Ο Κωστής Μουσουρούλης, Βουλευτής Ν. Χίου της ΝΔ, με αφορμή την ανακοίνωση των δυο προσκλήσεων υποβολής προτάσεων στους τομείς της «προστασίας και ανάδειξης της φυσικής κληρονομιάς» και της «προώθησης των φυσικών πόρων», για υλοποίηση έργων εντός Προστατευόμενων Περιοχών Natura 2000, εθνικώς προστατευόμενων και ιδιαιτέρου οικολογικού ενδιαφέροντος», απέστειλε επιστολή προς τη Γενική Γραμματέα της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, κα. Σ. Θεολογίτου.
Ο Βουλευτής επισημαίνει την έλλειψη διαχειριστικών σχεδίων και ειδικών περιβαλλοντικών μελετών για τη Βόρεια Χίο, αλλά και το γεγονός ότι, λόγω εφαρμογής του «Καλλικράτη», το χρονικό περιθώριο για την υποβολή προτάσεων από πλευράς της νέας δημοτικής αρχής, δεν είναι αρκετό.
Ο Κωστής Μουσουρούλης τονίζει ότι η Βόρεια Χίος, διαθέτοντας άφθονους, ανανεώσιμους και μη, φυσικούς πόρους, μπορεί να ωφεληθεί από τις δυο αυτές προσκλήσεις, αρκεί, οι δράσεις που θα προταθούν να συνδέονται με έναν ευρύτερο σχεδιασμό ή ακόμη και με κάποια πιο εξειδικευμένα στοιχεία που να επιτρέπουν την καλύτερη δυνατή τεκμηρίωσή τους.
Προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα αυτά αλλά και να μην αποκλειστεί, τελικώς, η Χίος από τις προσκλήσεις αυτές, ο Κωστής Μουσουρούλης, προτείνει να εξεταστεί η δυνατότητα υποβολής πρότασης π.χ. μέσω προγραμματικών συμβάσεων. Τέλος, προτρέπει τη Γενική Γραμματέα να αναλάβει πρωτοβουλία επαφών με τους ΟΤΑ της Χίου και τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για να αποφασιστούν οι ενδεδειγμένες λύσεις.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της επιστολής του Κωστή Μουσουρούλη.
Χίος, 20 Δεκεμβρίου 2010
ΠΡΟΣ:
κα. Σ. Θεολογίτου
Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου
Π. Κουντουριώτου 77 – 81 100 Μυτιλήνη
Κοινοποίηση :
κ. Π. Λαμπρινούδη
Νομάρχη Χίου
Πολυτεχνείου 1 – 82 100 Χίος
Υπουργείο Περιβάλλοντος
Γραφείο Υπουργού κας Μπιρμπίλη
Αξιότιμη κυρία Θεολογίτου,
Ανακοινώσατε πρόσφατα δυο προσκλήσεις υποβολής προτάσεων στους τομείς : (α) της «προστασίας και ανάδειξης της φυσικής κληρονομιάς» και (β) της «προώθησης των φυσικών πόρων», με προϋπολογισμούς 3,9 και 1,3 εκατ. Ευρώ αντίστοιχα, και με καταληκτική ημερομηνία την 4η Μαρτίου 2011. Σύμφωνα με τα σχετικά κείμενα, οι προσκλήσεις αυτές αποσκοπούν στην «αποτελεσματικότερη σύνδεση του πλούσιου φυσικού περιβάλλοντος της Περιφέρειας, μέσω της προστασίας και της ανάδειξής του, με τη διεύρυνση και αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος» και απευθύνονται, κυρίως, στους ΟΤΑ Α΄ και Β΄ Βαθμού καθώς και στους φορείς τους (ΝΠΙΔ). Οι δε επιλέξιμες προτάσεις, πρέπει να αφορούν σε: «Προστατευόμενες περιοχές (Natura 2000 ή εθνικώς προστατευόμενες περιοχές), ή Περιοχές ιδιαιτέρου οικολογικού ενδιαφέροντος, οι οποίες δεν υπόκεινται σε διαχείριση από Φορέα Διαχείρισης ή άλλο οργανωτικό σχήμα διαχείρισης».
