Το τρίπτυχο «τοπικότητα, ποιότητα, υψηλή προστιθέμενη αξία» μπορεί να είναι η βάση για τη βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών, αξιοποιώντας τις γνώσεις και τις δεξιότητες των νέων. Όμως, για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος χρειάζεται ενεργοποίηση του τριπλού έλικα (αυτοδιοίκηση, επιχειρήσεις, πανεπιστήμιο) για να αποτελέσει την προωθητική δύναμη που θα προετοιμάσει και θα υλοποιήσει ένα κοινό σχέδιο που με σταθερά βήματα θα οδηγήσει σε ένα διαφορετικό αύριο».
Στην καταληκτική συνεδρίαση του 1ου Επιστημονικού Αναπτυξιακού Συνέδριου Χίου που οργανώθηκε από τους τοπικούς φορείς με την επιστημονική επιμέλεια του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ο Ι. Σπιλάνης, κλήθηκε να απαντήσει στο δύσκολο ερώτημα, για το ποια μπορεί να είναι η αναπτυξιακή διέξοδος της Χίου: «Η απάντησή μου ήταν αυθόρμητη, τονίζει: «καν' το όπως με τη μαστίχα. Η ανάπτυξη πρέπει να στηριχθεί σε τρία στοιχεία: την τοπικότητα, την ποιότητα και την υψηλή προστιθέμενη αξία των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών».
Η απάντηση αυτή ήταν αυθόρμητη για πολλούς λόγους:
-πρώτα απ' όλα, γιατί στο Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου υποστηρίζουμε ότι στα νησιά που τα ιδιαίτερα τους χαρακτηριστικά (μικρό μέγεθος, περιορισμένοι πόροι, απομόνωση και περιφερειακότητα) έχουν ως συνέπεια να αυξάνεται το κόστος παραγωγής, είναι αδύνατον να παραχθούν μαζικά προϊόντα χαμηλού κόστους και να συναγωνιστούν ομοειδή προϊόντα στην ελληνική και στην παγκόσμια αγορά. Είναι απαραίτητο οι επιχειρήσεις να προσπαθήσουν να βρουν αγορές που ψάχνουν κάτι το ειδικό, το ποιοτικό, και που είναι διατεθειμένες να πληρώσουν μια αυξημένη τιμή.
-Ακολούθως, γιατί πολλές εισηγήσεις στο συνέδριο έδωσαν έμφαση στη ποιότητα ως χαρακτηριστικό που κάνει προϊόντα και υπηρεσίες να ξεχωρίζουν στην αγορά.
-Τέλος, γιατί στη Χίο υπάρχει το ζωντανό παράδειγμα της μαστίχας. Η πώληση της ακατέργαστης πρώτης ύλης μπορεί να επιφέρει μόνο πεπερασμένα κέρδη ακόμη και για ένα προϊόν μοναδικό στο κόσμο όπως η φυσική μαστίχα. Το έχει εξηγήσει πολλές φορές ο Γ. Μανδάλας, η ψυχή της μετάλλαξης της Ενωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου σε μια δυναμική επιχείρηση με θυγατρική που παράγει και εμπορεύεται δεκάδες προϊόντα με βάση τη μαστίχα, προσθέτοντας αξία στη πρώτη ύλη και αυξάνοντας την αμοιβή για τον παραγωγό. Η Ένωση, μέσα από ερευνητικά προγράμματα και συνεργασίες με Πανεπιστήμια, έχει καταφέρει να καινοτομήσει αλλάζοντας την εικόνα αλλά και τη χρήση του προϊόντος παγκόσμια, διεισδύοντας σε πολλές αγορές.
ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ
Αντίστοιχη συζήτηση είχε γίνει τη προηγούμενη ημέρα σε αφορμή τη συζήτηση για τον τουρισμό και τι χρειάζεται για να αλλάξει η εικόνα της Χίου με βάση τη μοναδικότητα του Ομήρου, αναγνωρίσιμος σε όλο τον κόσμο.
ΤΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ
Στη Σάμο δε, έγιναν συζητήσεις με παραγωγικούς φορείς του νησιού. Πως μπορεί να θεωρηθεί μια τουριστική χρονιά επιτυχημένη από το γεγονός ότι οι αφίξεις με charter αυξήθηκαν από 110 χιλιάδες σε 130, όταν οι τιμές του πακέτου για αεροπορικά εισιτήρια και μια εβδομάδα παραμονής ξεκινούν από 160; Πόσο πληρώνεται το κρεβάτι την ημέρα; 8 ή 10; Πόσο βιώσιμες μπορεί να είναι οι επιχειρήσεις με τέτοιες τιμές;
Σε όλες αυτές τις συζητήσεις κυριάρχησε η ανάγκη για αλλαγή πορείας με στόχο την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων και υπηρεσιών βασισμένων στους ιδιαίτερους παραγωγικούς, πολιτιστικούς και φυσικούς πόρους του νησιού. Ο γνωστός στα πέρατα της γης Πυθαγόρας, το μοναδικό τεχνολογικό επίτευγμα της αρχαιότητας Ευπαλίνειο, η ναυπηγική παράδοση, το εξαιρετικής ποιότητας σαμιώτικο κρασί, τα μοναδικά βουνά και άλλα πολλά πρέπει να μπουν στο κέντρο του τουριστικού προϊόντος του νησιού μέσα από την ανάδειξη της ταυτότητας του νησιού.
