Οι 12 κινήσεις για την τακτοποίηση του αιθαιρέτου

Εκατόν είκοσι ημέρες, μέχρι το τέλος του 2011, θα έχουν στη διάθεσή τους περισσότεροι από 1 εκατομμύριο ιδιοκτήτες ακινήτων με κάποιου είδους αυθαιρεσία προκειμένου να τα εντάξουν στη ρύθμιση του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ).

Η «τακτοποίηση» των αυθαίρετων κατασκευών παντός είδους θα ξεκινήσει στις αρχές Σεπτεμβρίου και θα πρέπει να γίνει αγώνας δρόμου προκειμένου να κατατεθούν εκατοντάδες χιλιάδες αιτήσεις από τους ενδιαφερόμενους.

Τα έσοδα που φιλοδοξεί να εισπράξει το κράτος ανέρχονται σε 700 εκατ. με 1 δισ. μέχρι το τέλος της χρονιάς, ενώ το συνολικό ποσό μπορεί να κυμανθεί από 4 έως 15 δισ. ευρώ.

Το Υπουργείο εκτιμά ότι το σχετικό νομοσχέδιο θα ψηφιστεί μέχρι τις 28 Αυγούστου, ώστε μετά το πέρας των διακοπών να ξεκινήσει η διαδικασία η οποία θα έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με τη ρύθμιση για τους ημιυπαίθριους χώρους.

Το διάστημα
Οι αυθαιρετούχοι έχουν την τελευταία, χρυσή, ευκαιρία να πάρουν το χαρτί της άρσης κατεδάφισης για 20 ή 40 χρόνια. Μάλιστα, το κόστος για την «τακτοποίηση» είναι εξαιρετικά μικρότερο (σε κάποιες περιπτώσεις έως και 90%) σε σύγκριση με τα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης. Σύμφωνα με τον «νόμο Παπανδρέου» (2312/2003), τα αυθαίρετα από το 2003 και έπειτα θα έπρεπε να πληρώνουν εφάπαξ πρόστιμο ανέγερσης ίσο με το 100% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου και πρόστιμο διατήρησης ίσο με το 50% για κάθε χρόνο που διατηρείται.

Για παράδειγμα, ένα αυθαίρετο που αποτελεί την πρώτη κατοικία του ιδιοκτήτη και της οικογένειάς του, επιφάνειας 100 τ.μ. σε περιοχή εντός σχεδίου με τιμή ζώνης 1.500 ευρώ/τ.μ., θα έπρεπε να επιβαρυνθεί με πρόστιμο ανέγερσης 150.000 ευρώ και 75.000 τον χρόνο ως πρόστιμο διατήρησης.

Σύμφωνα με το ΥΠΕΚΑ, η «τακτοποίηση» για 40 χρόνια ανέρχεται σε 11.250 ευρώ.

Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή την Παρασκευή έχει ορισμένες πολύ σημαντικές προβλέψεις, αλλά και πολύ δύσκολους υπολογισμούς του προστίμου. Η «Οικονομία» απαντά σε ορισμένα βασικά ερωτήματα για τον νόμο περί αυθαιρέτων.

Η αίτηση
Από τη συμπλήρωση μέχρι την κατάθεση

1 Πώς θα κινηθώ αρχικά; Με τη βοήθεια μηχανικού υποβάλλεται από τον ιδιοκτήτη ή τον νόμιμο εκπρόσωπό του έως 31.12.2011, φάκελος με τα εξής δικαιολογητικά μόνο για αυθαίρετα έως τις 28 Απριλίου 2010:

α. Συμπλήρωση της αίτησης

β. Παράβολο (συμψηφίζεται με το τελικό ποσό) υπέρ του ελληνικού δημοσίου ύψους 500 ευρώ για κατασκευή/χρήση μέχρι 75 τ.μ ή για κτίριο κύριας και μοναδικής κατοικίας μέχρι 120 τ.μ., 1.000 ευρώ για κτίριο/χρήση μέχρι 1.000 τ.μ., και 2.000 ευρώ για κτίριο/χρήση μεγαλύτερη των 1.000 τ.μ.

