«Η επιστροφή των παλαιοντολογικών θησαυρών μας»
Όπως γνωρίζετε στη Σάμο και ιδιαίτερα περί την κωμόπολη Μυτιληνιοί του Δήμου Πυθαγορείου έχουν εντοπισθεί σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα (ανάμεσά τους το γνωστό ιππάριο της Σάμου).
Πολλά από αυτά φυλάσσονται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αιγαίου που χτίστηκε στο χωριό, δαπάναις τοπικών ευεργετών ενώ άλλα έχουν κλαπεί από διαφόρους περιηγητές και επιστήμονες και κοσμούν ιδιωτικές συλλογές και μουσεία ανά την Υφήλιο.
Πρόσφατα μάθαμε ότι παλαιοντολογικά ευρήματα από τους Μυτιληνιούς της Σάμου βρίσκονται στο Γεωλογικό Ινστιτούτο της Βουδαπέστης.
Λέγεται ότι αυτά τα είχε ανασκάψει επί κατοχής κάποιος αξιωματικός της Βέρμαχτ και παλαιοντολόγος, ονόματι Wehrli, ο οποίος τα παρέλαβε μαζί του το 1944 σε 5-6 κασόνια (την εποχή που ο γερμανικός στρατός υποχωρούσε ανενόχλητος εκ μέρους των Βρετανών, ώστε να πολεμήσει ετοιμοπόλεμος τους Σοβιετικούς στο ανατολικό μέτωπο). Πιθανόν τις ανασκαφές να τις πραγματοποίησε ο Wehrli τα έτη 1943 ή και 1944, μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών το 1943, όταν η κατοχή του Νομού Σάμου πέρασε από ιταλικά σε γερμανικά στρατεύματα.
Υπάρχουν ακόμα γέροντες κάτοικοι του χωριού, ο οποίοι θυμούνται τους Γερμανούς στρατιώτες που τους υποχρέωναν υπό την απειλή όπλων να σκάβουν τα απολιθωματοφόρα ιζήματα.
Τα προαναφερόμενα ευρήματα από τη Σάμο πρόλαβαν να φτάσουν μέχρι το παλαιοντολογικό μουσείο της Βουδαπέστης και έκτοτε εκτίθενται εκεί . Ανάλογες είναι και οι μαρτυρίες του παγκοσμίου φήμης Ούγγρου Παλαιοντολόγου και θερμού φιλέλληνα Μίκλος Κρετζόι.
Τα χρόνια που πέρασαν, ίσως και λόγω του ψυχρού πολέμου, δεν ασχολήθηκε κανείς από την Ελλάδα για τα ευρήματα αυτά που, δικαιωματικά, μας ανήκουν.
Σήμερα όμως, που τόσο η Ελλάς όσο και η Ουγγαρία ανήκουν στην Ε.Ε, η, από κοινού, σε πρώτη φάση, αναζήτηση και καταγραφή των ευρημάτων μπορεί και πρέπει να γίνει.
Επίσης πρέπει να συνεξεταστεί και η επιστροφή των ευρημάτων αυτών στον τόπο που βρέθηκαν, ιδίως τη στιγμή που αυτά ανασκάφτηκαν από κατοχικό στράτευμα και στη συνέχεια έγινε προσπάθεια να φυγαδευτούν ως λάφυρα πολέμου στη Γερμανία. Το γεγονός ότι εγκαταλείφθηκαν αναγκαστικά στη Βουδαπέστη διευκολύνει τις ελληνικές και ουγγρικές αρχές (οι δεύτερες έχοντας το ρόλο του μεσεγγυητή) να βρουν ευκολότερα μια λύση για την επιστροφή τους, στα πλαίσια μιας επίσημης τελετής παράδοσης και αποκατάστασης της ως άνω ιστορικής αδικίας.
Στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αιγαίου στους Μυτιληνιούς Σάμου κενές προθήκες περιμένουν τα κλοπιμαία.
Παρακαλούμε για τις δικές σας συντονισμένες ενέργειες σε πολιτικό, διοικητικό και επιστημονικό επίπεδο.
Με εκτίμηση
Εμμανουήλ Ν. Κάρλας
Νομάρχης
Σάμου, Ικαρίας και Φούρνων Κορσεών
