Toυ Γιαννη Pαγκουση*
Η χώρα βρίσκεται χωρίς αμφιβολία σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Δεν υπάρχει πια χρόνος για ημίμετρα, δεν έχουμε πια την πολυτέλεια να αφήνουμε για το μέλλον τις αιτίες. Είναι τώρα η ώρα των ιστορικών διαρθρωτικών αλλαγών, που έχει ανάγκη η πατρίδα μας.
Στο επίκεντρό τους βρίσκεται το κράτος και η λειτουργία του. Γιατί, το αναποτελεσματικό, σπάταλο, συγκεντρωτικό και πάνω απ’ όλα πελατειακό κράτος είναι ο κοινός παρονομαστής όλων των πτυχών του ελληνικού προβλήματος.
Σε αυτήν τη μεγάλη πρόκληση έρχεται να απαντήσει και το πρόγραμμα «Καλλικράτης». Και απαντά –και αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά– με έναν τρόπο συνολικό και όχι αποσπασματικό, αφού αφορά το σύνολο του κρατικού οικοδομήματος – αυτοδιοίκηση, κεντρική και αποκεντρωμένη διοίκηση.
Δεν περιορίζει μόνο τους δήμους της χώρας από πάνω από 1.000 σε λιγότερους από 370. Συνενώνει δυνάμεις, ώστε οι δήμοι να είναι ικανοί να ασκήσουν αποτελεσματικά και νέες αρμοδιότητες που τους εκχωρούνται. Πηγαίνει πιο κοντά στον πολίτη, με νέα ηλεκτρονικά ΚΕΠ, σε κάθε χωριό και γειτονιά, στα ζωντανά αυτά κύτταρα της τοπικής κοινωνίας.
Δεν συνενώνει απλώς τις σημερινές 54 νομαρχίες, τις τρεις υπερνομαρχίες και τα 19 επαρχεία σε 13 περιφέρειες, θεμελιώνοντας την περιφερειακή αυτοδιοίκηση, που, αναλαμβάνοντας τη διαχείριση του ΕΣΠΑ, γίνεται το θεσμικό όχημα της πράσινης ανάπτυξης στην περιφέρεια, ανοίγει τον δρόμο για τη σημαντικότερη έως σήμερα αποκέντρωση αρμοδιοτήτων από το κράτος. Στην Αυτοδιοίκηση περνούν, για παράδειγμα, στην υγεία οι δημόσιες υγειονομικές περιφέρειες και στην παιδεία η κατάρτιση, ανάμεσα σε πολλές άλλες αρμοδιότητες.
Ο «Καλλικράτης» συνιστά έτσι την αφετηρία αυτής της πορείας, που θα σημάνει το τέλος της εποχής που χαρακτήριζε το ελληνικό κράτος ως το συγκεντρωτικότερο της Ευρώπης.
Ταυτόχρονα, οι νέοι δήμοι και οι περιφέρειες αλλάζουν εκ θεμελίων τον τρόπο λειτουργίας τους. Συλλογικότερη λειτουργία, απόλυτη διαφάνεια σε όλη τη δράση τους, διαδικασίες διαβούλευσης· θεσμοί αυστηρότατου οικονομικού ελέγχου· καθολική υπαγωγή, για πρώτη φορά όλων των δήμων, αλλά και των επιχειρήσεών τους, στον προληπτικό και καταλυτικό έλεγχο της δικαιοσύνης του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Το οποίο αναλαμβάνει επιπλέον να παρακολουθεί όχι μόνο τα έξοδα αλλά και τα έσοδα.
Επιπλέον, το όριο του προσυμβατικού ελέγχου μειώνεται από 1,6 εκατ. στις 100.000 ευρώ. Συμπέρασμα: Στους δήμους, πια, ούτε ένα ευρώ δεν θα μπορεί να ξοδευτεί χωρίς έλεγχο. Ούτε μία απόφαση χωρίς διαφάνεια. Ούτε μία πρόσληψη χωρίς ΑΣΕΠ. Και αυτά όλα θα επαναθεμελιώσουν όχι μόνο οικονομικά αλλά πρωτίστως ηθικά την Αυτοδιοίκηση. Μαζί με ένα εκλογικό σύστημα που διατηρεί όσο το δυνατό μικρότερες τις εκλογικές περιφέρειες, ώστε να καθιστά την εκπροσώπηση του πολίτη την αμεσότερη δυνατή, ανοίγοντας ταυτόχρονα τον δρόμο της εκλογής σε κάθε νέο από 18 ετών.
Το πρόγραμμα «Καλλικράτης», επαναθεμελιώνοντας λειτουργικά την Αυτοδιοίκηση με επίκεντρο τον πολίτη και την ανάπτυξη, συνιστά ταυτόχρονα ένα πρόγραμμα δραστικής εξοικονόμησης πόρων. Πέρα από τις οικονομίες κλίμακας που προκύπτουν από το πρόγραμμα συνενώσεων των ΟΤΑ, περιορίζονται κατά χιλιάδες οι αμειβόμενες θέσεις αιρετών, αλλά και οι επιχειρήσεις και οργανισμοί που είχαν ιδρύσει. Σήμερα, λειτουργούν πλέον των 6.000, οι οποίοι θα περιοριστούν σε κάτω από 2.000. Η κατάργηση πλέον των 4.000 δημοτικών επιχειρήσεων με τα αντίστοιχα διοικητικά τους συμβούλια συνιστά διαρθρωτική αλλαγή χωρίς προηγούμενο στη διοικητική μας ιστορία.
Με την ίδια αντίληψη που οι νόμοι της αξιοκρατίας –ο νόμος που υπήγαγε το σύνολο των προσλήψεων στο ΑΣΕΠ και ο νόμος που ίδρυσε το ΕΙΣΕΠ καταργώντας κάθε κομματική επιρροή στην επιλογή διευθυντών του Δημοσίου– δεν άφησαν κανένα περιθώριο να αμφισβητηθεί η αντικειμενικότητά τους. Το ίδιο θα συμβεί και με τη χωροθεσία των δήμων. Αυτή θα προκύψει από επιστημονικά κριτήρια, που θα εφαρμοστούν με ελέγξιμα ενιαίο τρόπο σε όλη τη χώρα. Χωρίς εξαιρέσεις, χωρίς αυθαιρεσίες, με απαρέγκλιτη εφαρμογή κανόνων για κάθε ομοειδή κατηγορία. Η χώρα, ιδιαίτερα τώρα, χρειάζεται ένα καλό κράτος και ο «Καλλικράτης» είναι η αρχή.
* Ο κ. Γιάννης Ραγκούσης είναι υπουργός Εσωτερικών.