γ. Εντυπο υπολογισμού του ειδικού προστίμου

δ. Υπεύθυνη δήλωση Ν. 1599/86 με τα στοιχεία της αυθαίρετης κατασκευής, τα ατομικά στοιχεία, ΑΦΜ, ΔΟΥ του ιδιοκτήτη.

ε. Η αίτηση συνοδεύεται από τεχνική έκθεση που συμπληρώνεται από τον μηχανικό. Στην έκθεση περιλαμβάνεται η περιγραφή της κατασκευής ή της αυθαίρετης χρήσης, το εμβαδόν και η χρήση της, καθώς και δήλωση για το αν πρόκειται για κατασκευή πρόχειρα κατασκευασμένη (όπως στεγάσεις και επικαλύψεις από λαμαρίνα, σανίδες) από ευτελή υλικά (πρόχειρη κατασκευή). Επισυνάπτονται φωτογραφίες της κατασκευής από όλες τις απόψεις, αντίγραφα του στελέχους, του τοπογραφικού διαγράμματος της αδείας και της κάτοψης του ορόφου κ.λπ.

Το έντυπο υπολογισμού θεωρείται από την Πολεοδομική Υπηρεσία προσωρινά (σε περίπτωση εξόφλησης με δόσεις) ή οριστικά (σε περίπτωση εφάπαξ εξόφλησης) και με αυτό ο ιδιοκτήτης πληρώνει στις τράπεζες το πρόστιμό του.

2 Πού θα κάνω τη δήλωση; Η δήλωση μπορεί να γίνει απευθείας στην πολεοδομία ή με συστημένη επιστολή ή στο ΚΕΠ του δήμου το αργότερο μέχρι 31/12/2011. Στην πολεοδομία γίνεται αμέσως ο έλεγχος για το αν λείπουν κάποια χαρτιά, ενώ σε περίπτωση συστημένης επιστολής ή κατάθεσης στα ΚΕΠ, ο έλεγχος γίνεται εντός 30 ημερών.

Το πρόστιμο
Ο τρόπος υπολογισμού και η πληρωμή ανά κατηγορία

3 Πώς θα υπολογίσω το πρόστιμο; Το ειδικό πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το εμβαδόν της αυθαιρεσίας (είτε είναι προ του 2003 είτε μετά) επί την τιμή ζώνης, που ισχύει στην περιοχή του ακινήτου, ανεξαρτήτως της χρήσης αυτού, επί τον συντελεστή 15% και επί τους συντελεστές που ορίζονται στον πίνακα του παραρτήματος του παρόντος ανάλογα με την κατηγορία και το είδος του αυθαιρέτου (τετραγωνικά μέτρα Χ 15% Χ τιμή ζώνης Χ συντελεστές τετραγωνιδίων). Για την εύρεση του προστίμου προστίθενται τα εμβαδά όλων των δηλούμενων εμβαδών της κατηγορίας και του είδους αυτού για κάθε αυτοτελή ιδιοκτησία.

4 Πώς θα πληρώσω; Το πρόστιμο καταβάλλεται εντός 24 μηνών για τα ακίνητα κατοικίας και εντός 36 μηνών για τα ακίνητα άλλης χρήσης από την έναρξη ισχύος του νόμου. Μπορεί να πληρωθεί σε 8 και 14 ισόποσες δόσεις, αντίστοιχα, εκ των οποίων η πρώτη δόση καταβάλλεται εντός προθεσμίας 8 μηνών από την έναρξη ισχύος του νόμου. Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής κατά τον χρόνο καταβολής της πρώτης δόσης παρέχεται έκπτωση 20%. Σε περίπτωση καθυστέ? ρησης καταβολής των παραπάνω δόσεων, επιβάλλεται προσαύξηση 1% για κάθε μήνα καθυστέρησης.

