Ταμείο Ανάκαμψης, πρόγραμμα εμβολιασμών, πιστοποιητικό εμβολιασμού, slots αεροπορικών και φυσικά η διάθεση των ίδιων των Ευρωπαίων για ταξίδια, οι καθοριστικές παράμετροι για τον κλάδο
Την ώρα που η Ευρώπη ψάχνει να βρει τον βηματισμό της για το πώς θα αξιοποιηθεί το όπλο των εμβολίων που θα φέρουν την άνοιξη στον ευρωπαϊκό τουρισμό προς το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2021, στην Ελλάδα ο τουριστικός κόσμος αναζητεί ήδη την ευκαιρία πίσω από την κρίση προσβλέποντας και στα έργα μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Οι κατευθυντήριες γραμμές του Ταμείου Ανάκαμψης σε συνδυασμό με την πορεία του προγράμματος εμβολιασμού πανευρωπαϊκά, τις αποφάσεις στις Βρυξέλλες για το πιστοποιητικό εμβολιασμού, τον σχεδιασμό των αεροπορικών αλλά και τις επιλογές των Ευρωπαίων για τα ταξίδια είναι πέντε βασικές παράμετροι που θα καθορίσουν εν πολλοίς την επόμενη μέρα στον κλάδο, ο οποίος εξαρτάται σε ποσοστό 70% από τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Στα θετικά στοιχεία για τη χώρα μας για το φετινό καλοκαίρι είναι το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες προτιμήσεις των Ευρωπαίων για ταξίδια το 2021, στην τέταρτη θέση μετά την Ισπανία, την Ιταλία και τη Γαλλία, όπως προκύπτει από την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδίων (ETC), την ίδια στιγμή που η υγειονομική ασφάλεια, ένα ακόμη ατού της Ελλάδας λόγω της οργανωμένης χρήσης των υγειονομικών πρωτοκόλλων, θεωρείται πιο σημαντική φέτος στην ψυχολογία των ταξιδιωτών ακόμη και από την τιμή.
Πέρα όμως από το καλοκαίρι, η πανδημία δίνει τη δυνατότητα «να θέσουμε τη σωστή βάση για το τι θέλουμε την επόμενη μέρα για τον ελληνικό τουρισμό, με τις νέες επενδύσεις να βασίζονται στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα και να εκλείψουν τα φαινόμενα τύπου “είδα φως και μπήκα” που παρατηρήθηκαν την περίοδο έως και πριν το ξέσπασμα της πανδημίας», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Αλέξανδρος Βασιλικός.
Μείζον ζήτημα οι υποδομές
Εκτός από τα αναγκαία χρηματοδοτικά εργαλεία και τα μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας των επιχειρήσεων, για τα οποία υπάρχει μία συνεχής συζήτηση δεδομένων, και των τρεχουσών αναγκών των επιχειρήσεων του κλάδου, το ΞΕΕ ήδη επεξεργάζεται και θα υποβάλει στο κυβερνητικό επιτελείο αναλυτικά τις προτάσεις του στις αρχές Φεβρουαρίου σχετικά με την αξιοποίηση των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης στις εξής βασικές κατευθύνσεις: Ενεργειακά προγράμματα – βιώσιμη ανάπτυξη σε όλα τα επίπεδα από τα ξενοδοχεία μέχρι τους ίδιους τους προορισμούς με προγράμματα διαχείρισης απορριμμάτων, υδάτινων πόρων κ.ά., προσβασιμότητα σε επίπεδο βασικών υποδομών, όπως είναι τα αεροδρόμια, τα λιμάνια κ.λπ., τεχνολογία και ψηφιακός μετασχηματισμός για τις ίδιες τις ξενοδοχειακές μονάδες αλλά και τους προορισμούς π.χ. με υψηλές ταχύτητες Ιντερνετ, που αποτελούν πλέον συντελεστή ανάπτυξης για κάθε περιοχή, καθώς επίσης και την ανάπτυξη δεξιοτήτων.
Ενδεικτικά, σε σχέση με τα αεροδρόμια, από την πλευρά του ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) έχει θέσει ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο τις προτάσεις του-προτεραιότητες για τις αναγκαίες αναβαθμίσεις, τις επεκτάσεις και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών σε οκτώ αεροδρόμια της Περιφέρειας (Αλεξανδρούπολη, Αγχίαλος, Ηράκλειο, Χανιά, Ανδραβίδα, Αραξος, Νάξος, Χίος), πέραν των έργων που έχουν δρομολογηθεί σε ακόμη δύο, αυτά της Αθήνας και της Πάρου.
