ΠΑΜΕ Εκπαιδευτικών Σάμου
Στα δημοτικά σχολεία άρχισε από το Γενάρη (και θα διαρκέσει μέχρι τον Ιούνη) να υλοποιείται η δράση του υπουργείου Παιδείας με τίτλο «Η τσάντα στο σχολείο». Σύμφωνα με αυτή, για ένα τουλάχιστον Σαββατοκύριακο το μήνα, οι μαθητές αφήνουν την τσάντα τους στο σχολείο και απαλλάσσονται από κάθε είδους εργασία και διάβασμα. Ο Σύλλογος διδασκόντων αποφασίζει αν θα υλοποιήσει τη συγκεκριμένη δράση και ποιο Σαββατοκύριακο θα γίνει αυτή και οι μαθητές αφήνουν την τσάντα τους εκεί την Παρασκευή και την παραλαμβάνουν πάλι τη Δευτέρα που επιστρέφουν στο σχολείο.
Είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας στα δημοτικά σχολεία και τα σπίτια των μαθητών, το γεγονός ότι οι γονείς καλούνται, με ό,τι γνώσεις έχουν, να διαβάζουν τα παιδιά τους, αντιμετωπίζοντας συχνά σοβαρές δυσκολίες, καταναλώνοντας πολύ χρόνο και κόπο. Παράλληλα, αυτή η διαδικασία εντείνει τη διαφοροποίηση που έτσι κι αλλιώς υπάρχει μεταξύ των μαθητών, καθώς οι πιο μορφωμένοι γονείς μπορούν να ανταποκριθούν με καλύτερους όρους σε αυτό το «καθήκον», ενώ άλλοι γονείς δεν μπορούν καν να παρακολουθήσουν την ύλη (π.χ. γονείς μετανάστες που δεν γνωρίζουν καν Ελληνικά κ.ά.). Επιπλέον, όποιο κι αν είναι το μορφωτικό επίπεδο των γονιών, συναντιέται λίγο - πολύ σε κάθε ελληνικό σπίτι η πίεση και η γκρίνια «έλα επιτέλους να διαβάσεις, να τελειώνουμε...» όταν το παιδί θέλει να παίξει ή η δυσφορία του παιδιού «μας έχουν βάλει τόσο πολλά», «αυτό δεν το καταλαβαίνω». Καταλήγει, δηλαδή, συχνά, ένα Σαββατοκύριακο που έχουν γονείς και παιδιά για να χαλαρώσουν, τελικά να τους γίνεται βραχνάς από τις σχολικές εργασίες και τα μαθήματα για το σπίτι. Ετσι, η μεγάλη πλειοψηφία γονιών και μαθητών υποδέχτηκαν με θετικά αισθήματα τη συγκεκριμένη δράση «Η τσάντα στο σχολείο», υπήρξαν όμως και εμπεριστατωμένες ενστάσεις.
Περί «δημιουργικής επαφής» γονέων - μαθητών
Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, «η δράση υλοποιείται με σεβασμό στις ανάγκες της παιδικής ηλικίας, με γνώμονα την πολύπλευρη ανάπτυξη των παιδιών της σχολικής ηλικίας (συναισθηματική, κοινωνική και ψυχοκινητική) και με σκοπό να υποστηρίξει ουσιαστικά τον μειωμένο χρόνο δημιουργικής επαφής και επικοινωνίας γονέων - παιδιών». Είναι όμως πράγματι έτσι;
Ο χρόνος δημιουργικής επαφής προϋποθέτει και μια σειρά υποδομές και μια κοινωνική μέριμνα, που σήμερα είναι ανύπαρκτα. Προϋποθέτει, για παράδειγμα, πάρκα παιχνιδιών και αθλητικές υποδομές δωρεάν για να παίξουν και να αθληθούν οι γονείς με τα παιδιά τους, που σήμερα για να πάνε σε ένα λούνα παρκ πρέπει να πληρώσουν ένα σκασμό λεφτά. Προϋποθέτει θέατρα και κινηματογράφους με χαμηλό εισιτήριο, γιατί σήμερα μια λαϊκή οικογένεια για να πάει τα παιδιά της στο θέατρο ρίχνει κλήρο ποιος από τους δυο γονείς θα τα συνοδέψει κ.ο.κ.
