Ο Στέλιος Φενέκος είναι υποναύαρχος του Πολεμικού Ναυτικού ε.α., ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος σήμερα του πολιτικού κόμματος Κοινωνία Αξιών
(Αναπαράγω τμήμα από παλαιότερο άρθρο μου για να γνωρίζουμε τη διαδικασία)
Όπως ήταν προφανές (και το έχει επισημάνει η “κοινωνία αξιών”), το μόνο όπλο που έμεινε πλέον στην Ελληνική πλευρά, για να ελέγξει την εφαρμογή της συμφωνίας από πλευράς Σκοπίων, είναι η διαδικασία ένταξης τους στην ΕΕ με την δυνατότητα ΒΕΤΟ που έχουμε σε συγκεκριμένα θέματα (και όχι σε όλα).
Συνοπτικά, από τη στιγμή που έχει γίνει η πρόσκληση για υποψήφια χώρα και συμφωνήσαμε γι αυτό πριν την επικύρωση της συμφωνίας, υπάρχει δυνατότητα ΒΕΤΟ από τον αρμόδιο υπουργό για κάθε κεφάλαιο (το ΒΕΤΟ αυτό δεν χρειάζεται επικύρωση από τη Βουλή), από τα 35 συνολικά κεφάλαια που πρέπει να ολοκληρωθούν για να ενταχθεί μία χώρα στην ΕΕ (με τις σημερινές προβλέψεις, θα είναι εξαιρετικά αισιόδοξο εάν ξεκινήσουμε να τα συζητάμε πριν περάσουν αρκετά χρόνια).
Επίσης έχουμε δυνατότητα ΒΕΤΟ στο τέλος της διαδικασίας διαπραγμάτευσης και όταν ολοκληρωθούν όλα τα κεφάλαια για την ένταξη (μετά πολλά χρόνια), όπου η κυβέρνηση μπορεί να αρνηθεί την οριστική ένταξη με τους αντιπροσώπους μας, όμως αυτό το ΒΕΤΟ χρειάζεται στη συνέχεια και επικύρωση από το κοινοβούλιο (ανάλογα με το Σύνταγμα της κάθε χώρας).
Και λόγω της ως άνω διαδικασίας τελικής επικύρωσης, δημιουργούνται σημαντικά ερωτηματικά:
• Τι είδους κυβέρνηση θα έχουμε τότε (την ίδια που μιλάει σήμερα για ΒΕΤΟ; μονοκομματική ή όχι;)
• Σε μία τέτοια κατάσταση, και μετά από κάποια χρόνια, θα συνεχίσουν να υπάρχουν διαφωνίες για την ένταξη ή μη των Σκοπίων στην ΕΕ αντίστοιχες με τις πρόσφατες που αφορούσαν την επικύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών;
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΧΩΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΕ
Συνοπτικά η διαδικασία για την ένταξη στην ΕΕ συνοπτικά γίνεται σε 4 στάδια.
• Όταν μια χώρα εκπληρώνει βασικό πολιτικό, τα οικονομικά και κριτήρια μεταρρύθμισης, τότε μπορεί να γίνει επίσημα υποψήφια για την ιδιότητα μέλους.
• Η υποψήφια χώρα ξεκινάει στη συνέχεια τις επίσημες διαπραγματεύσεις για να αποκτήσει την ιδιότητα μέλους.
• Αυτές καλύπτουν 35 κεφάλαια, σε όλες τις πολιτικές περιοχές, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποψήφιες χώρες είναι πλήρως έτοιμες να γίνουν μέλη.
Υπάρχει ισχυρή επικέντρωση για μεταρρυθμίσεις σε θεμελιώδεις περιοχές όπως το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, και οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο και οι μεταρρυθμίσεις στην οικονομία.
