Με μικρότερο εισόδημα και πιο συγκρατημένος
Η Τουρκία από το 2011 και μετά, έχει εξελιχθεί σε μια πολύ σημαντική τουριστική αγορά για τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, παρότι ελάχιστα έχει αξιοποιηθεί ως σήμερα. Οι πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που συντελούνται στη γείτονα χώρα, σίγουρα αλλάζουν πολλά από τα χαρακτηριστικά του υποψήφιου Τούρκου τουρίστα.
Ορισμένες πολύ σημαντικές πτυχές αυτού του θέματος πραγματεύεται η μελέτη «Η εξέλιξη των επιβατικών ροών από την Τουρκία στη Χίο», που εκπόνησε ο Θεοχάρης Γιαλούρης -είναι λεσβιακής καταγωγής- προϊστάμενος του Τελωνείου Χίου, που ασφαλώς αφορούν και τη Λέσβο.
Η μελέτη προσεγγίζει ζητήματα, όπως οι επιπτώσεις που έχει η συνεχιζόμενη υποτίμηση της τουρκικής λίρας, οι επιπτώσεις του προσφυγικού - μεταναστευτικού ρεύματος στην τουριστική κίνηση από την Τουρκία, οι επιπτώσεις των πολιτικών και κοινωνικών ανακατατάξεων στην τουρκική κοινωνία κλπ..
Το 2013, η τουρκική κυβέρνηση βρισκόταν σε συνομιλίες με τους Κούρδους με στόχο την προσπάθεια ενσωμάτωσης τους στο τουρκικό πολιτικό σύστημα. Στην Τουρκία σήμερα τίποτα δεν θυμίζει αυτή την εποχή, οι Κούρδοι ηγέτες και οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι τους συλλαμβάνονται, στις περιοχές που κατοικούν οι Κούρδοι της Τουρκίας διεξάγεται κανονικός πόλεμος και ήδη η Τουρκία έχει εμπλακεί στον πόλεμο της Συρίας σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τη δημιουργία κουρδικού κράτους στα ανατολικά και νότια σύνορα της. Οι σχέσεις της χώρας με τους γείτονες της βρίσκονται σε εξαιρετικά δύσκολη φάση. Και η αρχή των μηδενικών τριβών με τους γείτονες που πρέσβευε ο πρώην πρωθυπουργός της χώρας, Αχμέτ Νταβούτογλου, αποτελεί παρελθόν.
Οι επιπτώσεις στο προσφυγικό
Οι επιπτώσεις της προσφυγικής κρίσης, δεν μπορούν να εκτιμηθούν με ακρίβεια σε αυτή τη φάση, εκτιμά ο κ. Γιαλούρης, ωστόσο είναι βέβαιος πως η ελκυστικότητα νησιών, όπως η Χίος, έχει μειωθεί για τους υποψήφιους Τούρκους τουρίστες. «Ίσως έμμεσα και μεσοπρόθεσμα το προσφυγικό - μεταναστευτικό συντελεί στην καλλιέργεια κλίματος ρατσισμού και αντι-ισλαμισμού, που δεν βοηθά στην προσέλκυση τουριστών», σημειώνει ο προϊστάμενος του Τελωνείου Χίου. Ο ίδιος εκτιμά ότι οι εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις (η απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016 κλπ.) στη γείτονα, δημιούργησαν κλίμα αβεβαιότητας και μια ψυχολογική τάση εσωστρέφειας στο μέσο Τούρκο πολίτη. Εμείς θα προσθέταμε ότι το δημοψήφισμα που θα γίνει στην Τουρκία στα μέσα του επόμενου μήνα, θα δημιουργήσει σίγουρα νέα δεδομένα στη χώρα, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα. Αρνητικό στοιχείο είναι η αντιπαράθεση της τουρκικής κυβέρνησης με πολλές χώρες της Ευρώπης και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αντιπαράθεση αυτή δημιουργεί αρνητική εικόνα για τις χώρες της Ευρώπης σε μεγάλα τμήματα των Τούρκων πολιτών. Η ελληνική κυβέρνηση μέχρι τώρα επιδιώκει να διατηρεί χαμηλούς τόνους στις φραστικές προκλήσεις που γίνονται από Τούρκους αξιωματούχους. Ωστόσο το αρνητικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί, δεν μπορεί να κρυφτεί.
