Του Δρ. Γεωργίου Κ. Φίλη
Το παράδειγμα της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής την περίοδο 2002-2014 θα διδάσκεται στα Πανεπιστήμια, τις διπλωματικές και στρατιωτικές σχολές όλου του πλανήτη, ως το χαρακτηριστικό δείγμα μίας αναθεωρητικής και αλαζονικής πολιτικής η οποία αντί της δόξας που ευαγγελιζόταν έφερε τον πόνο, τον πόλεμο, την ήττα, τελικά ίσως και τη διάλυση της χώρας που την υιοθέτησε.
Αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην περιοχή του Λεβάντε (Συρίας) και Ιράκ πέραν των άμεσων αρνητικά επηρεασμένων από τα τεκταινόμενα, δηλαδή της Δαμασκού και της Βαγδάτης, οι οποίες όπως και να το πάρει κανείς ακόμα και εάν επιβιώσουν της αντιπαράθεσης θα έχουν βγει βαριά λαβωμένες από τη δοκιμασία, έχει έναν τεράστιο νικητή, έναν συγκλονιστικά μεγάλο ηττημένο και μία «wild card» της οποίας η τύχη θα εξαρτηθεί από τις γενικές ισορροπίες που θα δημιουργηθούν στην ευρύτερη περιοχή και στο κατά πόσο η σύγκρουση να εξελιχθεί σε έναν ευρύτερο διαμουσουλμανικό θρησκευτικό πόλεμο.
Ο μεγάλος νικητής μπορούμε να πούμε με μεγάλη σιγουριά από τώρα, θα είναι οι Κούρδοι. Ο μεγάλος ηττημένος θα είναι η Τουρκία ενώ ο «τρελός» του παιγνίου θα είναι το ISIL.
Σε ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος όπως είναι το Ανατολικό Ζήτημα η νίκη του ενός αυτομάτως συμβαδίζει με την ήττα του άλλου. Η νίκη των Κούρδων σημαίνει πολύ απλά την ήττα των Τούρκων και εξηγούμαστε:
Ποιο είναι το μοναδικό ζητούμενο των Κούρδων του Βορείου Ιράκ από το 2003 (τον 2ο Πόλεμο του Κόλπου) και ύστερα; Η δημιουργία των συνθηκών για την πλήρη ανεξαρτησία. Ποιο είναι το μοναδικό ζητούμενο των Τούρκων από το 2003 και μετά; H αποτροπή της δημιουργίας ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στο Βόρειο Ιράκ.
Εάν η απάντηση αναφορικά με το ζητούμενο των Κούρδων είναι αυταπόδεικτη, δηλαδή το να καταφέρουν να περάσουν από την εθνο-γέννεση στη δημιουργία μίας κρατικής οντότητας για πρώτη φορά στην ιστορία τους, άλλο τόσο προφανής είναι και λόγος του στόχου της Τουρκίας. Η Άγκυρα γνωρίζει πως η ανεξαρτητοποίηση των Κούρδων του Βορείου Ιράκ θα οδηγήσει, αργά ή γρήγορα, στην πλήρη ρήξη με τους Κούρδους της δικής της χώρας, κάτι που θα την οδηγήσει στην καλύτερη για αυτή περίπτωση στην (συν)ομοσπονδοποίηση στην χειρότερη στην διάσπαση.
Γιατί το γνωρίζει αυτό; Διότι ξέρει πως αυτή τη στιγμή δεν αντιμετωπίζει απλά διαφορετικές ορεσίβιες φυλές των Κούρδων αλλά έναν λαό 40 εκατομμυρίων που έχει αποκτήσει μία εθνική συνείδηση, η οποία εν πολλοίς επικαλύπτει τις τοπικιστικές διαφορές οι οποίες φυσικά υπάρχουν αλλά δεν είναι πλέον το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα των Κούρδων. Ας μην ξεχνάμε πως οι Κούρδοι αντιλαμβάνονται πως ο καιρός έφτασε αφού οι ισορροπίες είναι τέτοιες ώστε να ευνοούν το εγχείρημα τουλάχιστον στο Ιράκ και στην Συρία.
Λαμβάνοντας υπόψη τη συγκεκριμένη παρατήρηση αναφορικά με τον φόβο της Τουρκίας, μπορεί να γίνει αντιληπτό ότι η Άγκυρα αυτό που θεωρεί ως πρωτεύουσα απειλή ΔΕΝ είναι το ISIL αλλά οι Κούρδοι.