• Όταν οι διαπραγματεύσεις και οι μεταρρυθμίσεις ολοκληρωθούν προς ικανοποίηση και των δύο πλευρών, η Συνθήκη προσθήκης οριστικοποιείται και επικυρώνεται και η χώρα προσχωρεί στην ΕΕ. Η τελική έγκριση απαιτεί ομοφωνία από όλα τα κράτη μέλη, επικυρωμένη μάλιστα από τα κοινοβούλια τους (ή ανάλογα με το Σύνταγμα των χωρών-πρόεδρος κλπ)
ΕΙΔΙΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ
Ειδικότερα όμως για τα Δυτικά Βαλκάνια, αυτά καλύπτονται ήδη από τις συμφωνίες για την σταθεροποίηση και σύνδεση των χωρών της περιοχής (Stabilisation and Association Agreement). Με αυτήν προβλέπονται ήδη ενέργειες από την ΕΕ, που είχαν σκοπό να συνδράμουν τις χώρες για να σταθεροποιηθούν, παρέχοντας εκτεταμένη πρόσβαση στην εσωτερική αγορά της ΕΕ, χρηματοδότηση και λεπτομερείς πολιτικές συμβουλές για να προσαρμοσθούν στο Ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Στις 6/2/2018 υιοθετήθηκε μία νέα στρατηγική από την Επιτροπή για τα δυτικά Βαλκάνια, η οποία αυξάνει σημαντικά την υποστήριξη της ΕΕ. Η στρατηγική καθορίζει ένα σχέδιο δράσης με έξι κύριες πρωτοβουλίες σε συγκεκριμένους τομείς κοινού ενδιαφέροντος: κράτος δικαίου, ασφάλεια και μετανάστευση, κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, σύνδεση σε μεταφορές και ενέργεια, ψηφιακή ατζέντα, συμφιλίωση και καλές εγκάρδιες σχέσεις. Οι συγκεκριμένες ενέργειες σε αυτές τις κύριες πρωτοβουλίες προβλέπονται για να ολοκληρωθούν μέχρι και το 2020.
Καταλήγοντας
1. Η θέση ότι θα προβάλουμε ΒΕΤΟ στις ενταξιακές διαδικασίες της γειτονικής χώρας είναι εν μέρει αληθής, αφού η επίσημη πρόσκληση έχει γίνει.
2. Η στρατηγική της Επιτροπής προβλέπει για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων εκτεταμένη βοήθεια σε όλα τα επίπεδα και χρηματοδότηση. Συνεπώς αυτό είναι αδύνατο να διακοπεί από εμάς.
3. Κι αυτό γιατί πολλά ζητήματα που πριν (συνθήκες μέχρι και την Νίκαια) απαιτούσαν ομοφωνία, με την συνθήκη της Λισαβόνας απαιτούν πλέον QMV (Qualified majority voting - 55% των κρατών, που αντιπροσωπεύουν το 65% του πληθυσμού της ΕΕ-ενισχυμένο είδος πλειοψηφίας).
4. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτή προσαρμογής όπως
είπαμε πιο πάνω μπορεί να διαρκέσει και μέχρι το 2025 το νωρίτερο. Μέχρι τότε ελάχιστα μπορούμε να κάνουμε εάν οι Σκοπιανοί δεν τηρούν την συμφωνία των Πρεσπών όπως έχουν δεσμευθεί.
5. Όταν τελειώσει αυτή η περίοδος προσαρμογής και ανοίξουν τα κεφάλαια για την ένταξη (35 συνολικά), θα μπορεί η κυβέρνηση μας σε κάθε ένα από αυτά να προβάλει ΒΕΤΟ. Όμως γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το ΒΕΤΟ αυτό θα αναφέρεται σε συγκεκριμένα προβλήματα επί του κεφαλαίου και όχι για άσχετα με αυτό πράγματα ή απαιτώντας να συμμορφωθούν σε κάτι άλλο εκτός κεφαλαίου. Εάν το κάνουμε χωρίς συνάφεια με τα κεφάλαια απλά οι εκπρόσωποί μας θα γελοιοποιήσουν την χώρα μας πολλάκις και επί 35 φορές. Εκτός αυτού θα είναι η πλήρης γελοιοποίηση της διαδικασίας του ΒΕΤΟ.
6. Μόνο εάν δούμε δημιουργικά τις διαπραγματεύσεις αυτές και τις αξιοποιήσουμε για να προσαρμοσθεί πραγματικά η γειτονική μας χώρα στο Ευρωπαϊκό κεκτημένο θα έχει πραγματική αξία για μας και την ΕΕ.
7. Ο άμεσος στόχος των Σκοπίων ήταν η ένταξη στο ΝΑΤΟ. Η προσαρμογή για την ένταξη στην ΕΕ δεν ήταν στις άμεσες προτεραιότητές τους. Άλλωστε θα κρατήσει κάποια χρόνια, ενώ θα καρπούνται των χρηματοδοτήσεων και της βοήθειας, όπως ήδη προβλέπεται στη στρατηγική της ΕΕ για τα Δυτικά Βαλκάνια
