Η σωστή αξιολόγηση των πολιτικών από τους πολίτες αποτελεί προϋπόθεση για σωστές πολιτικές επιλογές και κατά συνέπεια προϋπόθεση της αποτελεσματικότητας του δημοκρατικού πολιτεύματος. Σωστή και αντικειμενική αξιολόγηση όλων μας, πολύ δε περισσότερο των πολιτικών, δεν πρέπει να γίνεται με βάση τα λόγια, αλλά με βάση τις πράξεις και τα αποτελέσματα. Με αυτή τη λογική, η αξιολόγηση και ο προσδιορισμός των ευθυνών των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ σε τούτη την κρίσιμη περίοδο του φόβου και της σύγχυσης αποτελεί μια μαθησιακή διαδικασία για τους πολίτες, αλλά και για τους ίδιους, αφού τώρα έχουν να πάρουν κρίσιμες αποφάσεις για τη χώρα.
Κατ’ αρχάς, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ όφειλαν να ξεπεράσουν τα κατεστημένα κομματικά και πολιτικά στερεότυπα, να μην εφησυχάσουν και ν’ αγωνιούν, όπως αγωνιούν τώρα, τους πρώτους δύο μήνες μετά την εκλογή τους. Δεδομένου ότι η χώρα βρισκόταν σε έκτακτη ανάγκη, όχι μόνο δεν έπρεπε να εφησυχάσουν, αλλά όφειλαν να διεκδικήσουν ενεργά με συγκεκριμένες επιλογές και πρωτοβουλίες ένα εθνικό σχέδιο έκτακτων μέτρων, μια κυβέρνηση έκτακτης ανάγκης (ολιγομελή με έμπειρα στο μάνατζμεντ και την ηγεσία, ικανά, ακέραια και ευρείας αποδοχής στελέχη) που θα ήταν ικανή με ταχύτητα και αποφασιστικότητα να το υλοποιήσει μέσα από έκτακτες (ad hoc) δομές, μηχανισμούς και εργαλεία. Ετσι, το τσουνάμι των αγορών δεν θα είχε ξεσπάσει, ο μηχανισμός της τρόικας δεν θα ήταν αναγκαίος και η οποιαδήποτε στήριξη από την Ε.Ε. θα είχε εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο. Σε άρθρα μου στην «Καθημερινή» (The Economist 13/5/2009) και την «Ελευθεροτυπία» (8/6/2010) αναφέρομαι αναλυτικά στο τι θα μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση για να μη φθάσουμε εδώ που φθάσαμε. Κάποια από αυτά σήμερα υιοθετούνται, αλλά δυστυχώς είναι πλέον αργά.
Δεύτερον, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, με την εμπειρία της απώλειας τόσο πολύτιμου χρόνου μέχρι τον Μάιο του 2010, είχαν την ευθύνη έστω και τότε να διεκδικήσουν τα όσα προανέφερα και τα όσα διεκδικούν (στον βαθμό που τα διεκδικούν ειλικρινά) τώρα, ώστε η χώρα να μη φθάσει σε πολύ χειρότερη κατάσταση από ό,τι ήταν πέρυσι.
Τρίτον, αν για πολλούς λόγους δεν μπορούσαν να κάνουν τα προηγούμενα, όφειλαν να είχαν αναλάβει την ευθύνη τους και να είχαν παραιτηθεί τότε ή να είχαν πάρει πολιτικές πρωτοβουλίες όσο ήταν νωρίς.
Τέταρτον, εδώ που μας έφθασε η προηγούμενη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ των 48 μελών, μεταξύ των οποίων πολλοί «κηπουροί» και άλλοι νεόκοποι χωρίς εμπειρία, ικανότητες και βούληση (σύμφωνα με την αξιολόγηση πολλών βουλευτών), το αντάρτικο κατά του νέου Μνημονίου και της κυβέρνησης μοιάζει σαν το πήδημα από το καράβι που βουλιάζει. Αυτό, βεβαίως, δεν είναι ανάληψη της ευθύνης για τα όσα έκαναν και δεν έκαναν τους προηγούμενους μήνες και τα όσα πρόκειται να γίνουν.
Πιστεύω ότι το νέο Μνημόνιο, όπως και η συνολική πολιτική της κυβέρνησης, θα βαθύνει ακόμη περισσότερο την οικονομική, την κοινωνική και την πολιτική χρεοκοπία της χώρας μας και την οδηγεί στο χείλος της καταστροφής. Πιστεύω επίσης ότι το πολιτικό σύστημα είναι χρεοκοπημένο και δεν μπορεί ν’ αντιμετωπίσει την πολύπλευρη κρίση. Συνεπώς, η μόνη διέξοδος είναι η ανάδειξη ενός νέου πολιτικού σκηνικού. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει με πρωτοβουλίες αντάρτικου τύπου. Ακόμη και αν οι προθέσεις είναι ειλικρινείς, σίγουρα δεν είναι αποτελεσματικές. Αντίθετα, απαιτούνται νηφαλιότητα, σχεδιασμός και οργανωμένη προσπάθεια. Η ευθύνη των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ (αλλά και της Ν.Δ.) συνδέεται άμεσα με αυτή τη λογική.
Κατά τη γνώμη μου, μπροστά στο δίλημμα της κυβέρνησης «στηρίζουμε ή βουλιάζουμε», για όσους βουλευτές διαφωνούν με το μείγμα πολιτικής του νέου Μνημονίου ή φοβούνται ότι λόγω ανικανότητας του πρωθυπουργού και της κυβέρνησης τον επόμενο Ιούνιο θα είμαστε ακόμη χειρότερα, η ανάληψη της ευθύνης μπορεί να γίνει με τις ακόλουθες επιλογές:
α) αναγκαστικά ψηφίζουν το Μνημόνιο και μετά παραιτούνται και πάνε σπίτι τους, ως ένδειξη έμπρακτης μετάνοιας,
β) αναγκαστικά ψηφίζουν το Μνημόνιο, μετά αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την αλλαγή που πολιτικού σκηνικού και για μια διακυβέρνηση ικανή να επιτύχει τον ολικό επαναπροσδιορισμό της χώρας.
Πέραν αυτών, ανάληψη ευθύνης σημαίνει ακόμη ν’ αγωνισθούν ενάντια όσων θέτουν το δίλημμα «εντός ή εκτός Ευρωζώνης», καθώς και σε όσους για λόγους σκοπιμότητας και πολιτικών ελιγμών παίζουν με το μέλλον της χώρας μέσω δημοψηφισμάτων ή άλλων διλημματικών εκφοβισμών. Εστω και τώρα, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ αλλά και των άλλων κομμάτων ας αναλάβουν την ευθύνη τους. Διαφορετικά, η δίνη των φαύλων κύκλων θα τσακίσει το καράβι πάνω στα βράχια και οι πολίτες προφανώς θα τους αξιολογήσουν και δεν θα τους συγχωρέσουν.
*Ο κ. Δημήτρης Μπουραντάς είναι καθηγητής Μάνατζμεντ και Ανθρωπίνων Πόρων στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και συντονιστής της Κίνησης Πολιτών «Ο κύκλος των χαμένων αξιών».