Πολλά εκπαιδευτικά σωματεία που πήραν θέση για το πρόγραμμα, επισημαίνουν ότι το ενδιαφέρον του υπουργείου για «τον μειωμένο χρόνο δημιουργικής επαφής και επικοινωνίας γονέων - μαθητών» είναι υποκριτικό, όταν η κυβέρνηση έχει εξανεμίσει το λαϊκό εισόδημα με περικοπές σε μισθούς και με φοροληστεία, έχει επιβάλει εργασιακές σχέσεις - λάστιχο, διαλύοντας κάθε οικογενειακό προσανατολισμό, έχει σχεδόν καταργήσει την κυριακάτικη αργία κ.τ.λ.
Από την άλλη, το διάλειμμα ενός Σαββατοκύριακου δεν ξαλαφρώνει το βεβαρημένο πρόγραμμα των μαθητών (κατ' επέκταση και των γονιών τους), που συμπληρώνουν καθημερινά τις ελλείψεις του σχολικού προγράμματος, πληρώνοντας για μια σειρά δραστηριότητες εκτός σχολείου, όπως ξένες γλώσσες, αθλήματα κ.ά.
«Κλειδί» τα βιβλία και τα αναλυτικά προγράμματα
Ομως, και σε σχέση με τον μορφωτικό και παιδαγωγικό χαρακτήρα της δράσης, έχουν εκφραστεί σοβαρές ενστάσεις.
Το υπουργείο Παιδείας ισχυρίζεται ότι υλοποιεί το πρόγραμμα με την τσάντα στο σχολείο «στο πλαίσιο αναβάθμισης της σχολικής ζωής και σύνδεσής της με την κοινωνική πραγματικότητα», ενώ προσθέτει ακόμα ότι «η συγκεκριμένη δράση συμβάλλει σε μια γενικότερη επανεκτίμηση της σημασίας και του ρόλου των εργασιών στο σπίτι σε σχέση με τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών και των μαθητριών, οδηγώντας σε καλύτερη εξισορρόπηση ανάμεσα στις εργασίες που υλοποιούνται στο σχολείο και στις κατ' οίκον εργασίες».
Οι εργασίες, όμως, που δίνουν οι εκπαιδευτικοί στους μαθητές για το σπίτι, δεν αποτελούν μια νέα μόδα ή μια έμπνευση των δασκάλων τα τελευταία χρόνια, αλλά εκπορεύονται από τις ανάγκες που δημιουργούν τα βιβλία (που αναγκάζονται να τα συμπληρώνουν με φωτοτυπίες) και τα αναλυτικά προγράμματα. Η προτροπή, λοιπόν, του υπουργείου Παιδείας για «επανεκτίμηση» του ρόλου των εργασιών στο σπίτι είναι κενό γράμμα με όλο το υπόλοιπο πλαίσιο αμετάβλητο.
Είναι γνωστό ότι ο όγκος των εργασιών που αναθέτονται στους μαθητές για το σπίτι έχει να κάνει με ένα ευρύτερο πλαίσιο λειτουργίας του σχολείου, το οποίο και δεν αλλάζει. Είναι κομβικό ζήτημα, για παράδειγμα, τα σχολικά βιβλία και τα αναλυτικά προγράμματα. Το ΚΚΕ και ο «Ριζοσπάστης» έχουν αναδείξει με πλήθος δημοσιευμάτων την τελευταία δεκαετία τα προβλήματα των σχολικών βιβλίων, που πέρα από τα λάθη τους και τις μισές αλήθειες, κυριαρχούνται από αποσπασματικότητα, ενώ είναι συχνά δυσνόητα και, κατά κοινή ομολογία πλέον, κάποια από αυτά είναι εντελώς ακατάλληλα (π.χ. τα βιβλία Μαθηματικών της Β' και Ε' Δημοτικού κ.ά.). Αυτά, όμως, δεν αλλάζουν, όπως δεν αλλάζουν και τα αναλυτικά προγράμματα και ο όγκος της ύλης που πρέπει να βγει σε κάθε τάξη.
