Η μεγάλη πλειονότητα των δασικών πυρκαγιών εκδηλώνεται στην παραθαλάσσια ζώνη όπου η υπάρχουσα βλάστηση είναι τυπικά μεσογειακή. Στα μεσογειακά δασικά οικοσυστήματα οι κλιματικές συνθήκες (φως, υγρασία, θερμοκρασία) ευνοούν την παραγωγή της βιομάζας. Μάλιστα, ο ρυθμός με τον οποίο παράγεται η βιομάζα λόγω της φωτοσύνθεσης είναι μεγαλύτερος από το ρυθμό διάσπασης της νεκρής βιομάζας μέσω της δράσης των μικροοργανισμών και της σήψης.
Με αυτό τον τρόπο, δημιουργείται ένα πλεόνασμα βιομάζας το οποίο, αν δεν υπήρχε ένας εναλλακτικός τρόπος διάσπασης, θα οδηγούσε στη συσσώρευσή της και θα εμπόδιζε την ανανέωση των οικοσυστημάτων. Στη φύση, ωστόσο, ο εναλλακτικός αυτός τρόπος υπάρχει και είναι η φωτιά. Εάν λοιπόν η πλεονάζουσα βιομάζα δεν απομακρυνθεί με κάποιο άλλο τρόπο, όπως η βόσκηση των ζώων και η απόληξη ξυλείας από τους ανθρώπους, η φυσική της κατάληξη θα είναι η πυρκαγιά.
Αντίθετα στα αλπικά και υποαλπικά οικοσυστήματα (δάση ελάτης, ερυθρελάτης, οξιάς κλπ.) ο ρυθμός συσσώρευσης της βιομάζας είναι σχετικά μικρός, τα ανθρωπογενή αίτια εκδήλωσης πυρκαγιάς περιορισμένα, ενώ τα φυσικά αίτια (κυρίως κεραυνοί) δεν συμπίπτουν συχνά με ευνοϊκές καιρικές συνθήκες για εξάπλωση πυρκαγιάς. Έτσι ο χρόνος μεταξύ πυρκαγιών σε μια περιοχή ξεπερνά τα 200 πολλές φορές και τα 300 έτη, ενώ συχνά μια πυρκαγιά έρχεται με την πλήρη γήρανση του δάσους, το σπάσιμο και την πτώση των κορμών κλπ. έτσι ώστε να οδηγήσει στον καθαρισμό και την ανανέωση.Στα μεσογειακά όμως οικοσυστήματα, η συσσώρευση της βιομάζας είναι πολύ ταχύτερη και οι συνθήκες που ευνοούν την έναρξη και την εξάπλωση των πυρκαγιών επικρατούν κάθε καλοκαίρι.
Εκεί ο φυσικός χρόνος επανεμφάνισης μιας πυρκαγιάς είναι πολύ μικρότερος (πχ. 40 – 100 έτη). Δυστυχώς όμως οι ανθρώπινες δραστηριότητες, είτε λόγω αμέλειας είτε από πυρομανία ή από πρόθεση, αυξάνουν σημαντικά τη συχνότητα εκδήλωσης πυρκαγιών με αποτέλεσμα την εκτροπή της φυσικής ισορροπίας και μακροχρόνια, την υποβάθμιση των δασικών οικοσυστημάτων. Ιδιαίτερα όταν η μεγάλη συχνότητα των πυρκαγιών συνδυάζεται με την υπερβόσκηση των καμένων εκτάσεων, τα αποτελέσματα είναι δραματικά καθώς οι εκτάσεις αυτές χάνουν σύντομα το έδαφός τους και τη δυνατότητά τους να συντηρήσουν πλούσια βλάστηση. Κατά συνέπεια καταλήγουν σε υποβαθμισμένους βραχότοπους με μικρή βιοποικιλότητα, ανύπαρκτη σχεδόν παραγωγικότητα και αδυναμία να προστατεύσουν τις ευρύτερες περιοχές από πλημμυρικά φαινόμενα.
* Με υλικό από την έκδοση “Δασοπροστασία και Δασοπυρόσβεση”, Δρ Γαβριήλ Ξανθόπουλος, copyright WWF Ελλάς http://www.fetosprosexoume.gr
