληνικό ζήτημα».
Ενστερνίζεστε την άποψη τόσο του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη όσο και του Έλληνα Υπουργού Μετανάστευσης Νότη Μηταράκη για αναγκαιότητα δημιουργίας νέων δομών στα νησιά; Για ποιο λόγο αυτό αποτελεί αναγκαιότητα; Πολλοί εκφράζουν φόβο ότι τα νησιά θα μετατραπούν σε γκρίζες ζώνες.
«Οι νέες δομές δεν αποτελούν απλώς αναγκαιότητα, αλλά απόλυτη προτεραιότητα. Οι ανεπαρκείς δομές που υπήρχαν ως τώρα ήταν ντροπή όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την ίδια την Ευρώπη. Το δράμα στη Μόρια έκανε το γύρο του κόσμου και δυσφήμισε το νησί, τη χώρα, την Ευρώπη. Τώρα όμως γυρίζουμε σελίδα. Με 100% κοινοτική χρηματοδότηση ύψους 121 εκατομμυρίων ευρώ οι εργασίες για την κατασκευή των νέων κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης πολλαπλών χρήσεων σε Σάμο, Κω και Λέρο βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.
Οι εργασίες για τη βελτίωση των συνθηκών υποδοχής στα νησιά και στην ηπειρωτική χώρα επίσης συνεχίζονται και η πρόοδος είναι σημαντική και αδιαμφισβήτητη.
Τα νέα κέντρα που οικοδομούνται στα νησιά μας θα προσφέρουν αφενός ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης και αφετέρου πολύ μεγαλύτερη ασφάλεια τόσο για τους κατοίκους των νησιών όσο και για τους φιλοξενούμενους στα κέντρα. Για παράδειγμα αυτή τη στιγμή το κέντρο της ΒΙΑΛ με την υπάρχουσα υποδομή, είναι αδύνατον να ελεγχθεί αποτελεσματικά. Ένα νέο κέντρο, στο οποίο όλοι οι διαμένοντες θα βρίσκονται εντός του κέντρου και υπό τον έλεγχο των αρμοδίων αρχών θα αλλάξει τελείως την εικόνα αλλά και την αίσθηση ασφάλειας των κατοίκων. Πολλές φορές η άρνηση για τη δημιουργία μια νέας δομής προέρχεται από την απόλυτα δικαιολογημένη κόπωση των νησιωτών μας που έχουν υποστεί δυσανάλογα τα βάρη και τις συνέπειες του μεταναστευτικού. Όμως είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι τα νέα κέντρα, με τη δομή και την λειτουργία τους, σε συνδυασμό με τους νέους κανονισμούς που προτείνουμε στο Σύμφωνο, θα αμβλύνουν καταλυτικά αυτές τις επιπτώσεις. Εξάλλου μην ξεχνάτε ότι με τις κατάλληλες υποδομές που τα νέα κέντρα παρέχουν, οι αιτήσεις ασύλου θα μπορούν να εξετάζονται ακόμα πιο γρήγορα έτσι ώστε οι άνθρωποι να μην μένουν για πολύ καιρό στα νησιά είτε οι αιτήσεις τους γίνονται δεκτές είτε απορρίπτονται. Στην πρώτη περίπτωση θα μετακινούνται στα πλαίσια του επιμερισμού των βαρών, στη δεύτερη θα επιστρέφονται.
Με τη συμφωνία για το νέο Σύμφωνο και τις νέες δομές, ελπίζω μελλοντικά στα νησιά μας να λειτουργεί ένα σαφές και λειτουργικό σύστημα διαχείρισης του Μεταναστευτικού και Προσφυγικού, με ευρωπαϊκή σφραγίδα και ευρωπαϊκά πρότυπα.».
Ένα εξίσου σημαντικό στοιχείο είναι η συμμετοχή των Μ.Κ.Ο. που διαθέτουν σκάφη στη διαδικασία διάσωσης. Θεωρείτε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει και στην πράξη, με δεδομένο ότι τον τελευταίο χρόνο είδαμε Μ.Κ.Ο. κυρίως στη Λέσβο να οδηγούνται στη Δικαιοσύνη για τον ρόλο τους στην «έρευνα και διάσωση»;
«Αυτό που προέχει είναι οι Μ.Κ.Ο. που δραστηριοποιούνται στο μεταναστευτικό να λειτουργούν σε ένα συγκεκριμένο και ελεγχόμενο θεσμικό πλαίσιο. Πολύ περισσότερο δε όταν συμμετέχουν σε διαδικασίες έρευνας και διάσωσης. Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης να θέσει συγκεκριμένες προϋποθέσεις για την εγγραφή των Μ.Κ.Ο. στο σχετικό μητρώο είναι σωστή. Παράλληλα όμως δεν μπορούμε να υποβαθμίζουμε συνολικά τη συνδρομή των Μ.Κ.Ο., επειδή κάποιες από αυτές φαίνεται να παρατυπούν, να έχουν τη δική τους ατζέντα ή ακόμα και να παρανομούν. Η Δικαιοσύνη είναι αρμόδια να κρίνει. Να σημειώσω εδώ ότι υπάρχουν οργανώσεις που έχουν συμβάλλει καθοριστικά στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού και υπό αυστηρές προϋποθέσεις παρόμοιες οργανώσεις θα μπορούσαν να συμμετέχουν και στην έρευνα και διάσωση, πάντα όμως κάτω από την καθοδήγηση, τον συντονισμό και τον έλεγχο των αρμοδίων εθνικών αρχών».
Απευθυνόμενος στους πολίτες του Βορείου Αιγαίου, τι είναι αυτό που θα τους λέγατε;
«Γνωρίζω πολύ καλά πόσα έχουν περάσει και περνάνε ακόμη οι πολίτες του Βορείου Αιγαίου. Την ίδια στιγμή, παρά τις μεγάλες αντιξοότητες που προέκυψαν με την απόπειρα χιλιάδων ανθρώπων να περάσουν τα σύνορα - ως μέρος της στρατηγικής εργαλοποίησης τους από την Τουρκία- και τις ανευ προηγουμένου δυσκολίες που προκάλεσε η πανδημία, η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού έχει βελτιωθεί σημαντικά. Οι ροές έχουν μειωθεί δραστικά όπως και οι πληθυσμοί των μεταναστών στα νησιά. Οι προσπάθειες μας και η υπομονή των νησιωτών μας αρχίζει να αποδίδει καρπούς. Αλλάζουμε συνολικά το υπόδειγμα της ευρωπαϊκής πολιτικής για το μεταναστευτικό. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ευρώπη, την Ελλάδα και τα νησιά μας είναι η συνεχιζόμενη ανυπαρξία μιας ενιαίας, ολιστικής και συνεκτικής προσέγγισης που οδήγησε στα αδιέξοδα που όλοι γνωρίζουμε.
Το Σύμφωνο είναι η λύση στα προβλήματα – όχι απειλή στα συμφέροντα – των νησιωτών μας. Η ώρα μιας μεγάλης ευρωπαϊκής συμφωνίας προς το συμφέρον όλων είναι τώρα.».