Επιπλέον, είναι αστείο να μιλάμε για αναβάθμιση της σχολικής ζωής μέσα από ένα τέτοιο πρόγραμμα, όταν η υποχρηματοδότηση έχει τσακίσει τα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί γίνονται λάστιχο, η αναλογία μαθητών ανά τμήμα δεν μειώνεται, το ολοήμερο λειτουργεί με... τα περισσεύματα του πρωινού προγράμματος, φτάνουμε στα μέσα της χρονιάς για να καλυφθούν κενά εκπαιδευτικών ή για να φτάσει η παράλληλη στήριξη σε μαθητές που τη χρειάζονται και ο κατάλογος των προβλημάτων συνεχίζεται...
Η διευρυμένη λειτουργία στην αντίληψη του ΚΚΕ για το σχολείο
Οι υποσχέσεις που συνόδευαν τις ρυθμίσεις για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση από όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις, ήταν σχετικές με την ελάφρυνση των μαθητών και η έκφραση «η τσάντα θα μένει στο σχολείο» ακούστηκε από πολλά κυβερνητικά χείλη, στην πράξη όμως ποτέ δεν λειτούργησε.
Το ΚΚΕ, στην πρότασή του για το Ενιαίο Δωδεκάχρονο Σχολείο Σύγχρονης Γενικής Παιδείας, προβλέπει αυτήν τη σύγχρονη ανάγκη να ολοκληρώνεται η μορφωτική, διαπαιδαγωγητική διαδικασία εντός του σχολείου, όμως αυτό προϋποθέτει μια σειρά δομές, υποδομές και μια άλλη αντίληψη για τη λειτουργία και το ρόλο του σχολείου, το οποίο θα υπηρετεί τις διευρυμένες ανάγκες του λαού σε μια σοσιαλιστική κοινωνία. Σημειώνουμε συγκεκριμένα στην πρόταση του ΚΚΕ για το σχολείο στο σοσιαλισμό:
«Το συνολικό πρόγραμμα του σχολείου, περιλαμβάνοντας τη γνωστική - μελετητική, την αθλητική και πολιτιστική δραστηριότητα, την ανάπαυση, τη δωρεάν σίτιση των μαθητών, εναρμονίζεται με το εργασιακό ωράριο των γονιών.
Το εργατικό κράτος παίρνει όλα τα μέτρα ώστε η αναγκαία παραμονή να γίνεται σε σύγχρονους χώρους και υποδομές, για όλες τις δραστηριότητες, που βέβαια δεν μπορεί να είναι η αίθουσα διδασκαλίας για όλες τις λειτουργίες.
Το σχολείο ως κοινωνικός φορέας βελτιώνει και την ποιότητα ζωής των γονέων. Η λειτουργία του εντάσσεται στην αλλαγή του ρόλου της οικογένειας, στην ανάληψη ουσιαστικής ευθύνης από την κοινωνία για την ανατροφή των παιδιών. Σε αυτήν την κατεύθυνση, παίρνονται άμεσα όλα τα αναγκαία μέτρα για τη διαμόρφωση ανάλογων σχολικών μονάδων, σε μια άλλη λογική, με εργαστήρια, χώρους άθλησης, θεάτρου, μουσικής, αλλά και υποδομές σίτισης αλλά και - στο βαθμό που είναι αναγκαίο - στέγασης.
Θεωρούμε ότι η σχολική υποδομή, το μέγεθος του σχολείου, η αρχιτεκτονική του, δεν είναι μόνο τεχνικό ζήτημα. Αφορά τις συνθήκες μέσα στις οποίες γίνεται η μαθησιακή, διαπαιδαγωγητική διαδικασία. Αξιοποιώντας, καταργώντας ακατάλληλες και εκσυγχρονίζοντας υπάρχουσες σχολικές υποδομές, γίνεται καταρχήν προσπάθεια ώστε να λύνεται το πρόβλημα της έλλειψης προαύλιων χώρων, χώρων άθλησης, πράσινου κ.τ.λ. Η εργατική εξουσία σχεδιασμένα οικοδομεί νέα σχολεία, τα οποία ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες των παιδιών, προσαρμόζονται στις ιδιαιτερότητες κάθε ηλικιακής βαθμίδας, διαθέτουν υποστηρικτικές δομές για τη λειτουργία του σχολείου για μαθητές και εργαζόμενους (π.χ. βιβλιοθήκη)».
