.....kαι οι Νομάρχες στέλνουν ΝΟΤΑΜ φιλίας
Του Νίκου Μελέτη
Το σύνολο των διεκδικήσεων της Άγκυρας αποτυπώνεται σε μια σειρά ΝΟΤΑΜs που στόχο έχει να δημιουργήσει τετελεσμένα. Σε έξαρση είναι η προσπάθεια της Τουρκίας όχι μόνο με τις παραβιάσεις αλλά και με την εκμετάλλευση του συστήματος των ΝΟΤΑΜs για την ασφάλεια της αεροπλοΐας να προβάλει και να κατοχυρώσει το πλαίσιο των διεκδικήσεών της στο Αιγαίο.
Με μια σειρά ΝΟΤΑΜ (οδηγιών προς αεροναυτιλλομένους), η Τουρκία όχι μόνο δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία της Ελλάδας εντός του FIR Αθηνών, αλλά αμφισβητεί το εύρος των 10 ν.μ. του ελληνικού εναέριου χώρου, επιχειρεί να προβάλει νησιά του Αιγαίου όπως τη Σαμοθράκη, τη Χίο και τα Ψαρά ως αποστρατικοποιημένα και κυρίως δηλώνει ότι δεν υφίσταται συμφωνημένη οριοθέτηση συνόρων στο Αιγαίο.
Διαμαρτύρεται μάλιστα για την αναφορά των ελληνικών αρχών σε «δυτικά σύνορα της Τουρκίας», δηλώνοντας ότι τα σύνορα αυτά δεν είναι οροθετημένα. Η Τουρκία επιχειρεί να δεσμεύσει μεγάλες περιοχές ακόμη και στο κέντρο του Αιγαίου για ασκήσεις για μεγάλα χρονικά διαστήματα (όπως με τη ΝΟΤΑΜ Α3475/08 που εκδόθηκε τη 16η Δεκεμβρίου 2008 και δέσμευε τις συγκεκριμένες περιοχές για διάστημα από τις 9 Ιανουαρίου 2009 έως τις 30 Δεκεμβρίου 2009) υπερκαλύπτοντας ακόμη και περιοχές εντός του εθνικού εναέριου χώρου.
Σε ΝΟΤΑΜ που εξέδωσε η Τουρκία την 23η Οκτωβρίου 2009 με αριθμό Α3299/09 αμφισβητείται το εύρος των 10 ν.μ. του ελληνικού εναέριου χώρου. «Η καινοφανής και προκλητική πρακτική της Ελλάδας για καθορισμό 6 ν.μ. εύρος χωρικών υδάτων και 10 ν.μ. εθνικό εναέριο χώρο έρχεται σε αντίθεση με το διεθνές δίκαιο και συνεπώς παραβιάζει το δικαίωμα της ελεύθερης χρήσης του διεθνούς εναέριου χώρου. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ο εναέριος χώρος επί του οποίου ένα κράτος μπορεί να αξιώνει πλήρη και αποκλειστική κυριαρχία είναι περιορισμένο στην περιοχή εκείνη που βρίσκεται πάνω από το έδαφός του ή τα χωρικά του ύδατα? Η πρακτική της Ελλάδας είναι άκυρη και μη αποδεκτή από την Τουρκία».
Στις 19 Οκτωβρίου με τη ΝΟΤΑΜ Α3247/09 απορρίπτονται οι ελληνικές ΝΟΤΑΜs (Α1971/09 και Α1975/09) και επισημαίνεται ότι αυτές «συνιστούν παραβίαση των συμβατικών υποχρεώσεων της Ελλάδας αναφορικά με το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, από τις διατάξεις της απόφασης των έξι Δυνάμεων το 1914, τη Συνθήκη της Λοζάνης με τα παραρτήματά της και τη σύμβαση σχετικά με το καθεστώς των Στενών. Η Σαμοθράκη, τα Ψαρά και η Χίος που αναφέρονται στην ελληνική ΝΟΤΑΜ έχουν αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς. Συνεπώς η Σαμοθράκη, τα Ψαρά και η Χίος δεν θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται σε κανένα σενάριο άσκησης ή εκπαίδευσης».
Στις 19 Οκτωβρίου με τη ΝΟΤΑΜ Α3246/09 η τουρκική πλευρά δηλώνει ότι οι μονομερείς ρυθμίσεις της συμβαδίζουν με τους κανόνες του ICAO και ότι τα στρατιωτικά αεροσκάφη της που συμμετέχουν στη συγκεκριμένη άσκηση δεν θα καταθέτουν σχέδια πτήσης.
Η Τουρκία μάλιστα δηλώνει ότι θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την ασφάλεια της εναέριας κυκλοφορίας. Η τουρκική ΝΟΤΑΜ είχε εκδοθεί για άσκηση TASMO (Tactical Air Support for Maritime Operation) χωρίς πυρά. Στη ΝΟΤΑΜ η Τουρκία περιελάμβανε τις περιοχές που μονομερώς δηλώνει ότι θα αναλάβει την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και περιοχές του Ελληνικού Εθνικού Εναέριου χώρου, πέραν του ορίου των 6 ν.μ.