H εξήγηση για την για ακόμα μία φορά πρωτοβουλία της Τουρκίας σαν «δαρμένο σκυλί» να τρέξει στον «αφέντη» του (δηλαδή τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ) να «κλαφτεί» για να «επέμβει» και να χτυπήσει το ISIL γίνεται για ΈΝΑΝ λόγο ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με την «ισλαμική τρομοκρατία».
Ο λόγος είναι ο εξής: H Τουρκία γνωρίζει ότι εάν το ISIL εδραιωθεί στην περιοχή του δυτικού και κεντρικού Ιράκ τότε θα υπάρξει μία de facto διάσπαση της χώρας, με αποτέλεσμα η Βαγδάτη να χάσει οριστικά τα τελευταία της ερείσματα στο Ερμπίλ, το οποίο έχει καταλάβει και την περιοχή που εποφθαλμιούσε, το Κιρκούκ. Κατά συνέπεια, κάθε καθυστέρηση αποκατάστασης του προτεραίου καθεστώτος στην περιοχή οδηγεί όλο και κοντύτερα στην ημέρα που οι Κούρδοι θα κηρύξουν την ανεξαρτησία τους, η οποία λόγω της πραγματικότητας επί του πεδίου έχει είδη επιτευχθεί.
Ο γράφων εκτιμά ότι μία τέτοια εξέλιξη μπορεί να συγκριθεί σε σημασία μόνο με τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου σε σχέση με την πορεία της ανεξαρτησίας των Ελλήνων. Δηλαδή μία κρίσιμη εξωτερική παρέμβαση η οποία έδωσε ένα αποφασιστικό πλεονέκτημα – αλλάζοντας την ισορροπία δυνάμεων – στους αγωνιζόμενους Έλληνες, και οδήγησε τις Μεγάλες Δυνάμεις «θέλοντας και μη» στην αναγνώριση της πλήρους ανεξαρτησίας του έθνους μας.
Τι θα συμβεί όμως εάν η Τουρκία, με βάση το προηγούμενο σκεπτικό, χτυπήσει το ISIL ή να το θέσουμε καλύτερα, εάν το ISIL θεωρήσει ότι η Άγκυρα πρωτοστατεί στο να το χτυπήσουν οι Δυτικοί και όχι μόνο;
Αρχικά να σημειώσουμε πως ο τρόπος λειτουργίας της Άγκυρας μόλις θα εντοπίσει κάποιον «εχθρό» του «μεγάλου Τουρκικού έθνους» είναι η υιοθέτηση του συστήματος «ταύρος εν υαλοπωλείο». Να πάρουμε τον τρόπο αντιμετώπισης του Ισραήλ μετά το «Μαβί Μαρμαρά», την Αίγυπτο του Σίσσι, την Συρία του Άσαντ; O νεοθωμανικός τρόπος είναι το να επιτίθεσαι με τον χειρότερο τρόπο ρητορικά και ταυτοχρόνως να δημιουργείς εστίες αποσταθεροποίησης στον αντίπαλο.
Βέβαια όταν οι ισορροπίες θα αλλάξουν θα τρέξεις να παραπονεθείς στον υπερατλαντικό σύμμαχο ότι «απειλείσαι» έτσι ώστε να ξεκινήσει έναν πόλεμο για εσένα. Φυσικά αυτό ισχύει για όλους τους αντιπάλους της Τουρκίας πλην της Ελλάδας, αφού εμείς είμαστε ήμαστε ειδική κατηγορία από μόνοι μας – η κατηγορία ότι με ή χωρίς υποστήριξη από οπουδήποτε μας έχουν του χεριού τους.
Άρα, ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν το ISIL σήμερα δεν είναι καινούργιος τουναντίον είναι βαρετά προβλέψιμος αφού η νεοθωμανική φαντασία φτάνει έως εκεί. Το θέμα όμως είναι ότι τόσο το ISIL όσο και οι πατρόνες του το βλέπουν και θα αντιμετωπίσουν αυτές τις κινήσεις με τις κατάλληλες κινήσεις. Εξηγούμαστε:
Ξεκινώντας από το ISIL, είναι προφανές πως σε περίπτωση που αντιληφθεί την Τουρκία ως εχθρό θα αρχίσει να «δραστηριοποιείται» στο εσωτερικό της χώρας ειδικά στα σύνορα με Συρία και Ιράκ, με αποτέλεσμα τον «Χαλιφάτο» που τόσο ονειρεύονται στο ΑΚΡ να τους έρθει από εκεί που δεν το περιμένουν. Μόνο που δεν θα είναι υπό τον έλεγχό τους.