Στα δημοτικά σχολεία άρχισε από το Γενάρη (και θα διαρκέσει μέχρι τον Ιούνη) να υλοποιείται η δράση του υπουργείου Παιδείας με τίτλο «Η τσάντα στο σχολείο». Σύμφωνα με αυτή, για ένα τουλάχιστον Σαββατοκύριακο το μήνα, οι μαθητές αφήνουν την τσάντα τους στο σχολείο και απαλλάσσονται από κάθε είδους εργασία και διάβασμα. Ο Σύλλογος διδασκόντων αποφασίζει αν θα υλοποιήσει τη συγκεκριμένη δράση και ποιο Σαββατοκύριακο θα γίνει αυτή και οι μαθητές αφήνουν την τσάντα τους εκεί την Παρασκευή και την παραλαμβάνουν πάλι τη Δευτέρα που επιστρέφουν στο σχολείο.
Είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας στα δημοτικά σχολεία και τα σπίτια των μαθητών, το γεγονός ότι οι γονείς καλούνται, με ό,τι γνώσεις έχουν, να διαβάζουν τα παιδιά τους, αντιμετωπίζοντας συχνά σοβαρές δυσκολίες, καταναλώνοντας πολύ χρόνο και κόπο. Παράλληλα, αυτή η διαδικασία εντείνει τη διαφοροποίηση που έτσι κι αλλιώς υπάρχει μεταξύ των μαθητών, καθώς οι πιο μορφωμένοι γονείς μπορούν να ανταποκριθούν με καλύτερους όρους σε αυτό το «καθήκον», ενώ άλλοι γονείς δεν μπορούν καν να παρακολουθήσουν την ύλη (π.χ. γονείς μετανάστες που δεν γνωρίζουν καν Ελληνικά κ.ά.). Επιπλέον, όποιο κι αν είναι το μορφωτικό επίπεδο των γονιών, συναντιέται λίγο - πολύ σε κάθε ελληνικό σπίτι η πίεση και η γκρίνια «έλα επιτέλους να διαβάσεις, να τελειώνουμε...» όταν το παιδί θέλει να παίξει ή η δυσφορία του παιδιού «μας έχουν βάλει τόσο πολλά», «αυτό δεν το καταλαβαίνω». Καταλήγει, δηλαδή, συχνά, ένα Σαββατοκύριακο που έχουν γονείς και παιδιά για να χαλαρώσουν, τελικά να τους γίνεται βραχνάς από τις σχολικές εργασίες και τα μαθήματα για το σπίτι. Ετσι, η μεγάλη πλειοψηφία γονιών και μαθητών υποδέχτηκαν με θετικά αισθήματα τη συγκεκριμένη δράση «Η τσάντα στο σχολείο», υπήρξαν όμως και εμπεριστατωμένες ενστάσεις.
Περί «δημιουργικής επαφής» γονέων - μαθητών
Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, «η δράση υλοποιείται με σεβασμό στις ανάγκες της παιδικής ηλικίας, με γνώμονα την πολύπλευρη ανάπτυξη των παιδιών της σχολικής ηλικίας (συναισθηματική, κοινωνική και ψυχοκινητική) και με σκοπό να υποστηρίξει ουσιαστικά τον μειωμένο χρόνο δημιουργικής επαφής και επικοινωνίας γονέων - παιδιών». Είναι όμως πράγματι έτσι;
Ο χρόνος δημιουργικής επαφής προϋποθέτει και μια σειρά υποδομές και μια κοινωνική μέριμνα, που σήμερα είναι ανύπαρκτα. Προϋποθέτει, για παράδειγμα, πάρκα παιχνιδιών και αθλητικές υποδομές δωρεάν για να παίξουν και να αθληθούν οι γονείς με τα παιδιά τους, που σήμερα για να πάνε σε ένα λούνα παρκ πρέπει να πληρώσουν ένα σκασμό λεφτά. Προϋποθέτει θέατρα και κινηματογράφους με χαμηλό εισιτήριο, γιατί σήμερα μια λαϊκή οικογένεια για να πάει τα παιδιά της στο θέατρο ρίχνει κλήρο ποιος από τους δυο γονείς θα τα συνοδέψει κ.ο.κ.