Θα ήθελα, καταρχήν, να σημειώσω ότι σε εφαρμογή της Οδηγίας 92/43[1], στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, έχουν προσδιορισθεί δέκα περιοχές Natura, εκ των οποίων μόνο μια αφορά στο Νομό Χίου, η οποία, μάλιστα, «δεν υπόκειται σε διαχείριση από Φορέα ή άλλο οργανωτικό σχήμα διαχείρισης». Η επιλέξιμη αυτή περιοχή που βρίσκεται στη Βόρεια Χίο, χαρακτηρίζεται από ευρύτερη αναπτυξιακή υστέρηση, γεγονός που την καθιστά περισσότερο ευάλωτη σε σχέση με άλλες περιοχές Natura, ανεξάρτητα από το αν διαθέτουν ή όχι, φορέα διαχείρισης. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο πρέπει να επωφεληθεί στο πλαίσιο των ανωτέρω προκηρύξεων.
Πιο συγκεκριμένα, η εν λόγω περιοχή διαθέτει άφθονους, ανανεώσιμους και μη, φυσικούς πόρους που επιτρέπουν την ανάπτυξη υποδομών ειδικών μορφών τουρισμού όπως ο φυσιολατρικός, ο ιαματικός, ακόμη και ο μεταλλευτικός, όπως ονομάζεται. Στο πλαίσιο αυτό και αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρουν οι δυο προσκλήσεις, πέραν της δημιουργίας κοινόχρηστων χώρων με ειδικά διαμορφωμένα περίπτερα για την περιβαλλοντική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού και την προβολή και προώθηση της τοπικής φυσικής κληρονομιάς, είναι δυνατόν να οριοθετηθούν και να αναδειχθούν γεωπάρκα και γεωδιάδρομοι σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, να χαρτογραφηθούν τα είδη της τοπικής χλωρίδας και πανίδας, να σχεδιασθούν συγκεκριμένες διαδρομές αλλά και να αξιοποιηθούν ειδικές μορφές γεωλογικών πόρων όπως οι θερμομεταλλικές πηγές των Αγιασμάτων καθώς και τα μεταλλεία αντιμονίου (Sb) στον Κέραμο. Παράλληλα είναι δυνατό να σχεδιασθεί πιλοτικό πρόγραμμα παρεμβάσεων σε εγκαταλελειμμένες ή σε μη χρησιμοποιούμενες κατοικίες, επιλεγμένων μικρών οικισμών για την αύξηση του αριθμού των διανυκτερεύσεων στην ευρύτερη περιοχή.
Οι ανωτέρω ενδεικτικές δράσεις, είναι συμβατές με την πρόσκληση (α), όπου είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση, «έργα υποδομής για την προστασία και ανάδειξη της φυσικής κληρονομιάς και, επικουρικά, δράσεις προμήθειας-εξοπλισμού, προβολής-προώθησης και ενημέρωσης κοινού». Ορισμένες δε από τις προτεινόμενες δράσεις, μπορούν, κατά τη γνώμη μου, να ενταχθούν και στην πρόσκληση (β) για την προώθηση των φυσικών πόρων, σύμφωνα με την οποία, είναι επιλέξιμες «ήπιες δράσεις προστασίας και ανάδειξης των μνημείων φυσικού κάλλους, όπως μικρής κλίμακας έργα πρόληψης, προστασίας, ανάδειξης, σήμανσης και αξιοποίησης επιλεγμένων περιοχών, δημιουργία περιηγητικών μονοπατιών, δημιουργία δικτύου θέσεων θέας κλπ».
Ωστόσο, γνωρίζετε ότι για να υλοποιηθούν έργα εντός περιοχών του δικτύου Natura, θα πρέπει, σύμφωνα με τη σχετική Νομοθεσία (Ν.1650/1986), να υπάρχει ένα γενικότερο σχέδιο, πχ ένα Διαχειριστικό Σχέδιο όπως, κατά κανόνα, έπρεπε να ισχύει για τις περιοχές αυτές. Όμως η χώρα μας δεν έχει κατορθώσει να εκπονήσει τέτοια Σχέδια, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Για το λόγο αυτό αντί Διαχειριστικών Σχεδίων, βασίζεται σε Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (Ε.Π.Μ.). Στην περίπτωση του Βορείου Αιγαίου, εξ’ όσων γνωρίζω, υπάρχουν εγκεκριμένες Ε.Π.Μ. μόνο για τη Λήμνο, τη Μυτιλήνη και τη Σάμο. Για τη Βόρεια Χίο δεν υπάρχει αλλά ούτε και εκπονείται Ε.Π.Μ.