5 Υπάρχουν ειδικές περιπτώσεις πληρωμής; Για περιπτώσεις που η υπέρβαση της οικοδομικής άδειας είναι έως 20 τ.μ. και εφόσον το μέγεθος αυτό δεν υπερβαίνει το 20% της επιτρεπόμενης επιφάνειας καθώς και για υπέρβαση ύψους έως 20%, το πρόστιμο ορίζεται σε 1.500 ευρώ για εκτός σχεδίου περιοχές, σε 2.000 ευρώ για εντός σχεδίου με τιμή ζώνης έως 2.000 ευρώ και σε περιοχές με μεγαλύτερη τιμή ζώνης το πρόστιμο είναι 3.000 ευρώ. Το πρόστιμό αυτό μειώνεται στο μισό για περιπτώσεις που ακυρώθηκε ή ανακλήθηκε η οικοδομική άδεια και για πρόχειρες κατασκευές που έγιναν πριν από την 1/1/1983. Για αυτές τις περιπτώσεις το πρόστιμο καταβάλλεται εφάπαξ, χωρίς έκπτωση και μέχρι 31.12.2011.

Το όφελος
Πρώτα η διατήρηση, μετά η μεταβίβαση

6 Τι θα κερδίσω; Με τον νόμο δίνεται η δυνατότητα στους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων διατηρήσουν το ακίνητό τους:

• για 40 χρόνια αν είναι εντός σχεδίου
• για 40 χρόνια αν είναι εκτός σχεδίου και αποτελεί πρώτη και κύρια κατοικία, με την προϋπόθεση ότι ο ιδιοκτήτης ή ο/η σύζυγός του/της και τα ανήλικα τέκνα δεν έχουν δικαιώματα σε άλλο ακίνητο
• για 20 χρόνια αν είναι άλλη κατοικία εκτός σχεδίου. Με τον τρόπο αυτό απαλλάσσονται από την κατεδάφιση και αποκτούν παράλληλα τη δυνατότητα μεταβίβασης
• για τα εκτός σχεδίου αυθαίρετα ειδικότερα, εάν ολοκληρωθούν ο πολεοδομικός σχεδιασμός και ο καθορισμός των χρήσεων γης και των όρων και περιορισμών δόμησης της περιοχής και το διατηρούμενο κτίσμα εντάσσεται σε αυτόν, διατηρείται για επιπλέον 20 χρόνια.
• Για αυθαίρετα που έχουν ανεγερθεί σε μη άρτια και συνεπώς μη οικοδομήσιμα οικόπεδα, η διατήρηση επίσης αυξάνεται σε 40 χρόνια υπό τις εξής προϋποθέσεις:

α) χρήσης, όμορου ή τμήματος όμορου ή οικοπέδου που βρίσκεται στον δήμο της αυθαίρετης κατασκευής, άρτιου και οικοδομήσιμου γηπέδου για τη συμπλήρωση της υπολειπόμενης αρτιότητας ή

β) ειδικού προστίμου ισοδύναμου εμβαδού γης που υπολείπεται ή

γ) συνδυασμού των δύο παραπάνω.

Στο Πράσινο Ταμείο

7 Τι κερδίζει το κράτος και το περιβάλλον; Τα χρήματα από τις προκαταβολές θα πάνε στα δημόσια έσοδα. Τα χρήματα από τα πρόστιμα θα πάνε στο Πράσινο Ταμείο, που θα φροντίσει για το λεγόμενο περιβαλλοντικό ισοζύγιο. Δηλαδή, για την ανάπλαση περιοχών ή την κατεδάφιση αυθαιρέτων από την Υπηρεσία Κατεδάφισης που θα ενισχυθεί.