Πολλά εκπαιδευτικά σωματεία που πήραν θέση για το πρόγραμμα, επισημαίνουν ότι το ενδιαφέρον του υπουργείου για «τον μειωμένο χρόνο δημιουργικής επαφής και επικοινωνίας γονέων - μαθητών» είναι υποκριτικό, όταν η κυβέρνηση έχει εξανεμίσει το λαϊκό εισόδημα με περικοπές σε μισθούς και με φοροληστεία, έχει επιβάλει εργασιακές σχέσεις - λάστιχο, διαλύοντας κάθε οικογενειακό προσανατολισμό, έχει σχεδόν καταργήσει την κυριακάτικη αργία κ.τ.λ.
Από την άλλη, το διάλειμμα ενός Σαββατοκύριακου δεν ξαλαφρώνει το βεβαρημένο πρόγραμμα των μαθητών (κατ' επέκταση και των γονιών τους), που συμπληρώνουν καθημερινά τις ελλείψεις του σχολικού προγράμματος, πληρώνοντας για μια σειρά δραστηριότητες εκτός σχολείου, όπως ξένες γλώσσες, αθλήματα κ.ά.
«Κλειδί» τα βιβλία και τα αναλυτικά προγράμματα
Ομως, και σε σχέση με τον μορφωτικό και παιδαγωγικό χαρακτήρα της δράσης, έχουν εκφραστεί σοβαρές ενστάσεις.
Το υπουργείο Παιδείας ισχυρίζεται ότι υλοποιεί το πρόγραμμα με την τσάντα στο σχολείο «στο πλαίσιο αναβάθμισης της σχολικής ζωής και σύνδεσής της με την κοινωνική πραγματικότητα», ενώ προσθέτει ακόμα ότι «η συγκεκριμένη δράση συμβάλλει σε μια γενικότερη επανεκτίμηση της σημασίας και του ρόλου των εργασιών στο σπίτι σε σχέση με τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών και των μαθητριών, οδηγώντας σε καλύτερη εξισορρόπηση ανάμεσα στις εργασίες που υλοποιούνται στο σχολείο και στις κατ' οίκον εργασίες».
Οι εργασίες, όμως, που δίνουν οι εκπαιδευτικοί στους μαθητές για το σπίτι, δεν αποτελούν μια νέα μόδα ή μια έμπνευση των δασκάλων τα τελευταία χρόνια, αλλά εκπορεύονται από τις ανάγκες που δημιουργούν τα βιβλία (που αναγκάζονται να τα συμπληρώνουν με φωτοτυπίες) και τα αναλυτικά προγράμματα. Η προτροπή, λοιπόν, του υπουργείου Παιδείας για «επανεκτίμηση» του ρόλου των εργασιών στο σπίτι είναι κενό γράμμα με όλο το υπόλοιπο πλαίσιο αμετάβλητο.
Είναι γνωστό ότι ο όγκος των εργασιών που αναθέτονται στους μαθητές για το σπίτι έχει να κάνει με ένα ευρύτερο πλαίσιο λειτουργίας του σχολείου, το οποίο και δεν αλλάζει. Είναι κομβικό ζήτημα, για παράδειγμα, τα σχολικά βιβλία και τα αναλυτικά προγράμματα. Το ΚΚΕ και ο «Ριζοσπάστης» έχουν αναδείξει με πλήθος δημοσιευμάτων την τελευταία δεκαετία τα προβλήματα των σχολικών βιβλίων, που πέρα από τα λάθη τους και τις μισές αλήθειες, κυριαρχούνται από αποσπασματικότητα, ενώ είναι συχνά δυσνόητα και, κατά κοινή ομολογία πλέον, κάποια από αυτά είναι εντελώς ακατάλληλα (π.χ. τα βιβλία Μαθηματικών της Β' και Ε' Δημοτικού κ.ά.). Αυτά, όμως, δεν αλλάζουν, όπως δεν αλλάζουν και τα αναλυτικά προγράμματα και ο όγκος της ύλης που πρέπει να βγει σε κάθε τάξη.