Ο ΣΕΤΕ θέτει σε πρώτο πλάνο συνολικά το θέμα των υποδομών στη χώρα μας, «δεδομένου ότι η Ελλάδα ανταγωνίζεται κατά κύριο λόγο ώριμους τουριστικούς προορισμούς σε ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου και δευτερευόντως άλλους μεσογειακούς προορισμούς όπως η Τουρκία και η Αίγυπτος. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με την κατάταξη του World Economic Forum ως προς την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας σχετικά με τη διάσταση των υποδομών, η Ελλάδα κατέχει την 37η θέση και υπολείπεται σημαντικά έναντι ανταγωνιστικών χωρών στον τουρισμό (ενδεικτικά: Ισπανία 7η, Ιταλία 18η, Πορτογαλία 21η). Από την άλλη πλευρά, ο τουρισμός, επίσης, είναι από τους ελάχιστους κλάδους όπου η Ελλάδα πρωταγωνιστεί σε παγκόσμιο επίπεδο -το τουριστικό brand της χώρας είναι το πέμπτο σημαντικότερο παγκοσμίως- και η διεθνής ανταγωνιστικότητά μας στον τομέα του τουρισμού (στην 25η θέση) υπερτερεί σαφώς της διεθνούς ανταγωνιστικότητάς της ως προς το σύνολο της οικονομίας της (59η)».
Γι’ αυτό και παρά την ανασφάλεια που έχει δημιουργήσει η υγειονομική κρίση, παράλληλα «η πανδημία μπορεί να αποτελέσει την ευκαιρία για τις προτεραιότητες που θα πρέπει να τεθούν εφεξής», όπως επισημαίνει ο κ. Βασιλικός. «Γνωρίζουμε ότι για το πρώτο εξάμηνο του 2021 η δραστηριότητα θα είναι σχεδόν μηδενική και είναι άγνωστο το πότε ακριβώς θα γίνει η επανεκκίνηση, με τις μεγαλύτερες απώλειες να σημειώνονται σε ορεινούς προορισμούς, αστικά ξενοδοχεία και προορισμούς του Σαββατοκύριακου».
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι στις προτάσεις των ξενοδόχων για την επόμενη μέρα περιλαμβάνονται κίνητρα για πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης στα ξενοδοχεία του ορεινού όγκου που μπορεί να φτάνουν έως και το 80% του κόστους και 60% για ξενοδοχεία πόλεως σε αστικά κέντρα ανά την Ελλάδα. Επισημαίνεται εδώ ότι, πέραν της μείωσης τζίρου κατά 78% πέρυσι μόλις στο 1,83 δισ. ευρώ από 8,36 δισ. το 2019, ο ανείσπρακτος τζίρος του 2020 και η μείωση προκαταβολών για τη σεζόν του 2021 φέρνει τους ξενοδόχους με μείον 900 εκατ. ευρώ στη ρευστότητά τους με το «καλημέρα» του 2021. Αρκεί να αναφερθεί ότι αυτή τη στιγμή οι προκαταβολές του 2021 είναι μόλις στα 124 εκατ. ευρώ από 744 εκατ. που ήταν, όπερ μεταφράζεται σε απώλειες 620 εκατ. ευρώ.
Ο επικεφαλής του ΞΕΕ αναφέρει χαρακτηριστικά ότι στη φάση που βρίσκεται η αγορά αυτή τη στιγμή προβλέψεις δεν μπορούν να γίνουν από τη στιγμή που o πρώτος λόγος ανήκει στους λοιμωξιολόγους και ο τουριστικός τομέας απλά ακολουθεί. Ούτως ή άλλως, ακόμη και κεντρικά, από τις Βρυξέλλες, η σύσταση είναι «όλες οι μη ουσιώδεις μετακινήσεις να αποθαρρύνονται έντονα έως ότου βελτιωθεί σημαντικά η επιδημιολογική κατάσταση».
Ωστόσο, όπως αναφέρει ο κ. Βασιλικός, σε μία προσπάθεια το ποτήρι να φανεί μισογεμάτο «είναι θετικό ότι η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις των προτιμήσεων στις αναζητήσεις των Ευρωπαίων και είναι σημαντικό η καλή αυτή εικόνα να διατηρηθεί και τους επόμενους μήνες. Υπάρχουν θετικά μηνύματα και κυρίως αναμονή της αγοράς ως προς το άνοιγμα του τουρισμού – από την πλευρά της ζήτησης και των ίδιων των Ευρωπαίων να επανεκκινήσουν τα ταξίδια.