Η τουρκική οικονομία σε κρίση
Η τουρκική οικονομία το τρίτο τρίμηνο του 2016, εμφάνισε μείωση του ΑΕΠ κατά 1,8%. Οι εκτιμήσεις της κυβέρνησης για αύξηση του ΑΕΠ κατά 4,5% το 2016, αναθεωρήθηκαν σε 3,3%. Για το 2017, οι εκτιμήσεις έκαναν λόγο για αύξηση του ΑΕΠ κατά 5%, οι αναθεωρημένες εκτιμήσεις κατεβάζουν τον πήχη στο 3,2%. Ίσως κι αυτή η εκτίμηση να είναι αισιόδοξη αν η Τουρκία συνεχίσει να μετράει απώλειες στον τουρισμό της. Έγκυροι αναλυτικές μιλούν για κρίση της τουρκικής οικονομίας από το 2014. Πλεονέκτημα της Τουρκίας, σε σχέση με την Ελλάδα, είναι πως με την υποτίμηση του νομίσματος της, μπορεί προσωρινά να απαλύνει τα συμπτώματα της κρίσης.
«Η ισχυρή υποτίμηση της τουρκικής λίρας, δηλαδή η μείωση της αγοραστικής δύναμης του Τούρκου τουρίστα, σε συνδυασμό με την πολιτική αναταραχή και τις αλλεπάλληλες τρομοκρατικές επιθέσεις, οδηγεί σίγουρα σε εσωστρέφεια τον Τούρκο πολίτη, το βαθμό της οποίας δεν γνωρίζουμε προς το παρόν. Η ισοτιμία του ευρώ με την τουρκική λίρα ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2015, με το ευρώ να ανταλλάσσεται με 2,8 τουρκικές λίρες και κατέληξε στο τέλος του έτους σχεδόν στις 3,3 τουρκικές λίρες. Δηλαδή υποτιμήθηκε κατά 15,15% μέσα σε ένα έτος. Επιπλέον μέσα στο 2016, η τουρκική λίρα υποτιμήθηκε κατά 20% περίπου έναντι του ευρώ. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το Φεβρουάριο του 2013, η ισοτιμία ήταν ένα ευρώ 2,3591 τουρκικές λίρες και σήμερα (Δεκέμβριος του 2016) είναι 3,6500 τουρκικές λίρες. Δηλαδή σε τέσσερα χρόνια οι Τούρκοι “έχασαν” το 35,5% της αγοραστικής δύναμης (πάνω από το 1/3) σε σχέση με το ευρώ», σημειώνει ο κ. Γιαλούρης.
Άλλο ένα στοιχείο ενδεικτικό της κρίσης της τουρκικής οικονομίας, που συνεπάγεται και μείωση εισοδήματος διαθέσιμου για αναψυχή και τουρισμό, είναι η τάση αποεπένδυσης. Μια τάση που είναι ασθενής προς το παρόν αλλά ορατή. Κι ίσως να οδηγήσει σε απώλεια θέσεων εργασίας, όπως εκτιμά ο κ. Γιαλούρης.
Αναζητά ό,τι στερείται
Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι ο Τούρκος υποψήφιος τουρίστας του 2017, δεν έχει και πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τον Τούρκο τουρίστα που έφθανε στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου πριν από έξι χρόνια. Σίγουρα το εισόδημα του είναι περιορισμένο και οι τιμές στα ελληνικά νησιά τού φαίνονται ακριβότερες. Το γενικότερο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό κλίμα τον έχει κάνει πιο συντηρητικό και συγκρατημένο. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έπαψε να θέλει ξέγνοιαστες και πλουσιοπάροχες διακοπές. Τέλος, ένα τμήμα της τουρκικής κοινωνίας, που έχει την οικονομική δυνατότητα, είναι βέβαιο ότι αναζητά στα ελληνικά νησιά όσα του απαγορεύονται έμμεσα ή άμεσα να απολαύσει στην Τουρκία, γλέντι, χορό, αλκοόλ.
ΕΜΠΡΟΣ