Επιπλέον, είναι αστείο να μιλάμε για αναβάθμιση της σχολικής ζωής μέσα από ένα τέτοιο πρόγραμμα, όταν η υποχρηματοδότηση έχει τσακίσει τα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί γίνονται λάστιχο, η αναλογία μαθητών ανά τμήμα δεν μειώνεται, το ολοήμερο λειτουργεί με... τα περισσεύματα του πρωινού προγράμματος, φτάνουμε στα μέσα της χρονιάς για να καλυφθούν κενά εκπαιδευτικών ή για να φτάσει η παράλληλη στήριξη σε μαθητές που τη χρειάζονται και ο κατάλογος των προβλημάτων συνεχίζεται...
Η διευρυμένη λειτουργία στην αντίληψη του ΚΚΕ για το σχολείο
Οι υποσχέσεις που συνόδευαν τις ρυθμίσεις για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση από όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις, ήταν σχετικές με την ελάφρυνση των μαθητών και η έκφραση «η τσάντα θα μένει στο σχολείο» ακούστηκε από πολλά κυβερνητικά χείλη, στην πράξη όμως ποτέ δεν λειτούργησε.
Το ΚΚΕ, στην πρότασή του για το Ενιαίο Δωδεκάχρονο Σχολείο Σύγχρονης Γενικής Παιδείας, προβλέπει αυτήν τη σύγχρονη ανάγκη να ολοκληρώνεται η μορφωτική, διαπαιδαγωγητική διαδικασία εντός του σχολείου, όμως αυτό προϋποθέτει μια σειρά δομές, υποδομές και μια άλλη αντίληψη για τη λειτουργία και το ρόλο του σχολείου, το οποίο θα υπηρετεί τις διευρυμένες ανάγκες του λαού σε μια σοσιαλιστική κοινωνία. Σημειώνουμε συγκεκριμένα στην πρόταση του ΚΚΕ για το σχολείο στο σοσιαλισμό:
«Το συνολικό πρόγραμμα του σχολείου, περιλαμβάνοντας τη γνωστική - μελετητική, την αθλητική και πολιτιστική δραστηριότητα, την ανάπαυση, τη δωρεάν σίτιση των μαθητών, εναρμονίζεται με το εργασιακό ωράριο των γονιών.
Το εργατικό κράτος παίρνει όλα τα μέτρα ώστε η αναγκαία παραμονή να γίνεται σε σύγχρονους χώρους και υποδομές, για όλες τις δραστηριότητες, που βέβαια δεν μπορεί να είναι η αίθουσα διδασκαλίας για όλες τις λειτουργίες.
Το σχολείο ως κοινωνικός φορέας βελτιώνει και την ποιότητα ζωής των γονέων. Η λειτουργία του εντάσσεται στην αλλαγή του ρόλου της οικογένειας, στην ανάληψη ουσιαστικής ευθύνης από την κοινωνία για την ανατροφή των παιδιών. Σε αυτήν την κατεύθυνση, παίρνονται άμεσα όλα τα αναγκαία μέτρα για τη διαμόρφωση ανάλογων σχολικών μονάδων, σε μια άλλη λογική, με εργαστήρια, χώρους άθλησης, θεάτρου, μουσικής, αλλά και υποδομές σίτισης αλλά και - στο βαθμό που είναι αναγκαίο - στέγασης.
Θεωρούμε ότι η σχολική υποδομή, το μέγεθος του σχολείου, η αρχιτεκτονική του, δεν είναι μόνο τεχνικό ζήτημα. Αφορά τις συνθήκες μέσα στις οποίες γίνεται η μαθησιακή, διαπαιδαγωγητική διαδικασία. Αξιοποιώντας, καταργώντας ακατάλληλες και εκσυγχρονίζοντας υπάρχουσες σχολικές υποδομές, γίνεται καταρχήν προσπάθεια ώστε να λύνεται το πρόβλημα της έλλειψης προαύλιων χώρων, χώρων άθλησης, πράσινου κ.τ.λ. Η εργατική εξουσία σχεδιασμένα οικοδομεί νέα σχολεία, τα οποία ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες των παιδιών, προσαρμόζονται στις ιδιαιτερότητες κάθε ηλικιακής βαθμίδας, διαθέτουν υποστηρικτικές δομές για τη λειτουργία του σχολείου για μαθητές και εργαζόμενους (π.χ. βιβλιοθήκη)».
