Η ανθεκτικότητα του Αιγαίου

Με τον Νίκο Λυγερό
Όταν εξετάζουμε το Αιγαίο, μας προβληματίζει και όχι μόνο γεωστρατηγικά. Έχει μία δυναμική που αντικρούει τις απλοϊκές μας απόψεις περί ξηράς. Ως χώρος που δεν έχει ακόμα καθοριστεί διακρατικά, αποτελεί φαινομενικά ένα αδύναμο σημείο της γεωστρατηγικής, ενώ στην πραγματικότητα είναι κρίσιμο.

Η έλλειψη καθορισμένων συνόρων έχει επιπτώσεις και στο F.I.R., εφόσον το τελευταίο ταυτίζεται τουλάχιστον θεωρητικά. Μερικοί από εμάς θα προτιμούσαν μία ξηρά αντί του Αιγαίου, δίχως να κατανοήσουν το παράδειγμα της Αρμενίας. Διότι τι είναι πια η χώρα των τριών θαλασσών; Η ίδια η ιδιότητά της, όσον αφορά στην έλλειψη δυναμικού στοιχείου, αποτέλεσε ένα στόχο και τελικά ένα πλήγμα.

Η Τουρκία, ως γεωπολιτική οντότητα, διέπραξε γενοκτονίες, διότι ήταν ο πιο απλός τρόπος για να αποκτήσει φυσικά σύνορα. Η εξόντωση των μη μουσουλμανικών πληθυσμών δεν είχε μόνο ως στόχο την κυριαρχία ενός τεχνητού τουρκικού στοιχείου, αλλά και τη δημιουργία μίας συμπαγούς και συνεκτικής οντότητας. Με άλλα λόγια, υπήρξε μία τοπολογική δράση. Κατά συνέπεια, με τέτοιο αντίπαλο και με τέτοιες επεκτατικές διαθέσεις, είναι προτιμότερο να έχουμε θαλάσσια σύνορα. Και για να είμαστε ακόμα πιο ακριβείς, συμφέρει να υπάρχουν και νησιά στο Αιγαίο. Σε αυτό το στάδιο χρειάζονται τοπολογικές εξηγήσεις. Το Αιγαίο δεν λειτουργεί ως ένας ενιαίος χώρος, που δίνει εύκολα πρόσβαση σε μεγάλο στρατό.

Αυτό το απέδειξε και η ιστορία με τους Πέρσες, όχι μόνο με τις Θερμοπύλες, που αποτελούσαν μία τοπολογική πύλη μεταξύ Νότου και Βορρά, αλλά και με τη Σαλαμίνα, όπου και πάλι ο μικρός χώρος δεν επέτρεπε κινήσεις μεγάλης εμβέλειας για το ναυτικό. Την ίδια ιδιότητα έχει το Αιγαίο και με τα σημερινά δεδομένα, διότι η ναυτική κίνηση παραμένει πιο δύσκολη από τη στρατιωτική κίνηση. Και βέβαια, η αεροπορική κίνηση είναι ακόμα δυσκολότερη. Κατά συνέπεια, το Αιγαίο αποτελεί ένα φυσιολογικό φράγμα για μία γενική επίθεση. Πράγμα το οποίο δεν υπήρχε στη Σμύρνη. Επιπλέον, τα νησιά όπως το λέει η ονομασία τους αποτελούν νησίδες, αλλά όχι μόνο.

Λειτουργούν, παθητικά τουλάχιστον, και ως θύλακοι σε περίπτωση επίθεσης, και ενεργητικά σε περίπτωση ετοιμότητας ως δίκτυο. Με άλλα λόγια, αν το Αιγαίο είναι ανθεκτικό, αυτό οφείλεται σε τοποστρατηγικές ιδιότητες. Ως νεολογισμό, την τοποστρατηγική την επινοούμε ως σύνθεση της τοπολογίας και της στρατηγικής. Για μια θεωρητική προσέγγιση του θέματος, βλέπε opus 4573.

Το Αιγαίο δεν είναι μόνο μια γεωστρατηγική πρόκληση, αλλά και μια τοποστρατηγική αντίσταση, που μας επέτρεψε για αιώνες να βρισκόμαστε εδώ, παρά τις βλέψεις των άλλων και παρά τις διαθέσεις των δικών μας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να αναλύσουμε το νέο αμυντικό δόγμα της Τουρκίας, για να κατανοήσουμε τους στόχους και να χρησιμοποιήσουμε αποτελεσματικά την ανθεκτικότητα του Αιγαίου όσο υπάρχει. Διότι η τοποστρατηγική δεν είναι αποκλειστικότητα.