Για να υποβληθούν και να υλοποιηθούν προτάσεις στο πνεύμα των δυο προσκλήσεων που ανακοινώσατε και ελλείψει Διαχειριστικού Σχεδίου αλλά και Ε.Π.Μ., θα πρέπει οι προτεινόμενες δράσεις να συνδέονται με έναν ευρύτερο σχεδιασμό ή ακόμη και με κάποια πιο εξειδικευμένα στοιχεία που να επιτρέπουν την καλύτερη δυνατή τεκμηρίωσή τους, όπως π.χ. οι κατευθύνσεις που περιλαμβάνονται στα Δασικά Διαχειριστικά Σχέδια ή στα Σχέδια Δράσης για συγκεκριμένα είδη, όπου, συνήθως, περιλαμβάνονται αναφορές για το είδος των δραστηριοτήτων που θα μπορούσαν να υλοποιηθούν ή ακόμη και για ειδικούς όρους που θα πρέπει να τηρούνται.
Από τα ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι οι δυο προσκλήσεις που ανακοινώσατε μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρία για τη δημιουργία νέων προϋποθέσεων ανάπτυξης πολλών εναλλακτικών τουριστικών προϊόντων αλλά και τοπικών δραστηριοτήτων (πχ πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, γαστρονομία κλπ), και, συνεπώς, να στηρίξουν καθοριστικά την τοπική επιχειρηματικότητα, βελτιώνοντας, βεβαίως, και την αναγνωρισιμότητα της περιοχής (destination branding). Για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί, χρειάζεται κινητοποίηση όλου του τοπικού δυναμικού που σήμερα δραστηριοποιείται στις επιλέξιμες περιοχές, (αυτοδιοίκηση, φορείς, σύλλογοι, περιβαλλοντικές οργανώσεις, επιχειρηματίες, ιδιώτες κλπ) με τον πρώτο λόγο να έχει, λόγω της εμβέλειας των παρεμβάσεών της, η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι κατά την παρούσα περίοδο, τα υπό συγχώνευση[2] ΝΠΙΔ, αλλά και οι νέοι ΟΤΑ Α΄βαθμού, δεν έχουν αντικειμενική (κυρίως χρονική) δυνατότητα να προετοιμάσουν κατάλληλες προτάσεις (πχ οι Δήμοι Αμανής και Καρδαμύλων που καλύπτουν το σύνολο σχεδόν των περιοχών Natura της Βορείας Χίου, παύουν, από 1.1.2011, να υφίστανται).
Στο πλαίσιο των ανωτέρω, για να υπάρξει η απαραίτητη και αυτονόητη αντιπροσωπευτικότητα σε επίπεδο Περιφερειακών ενοτήτων από πλευράς προτάσεων, αλλά και για την επιτυχή έκβαση των προσκλήσεων γενικότερα, θα σας πρότεινα να εξετάσετε τη δυνατότητα θέσπισης διαδικασίας υποβολής πρότασης πχ μέσω προγραμματικών συμβάσεων, εφόσον, βεβαίως, οι εμπλεκόμενοι ΟΤΑ, αποφασίσουν να αξιοποιήσουν τις προσκλήσεις αυτές.
Στην κατεύθυνση αυτή, προτείνω να επικοινωνήσετε άμεσα (μεμονωμένα ή στο πλαίσιο κοινής σύσκεψης) με εκπροσώπους των παρακάτω υπηρεσιών : Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωροταξίας (ΠΕΧΩ), Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος (ΕΥΠΕ) και Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Περιβαλλοντικών Δράσεων (ΕΥΣΠΕΔ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Σημειώνω, τέλος, ότι στην αδειοδότηση των δράσεων που θα προκύψουν, ανάλογα με το εύρος και το είδος τους, εμπλέκονται τόσον η ΠΕΧΩ, όσον και ΕΥΠΕ.
Με τιμή
Κωστής Μουσουρούλης
[1] Για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας και χλωρίδας καθώς και των Συμβάσεων για τη Βιοποικιλότητα, για τους υγροτόπους διεθνούς σημασίας (Ramsar), για τα τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος κλπ.