Η πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης με την επιστολή του Κυριάκου Μητσοτάκη για το πιστοποιητικό εμβολιασμού ήταν μία θετική εξέλιξη και έχει επιταχύνει τη συζήτηση στις Βρυξέλλες για το πώς θα γίνει αυτό». Σημειωτέον ότι την πρόταση του Ελληνα πρωθυπουργού στηρίζουν και οι αεροπορικές εταιρείες μέσω της Διεθνούς Ενωσης Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ), η οποία εκπροσωπεί 290 αεροπορικές που πραγματοποιούν το 82% της διεθνούς αεροπορικής κίνησης.
Τα ανοιχτά μέτωπα στις Βρυξέλλες
Τα εμβόλια, όπως είναι εύλογο, έχουν κομβικό κομμάτι στην όλη συζήτηση γύρω από την επανεκκίνηση των ταξιδιών στην Ευρώπη. Καταρχάς, στις βασικές δράσεις για ένα ενιαίο μέτωπο καταπολέμησης της νόσου COVID-19, η Κομισιόν ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι θα συνεργαστεί με τις εταιρείες «με σκοπό την αξιοποίηση του δυναμικού της Ε.Ε. για την αύξηση της ικανότητας παρασκευής εμβολίων στο μέγιστο».
Επιπλέον, η Επιτροπή καλεί τώρα τα κράτη-μέλη να επιταχύνουν τη διενέργεια εμβολιασμών σε ολόκληρη την Ε.Ε. ώστε έως το καλοκαίρι του 2021 να έχουν εμβολιάσει το 70% του συνολικού ενήλικου πληθυσμού, ενώ, με βάση τις επίσημες ανακοινώσεις, τις επόμενες εβδομάδες θα πρέπει να έχει συμφωνηθεί μία κοινή προσέγγιση για τα πιστοποιητικά εμβολιασμού, σε πλήρη συμμόρφωση με τη νομοθεσία της Ε.Ε. για την προστασία των δεδομένων που μπορούν να στηρίξουν τη συνέχεια της περίθαλψης.
Εως το πρώτο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, αναμένεται να έχουν ληφθεί οι αποφάσεις στις Βρυξέλλες και σε σχέση με τις χρονοθυρίδες (slots) των αεροδρομίων, ζήτημα που καίει αυτή τη στιγμή τις αεροπορικές στην Ευρώπη για το καλοκαίρι του 2021. Πρόκειται για τον κανονισμό της Ε.Ε. που αφορά την κατανομή του χρόνου χρήσης στους ευρωπαϊκούς αερολιμένες, σύμφωνα με τον οποίο οι αεροπορικές εταιρείες πρέπει να χρησιμοποιούν τουλάχιστον 80% των slots σε μία περίοδο, για να μη χάνουν τα δικαιώματα των χρόνων χρήσης για τον επόμενο χρόνο.
Η Κομισιόν παρενέβη τον Μάρτιο του 2020 και πάγωσε τον κανονισμό αυτό (το λεγόμενο slotwaiver) λόγω κινδύνου κατάρρευσης των εταιρειών, οι οποίες, σε τήρηση του κανονισμού της Ε.Ε., κινδύνευαν να πετούν ακόμη και με άδεια αεροπλάνα με ό,τι αρνητικό αυτό συνεπάγεται ως προς τον οικονομικό αλλά και τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Πρόσφατα, όμως, η Κομισιόν επανήλθε με πρόταση για τη σταδιακή επιστροφή του ευρωπαϊκού κανονισμού χρήσης slots από τον Μάρτιο του 2021 στο 50% για τη φετινή θερινή περίοδο, ενώ οι αεροπορικές προτείνουν, από την πλευρά τους, να παραταθεί το πάγωμα του κανονισμού και για φέτος, ακολουθώντας τις προτάσεις της ΙΑΤΑ και με δεδομένη την αβεβαιότητα στην αγορά και την αδυναμία προβλεψιμότητας.