Παραδείγματα
Πόσο θα κοστίσει η ρύθμιση

Με τον νέο νόμο:

• Yπέρβαση άδειας Σ.Δ. μεγαλύτερη 20%, πρώτη και μοναδική κατοικία. Ο υπολογισμός γίνεται ως εξής 150Χ15%Χ 2.054Χ τους συντελεστές 1 (για την οικοδομική άδεια), 1 (γιατί είναι εντός σχεδίου), 1,5 (η υπέρβαση είναι μεγαλύτερη του 20% της επιτρεπόμενης δόμησης) και 0,5 (κύρια κατοικία). Το πρόστιμο φτάνει τα 34.661 ευρώ (έκπτωση 95%)
• Yπέρβαση άδειας Σ.Δ. Μεγαλύτερη 20%, αλλά β' κατοικία. Ο υπολογισμός είναι ίδιος εκτός από τον συντελεστή για τη χρήση του ακινήτου που τώρα είναι 1 (β' κατοικία). Το πρόστιμο θα φτάσει τα 69.322 ευρώ (έκπτωση 88%)
• Πρώτη και μοναδική κατοικία αλλά χωρίς άδεια. Ο υπολογισμός: 150Χ15%2.054Χ τους συντελεστές δηλαδή 3 (χωρίς άδεια), 1 (εντός σχεδίου), 0,5 (α' κατοικία ). Το πρόστιμο θα είναι 69322 ευρώ (έκπτωση 88%).

Κατοικία του 2009, 150 τ.μ. στον Διόνυσο με τιμή ζώνης 2.054 ευρώ. Μέχρι τώρα το πρόστιμο ανέγερσης ανέρχεται σε 308.000 ευρώ (το 100% της αντικειμενικής) + πρόστιμο διατήρησης (50% της αξίας) 2 ετών Χ 154.000= 616.000 €.

Με τον νέο νόμο:

Υπέρβαση άδειας, β' κατοικία. Το πρόστιμο υπολογίζεται ως εξής: 150Χ15%Χ557Χ τους συντελεστές δηλαδή 1 (εντός σχεδίου), 1,5 (υπέρβαση άδειας), 1 (β' κατοικία). Το συνολικό ποσό θα είναι 18.798 ευρώ (έκπτωση 88%).

Με τον νέο νόμο:

Το πρόστιμο υπολογίζεται ως εξής: 200Χ15%Χ900Χ συντελεστές, δηλαδή 3 (χωρίς άδεια), 2 (εκτός σχεδίου). Το συνολικό ποσό θα είναι 162.000 ευρώ (έκπτωση 55%).

Κατοικία 150 τ.μ. στον Αυλώνα, του 2009, με τιμή ζώνης 557 ευρώ/τ.μ. Το πρόστιμο ανέγερσης ήταν 83.500 ευρώ (τιμή ζώνης επί τα τ.μ.). Επιπλέον πρόστιμο διατήρησης δύο ετών, δηλαδή 41.775. Το συνολικό ποσό ανερχόταν σε 167.100 ευρώ.

Μεζονέτα 200 τ.μ. του 2009 στη Μύκονο με τιμή ζώνης 900 ευρώ/τ.μ. εκτός σχεδίου και β' κατοικία χωρίς άδεια. Πρόστιμο ανέγερσης 180.000 ευρώ και επιπλέον πρόστιμο διατήρησης δύο ετών άλλα 180.000 ευρώ

Οι συνέπειες και τα «παραθυράκια»
Βαριές καμπάνες για όσους θελήσουν να... κρυφτούν

8 Τι θα γίνει αν δεν κάνω δήλωση; Υπάρχουν ποινές. Οσοι δεν δηλώσουν τα αυθαίρετά τους και δεν πληρώσουν το ενιαίο πρόστιμο ή όσοι υποβάλουν ψευδή στοιχεία, υποχρεώνονται, αν εντοπιστούν μετά από έλεγχο ή καταγγελία, να πληρώσουν πρόστιμο ανέγερσης ίσο με το 30% επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου και ετήσιο πρόστιμο διατήρησης ίσο με το 5% επί της αντικειμενικής αξίας για κάθε έτος μέχρι την κατεδάφισή του.

9 Θα πληρώσω φόρους για τα τακτοποιημένα ακίνητα; Τα ακίνητα που τακτοποιούνται δεν βαρύνονται με αναδρομικές ασφαλιστικές εισφορές και οποιονδήποτε φόρο. Αν έχουν καταβληθεί τέλη και πρόστιμα, δεν μπορεί να τα διεκδικήσει ο ιδιοκτήτης.