Να υποθέσουμε ότι ο αφιονισμός των μεγάλων απαίδευτων μαζών της Τουρκίας με το Σουνιτικό (υπερεθνικό) Ισλάμ της παγκόσμιας «Ούμα» (κοινότητας πιστών ανεξαρτήτου εθνικής προέλευσης) τα τελευταία χρόνια θα οδηγήσει πολλούς στις αγκάλες του ISIL; Να θεωρήσουμε επίσης πως η Τουρκία θα κάνει εχθρό μία οργάνωση εξοπλισμένη με δυτικό οπλισμό, αποφασισμένη για όλα, αδίστακτη μπροστά στο έγκλημα και εκπαιδευμένη σε πολεμικές επιχειρήσεις από την ίδια;
Αναφορικά τώρα με τους «πατρόνες» και προστάτες του ISIL οι οποίοι είναι γνωστό πως είναι οι στενότεροι σύμμαχοι της Άγκυρας στην «σταυροφορία» της κατά του Άσαντ, τι να υποθέσουμε; Θα αφήσουν την Άγκυρα να καταστρέψει ότι με πολύ χρήμα, κόπο και αίμα δημιούργησαν με στόχο να αλλάξουν τα σύνορα στον Μεσογειακό μουσουλμανικό κόσμο και τη Μεσοποταμία; Μήπως σε μία τέτοια περίπτωση δούμε να βγαίνουν στην δημοσιότητα στοιχεία που να αποδεικνύουν τις στενές σχέσεις της Τουρκίας με αυτούς που αποκαλεί σήμερα εγκληματίες και τρομοκράτες; Μήπως οι προστάτες του παγκόσμιου Σουνιτικού εξτρεμισμού εκλάβουν την Τουρκία ως εχθρό και πράξουν αναλόγως;
Με άλλα λόγια, η Τουρκία με την πολιτική που ακολούθησε στο Ιράκ (από το 1990 και μετά, ειδικά το 2003 με την άρνησή της για τη δημιουργία του βορείου μετώπου) και στη Συρία (με το να εκθρέψει στην ουσία το ISIL και να το στείλει να χτυπήσει τον Άσαντ) το μόνο που κατάφερε ήταν να δημιουργήσει ένα εύρωστο Κουρδικό κράτος, και ένα ισλαμιστικό τέρας έτοιμο να κατασπαράξει την ίδια;
Δηλαδή τι πρέπει να κάνει τώρα η Άγκυρα, από τη μία να βοηθήσει την Βαγδάτη να χτυπήσει το ISIL έτσι ώστε να μην δημιουργηθεί de facto Κουρδικό κράτος ενώ θα κάνει εχθρό και το ISIL και τους πανίσχυρους προστάτες του, ή να μην κάνει τίποτα άρα να βοηθήσει το ISIL και να δημιουργηθεί ένα de facto Κουρδικό κράτος και να στρέψει όλους τους Σιίτες εναντίον της;
Το δίλημμα πλέον της Άγκυρας είναι αυτό: Είτε δημιουργείται Κουρδικό κράτος και έχεις σύμμαχο (λυκοφιλία φυσικά) το ISIL και τους Σουνίτες, είτε δημιουργείται Κουρδικό κράτος και έχεις σύμμαχο (λυκοφιλία φυσικά) τους Σιίτες. Και με Συρία τελικά τι θα γίνει; Στο Ιράκ θα πολεμάς το ISIL και στη Συρία θα το βοηθάς ή εκεί θα λες πως βοηθάς μόνο την… αντιπολίτευση. Μάλλον θα πρέπει να διαλέξουν την… κουρτίνα τρία διότι όλες οι άλλες επιλογές που έχουν είναι αυτοκτονικές, αλλά οι ίδιοι εν πολλοίς τις δημιούργησαν.
Αυτά τα ολίγα με την «σταθερή» εξωτερική πολιτική της Τουρκίας η οποία κατά περίεργο τρόπο φέρνει αποτελέσματα στα δυτικά της σύνορα ΚΑΙ ΠΟΥΘΕΝΑ ΑΛΛΟΥ. Γιατί άραγε;
DEFENCEPOINT