Επιπλέον, όπως υποστηρίζεται από τις εταιρείες, τίθεται και ζήτημα συμβατότητας με τα μέτρα που θα λάβουν οι χώρες εκτός Ε.Ε.: ήδη το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και η Τουρκία έχουν αποφασίσει συνέχιση της αναστολής του μέτρου, ακολουθώντας τις προτάσεις της ΙΑΤΑ. Ο μη συγχρονισμός σε αυτό το θέμα μπορεί να οδηγήσει σε στρεβλώσεις, αλλά και να ευνοήσει τις εταιρείες εκτός Ε.Ε. εάν τα μέτρα που υιοθετηθούν προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία. Σε σχετικό έγγραφό του προς τις Βρυξέλλες, μάλιστα, ο κλάδος τονίζει ακριβώς το γεγονός ότι τα δεδομένα μεταβάλλονται συνεχώς. «Ολες οι αεροπορικές στην Ε.Ε. λειτουργούν επί του παρόντος με υποτυπώδη προγράμματα, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για μεγαλύτερα ή περιφερειακά αεροδρόμια. Παρά την κυκλοφορία των εμβολίων, η επιβατική κίνηση στην Ευρώπη προβλέπεται, σε αυτή τη φάση, ότι θα επιστρέψει μόλις στο 50% των επιπέδων του 2019 προς το τέλος του 2021».
Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως προκύπτει από την έκθεση της ETC για τα ενδοευρωπαϊκά ταξίδια με βάση τη διάθεση των Ευρωπαίων αυτή τη στιγμή (όπως αποτυπώνεται σε αγορές με μεγάλο όγκο ταξιδιωτών, όπως η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Ιταλία, το Βέλγιο, η Ελβετία, η Ισπανία, η Πολωνία και η Αυστρία – όλες από τις πλέον σημαντικές αγορές εισερχόμενου τουρισμού και για τη χώρα μας), τώρα και σε σχέση με τον περασμένο Σεπτέμβριο είναι περισσότεροι οι Ευρωπαίοι που είναι πρόθυμοι να ταξιδέψουν αεροπορικώς, φτάνοντας το 52% από 49% τον Σεπτέμβριο του 2020.
Το θέμα της αεροπορικής διασύνδεσης είναι κρίσιμο και για τη χώρα μας, ιδιαίτερα δε από τη στιγμή που 7 στους 10 ταξιδιώτες από το εξωτερικό έρχονται με αεροπλάνο. Στις δράσεις για το ενιαίο μέτωπο καταπολέμησης της νόσου COVID-19, η Κομισιόν λέει ότι θα πρέπει «να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για τη στήριξη των συστημάτων υγείας και την αντιμετώπιση της κόπωσης λόγω της COVID-19 τους επόμενους μήνες, μεταξύ άλλων με την επιτάχυνση του εμβολιασμού συνολικά και την παροχή βοήθειας στους εταίρους μας στα Δυτικά Βαλκάνια, στις νότιες και ανατολικές γειτονικές χώρες, αγορές από τις οποίες η Ελλάδα δέχεται και τον βασικό όγκο από τον οδικό της τουρισμό. Αλλωστε, οι εγχώριοι τουριστικοί φορείς δεν κρύβουν και τον προβληματισμό τους για το καθεστώς που θα ισχύσει για τρίτες χώρες, όπως είναι για παράδειγμα οι ΗΠΑ ή η Ρωσία, απ’ όπου η Ελλάδα αντλεί σημαντικές τουριστικές ροές.
Τι ανησυχεί περισσότερο τους Ευρωπαίους στα ταξίδια σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Να αντιμετωπίσω μέτρα καραντίνας
στο ταξίδι μου: 14,6%
Να αρρωστήσω στον προορισμό
που θα επισκεφθώ: 14,3%
Να αυξηθούν τα κρούσματα COVID-19
στον προορισμό που θα επισκεφθώ: 14%
Να αρρωστήσω κατά τη διάρκεια
της μετακίνησης: 10,3%
Να αλλάξουν οι περιορισμοί από και προς τη χώρα μου κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μου: 9,1%
Να είναι λιγότερες οι επιλογές ψυχαγωγίας στον προορισμό (κλειστά εστιατόρια, μπαρ κ.λπ.): 8,1%
Να μην είναι τόσο ευέλικτες οι πολιτικές κρατήσεων/ ακυρώσεων: 7,1%
Να μην είναι επαρκή τα υγειονομικά πρωτόκολλα στη μετακίνηση και τη διαμονή: 6,1%
Πηγή: newmoney.gr