10 Τι γίνεται με όσους είχαν ενταχθεί σε παλαιότερη ρύθμιση, μπορούν να ενταχθούν στη νέα ρύθμιση;

• Ολα τα προ του 1955 κτίρια θεωρούνται νομίμως υφιστάμενα.
• Οσοι εντάχθηκαν στη «ρύθμιση Τρίτση» του Ν. 1337/83 και υπέβαλαν και για τις δύο φάσεις Α' και Β', σύμφωνα με το ΓΟΚ (άρθρο 23 παρ. 1), δεν υπάρχει λόγος να υπαχθούν στην παρούσα ρύθμιση και είναι κατά κανόνα καταγραμμένοι από τα αρμόδια πολεοδομικά γραφεία.
• Τα αυθαίρετα μετά το 1955 και προ του 1983 τα οποία ΔΕΝ εντάχθηκαν στην παραπάνω ρύθμιση (και στις 2 φάσεις), πρέπει να ενταχθούν στην παρούσα. Εφόσον προκύπτει από την περιουσιακή κατάσταση του ιδιοκτήτη (Ε9) ότι ανήκουν σε αυτό το χρονικό διάστημα, τότε το πρόστιμο μειώνεται σημαντικά.

11 Ποια ακίνητα εξαιρούνται από τη ρύθμιση; Δεν εντάσσονται και είναι άμεσα κατεδαφιστέα όσα βρίσκονται σε εγκεκριμένο κοινόχρηστο χώρο της πόλης, στη ζώνη ασφαλείας των διεθνών, εθνικών, επαρχιακών ή δημοτικών ή κοινοτικών οδών, κατά τη νομοθεσία περί μέτρων για την ασφάλεια της υπεραστικής συγκοινωνίας, σε δημόσιο κτήμα, σε δασική ή αναδασωτέα έκταση, στον αιγιαλό ή τη ζώνη παραλίας, σε κηρυγμένο αρχαιολογικό ή ιστορικό χώρο στον οποίο απαγορεύεται η ιδιωτική δόμηση ή σε παραδοσιακό οικισμό, σε παραδοσιακό οικισμό ή σε κηρυγμένο ως διατηρητέο κτίριο κατά το μέρος που οι κατασκευές και οι αλλαγές χρήσης που ορίζονται στην παράγραφο 1 αλλοιώνουν τα στοιχεία για τα οποία χαρακτηρίστηκε ο οικισμός παραδοσιακός ή κηρύχθηκε το κτίριο ως διατηρητέο, σε ρέμα ή σε βιότοπο κι όταν η αυθαίρετη κατασκευή ή αλλαγή χρήσης έχει εκτελεστεί ή εγκατασταθεί σε κτίριο που είναι αρχαίο ή νεώτερο μνημείο.

12 Τι θα γίνει μετά την 1η Ιανουαρίου 2012; Ολα τα ακίνητα δεν θα μπορούν να μεταβιβάζονται χωρίς την υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη και τη δήλωση μηχανικού που θα βεβαιώνει ότι δεν υπάρχει αυθαίρετη κατασκευή στο ακίνητο και δεν έχουν εγκατασταθεί χρήσεις χωρίς άδεια. Από εδώ και στο εξής, ψευδείς ή ανακριβείς βεβαιώσεις από όσους εμπλέκονται σε μια δικαιοπραξία (συμβολαιογράφοι, δικηγόροι, μεσίτες, υποθηκοφύλακες κ.λπ.) επισύρουν φυλάκιση 6 μήνες και πρόστιμο από 30 έως 100 χιλ. ευρώ. Για τους μηχανικούς προβλέπεται μέχρι και αφαίρεση της άδειας άσκησης επαγγέλματος.

ΒΑΣΙΛΗΣ Σ. ΚΑΝΕΛΛΗΣ
Ημερησία