Στη Σαμοθράκη και στα Ψαρά αναφέρεται με το ίδιο περιεχόμενο και η ΝΟΤΑΜ Α3037/09 που εκδόθηκε την 1η Οκτωβρίου. Με τη ΝΟΤΑΜ Α3036/09 η Τουρκία διεκδικούσε το δικαίωμα Έρευνας και Διάσωσης (SΑR) σε διάφορες περιοχές του Αιγαίου, κάτι που απορρίφθηκε από την ελληνική πλευρά που παρέπεμψε στις αποφάσεις του ICAO, σύμφωνα με τις οποίες η περιοχή δικαιοδοσίας της Ελλάδας για Έρευνα και Διάσωση συμπίπτει με τα όρια του FIR Αθηνών.
Η ΝΟΤΑΜ Α2821/09, που κηρύχθηκε από την ελληνική πλευρά άκυρη, δέσμευε για ασκήσεις περιοχές βορείως της Λήμνου μέχρι το Άγιον Όρος ακόμη και εντός του ελληνικού εναέριου χώρου και υπερκάλυπτε τμήμα του τερματικού διαδρόμου του αεροδρομίου της Λήμνου. Στις 16 Σεπτεμβρίου 2009 με τη ΝΟΤΑΜ Α2905/09 η Άγκυρα αμφισβητεί το καθεστώς του Αιγαίου (όπως έγινε και με μεταγενέστερη ΝΟΤΑΜ την Α3609/09 της 17ης Νοεμβρίου) υποστηρίζοντας ότι δεν υπάρχουν σύνορα στο Αιγαίο. Με τη ΝΟΤΑΜ η Τουρκία δηλώνει ότι η περιοχή (σ.σ.: η γραμμή) που συνδέει το σημείο με συντεταγμένες 36ο 04΄56»Ν - 29ο 59΄58»E (νοτίως του Καστελόριζου) και τα χερσαία σύνορα της Ελλάδας και της Τουρκίας στον Βορρά δεν αντανακλά οποιοδήποτε νομικό καθορισμό θαλάσσιας περιοχής ή συνόρων χωρικών υδάτων μεταξύ των δύο μερών ούτε αποτελεί συμφωνημένη πρακτική.
Η τουρκική ΝΟΤΑΜ επισημαίνει ακόμη ότι: «οποιαδήποτε προβολή ή αναφορά σε αυτό το σημείο του FIR Αθηνών - Κωνσταντινούπολης ως συνόρων είναι απολύτως πλαστή και χωρίς καμία νομική βάση». Συγχρόνως προβάλλεται η τουρκική θέση σύμφωνα με την οποία: «Δεν υπάρχει καμία διμερής και νόμιμα καθορισμένη οριοθέτηση θαλάσσιων συνόρων, ούτε συμφωνημένη πρακτική για το θέμα αυτό σε σχέση με το Αιγαίο. Επομένως η αναφορά της Ελλάδας σε «δυτικά σύνορα» της Τουρκίας είναι χωρίς ισχύ και εγκυρότητα». Στις προκλητικές αξιώσεις της Τουρκίας δίνεται συστηματικά απάντηση από την ελληνική ΥΠΑ με έκδοση ΝΟΤΑΜs.
Με την ΝΟΤΑΜ Α2105/09 δηλώνεται ότι η «Ελλάδα ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο που καθιέρωσε το 1931 εναέριο χώρο 10 ν.μ. για τις ανάγκες της ασφάλειας της αεροπλοΐας». Στην ίδια ΝΟΤΑΜ (part 2) επισημαίνεται ότι η τουρκική πλευρά σεβάστηκε πλήρως επί 44 χρόνια μέχρι το 1975 αυτή τη ρύθμιση και είναι η μόνη χώρα που προξενεί προβλήματα σε σχέση με την απόφαση του 1931. Η ΥΠΑ παραπέμπει σε σειρά αποφάσεων του ICAO (Σύμβαση του Σικάγου για το FIR Αθηνών και τις περιοχικές συμφωνίες του ICAO του 1950-1952-1958) σύμφωνα με τις οποίες οι ελληνικές αρχές είναι οι μόνες αρμόδιες που έχουν επιφορτιστεί την εφαρμογή των διατάξεων αυτών για την ασφάλεια των πτήσεων. Με τις NOTAMs Α2037/09 (22 Οκτωβρίου 2009) και την Α2020/09 η ελληνική πλευρά δηλώνει ότι ο εθνικός εναέριος χώρος είναι 10 ν.μ. από τις ελληνικές ακτές και ότι στερείται νομικής βάσης η απαίτηση της Τουρκίας για αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς της Σαμοθράκης, της Χίου και των Ψαρών.
Η ελληνική πλευρά καταγγέλλει μάλιστα την τουρκική ότι χρησιμοποιεί την τεχνική διαδικασία των ΝΟΤΑΜs για να προβάλει το πλαίσιο διεκδικήσεών της στο Αιγαίο.
«Οι ελληνικές αρχές κατηγορηματικά απορρίπτουν την προσπάθεια της Τουρκίας να προβάλει μέσω της ροής των εκδιδόμενων ΝΟΤΑΜs πολιτικά υποκινούμενων δηλώσεων και θέσεων, οι οποίες εκτός του ότι στερούνται βάσης, είναι εντελώς άσχετες με τον θεμελιώδη λόγο ύπαρξης του συστήματος (των ΝΟΤΑΜs), την ασφάλεια δηλαδή των πτήσεων» (ΝΟΤΑΜ Α2020/09, εκδόθηκε 21 Οκτωβρίου 2009).
