Εθνική πολιτική και εθνικό συμφέρον

Tου Σταύρου Λυγερού
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, τα εθνικά θέματα και ευρύτερα η εξωτερική πολιτική βρέθηκαν σε ρόλο κομπάρσου. Αλλά και όποτε μπήκαν στο τραπέζι, όπως στις τηλεμαχίες, φάνηκε ότι έχει διαμορφωθεί ένα κοινό πλαίσιο θέσεων, ειδικά μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων.
Εκφράσθηκαν, βεβαίως, κριτικές για χειρισμούς του παρελθόντος και επιμέρους ζητήματα, αλλά φάνηκε καθαρά ότι υπάρχει μία σύγκλιση. Απ’ αυτή την άποψη υπάρχει εθνική πολιτική, αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι αυτή εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα. Κι αυτό, επειδή ο διαμορφωμένος κοινός παρονομαστής είναι περισσότερο στερεότυπα, που δεν οδηγούν πουθενά, παρά επεξεργασμένες, συνεκτικές και ρεαλιστικές πολιτικές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα ελληνοτουρκικά.
Η Ν.Δ., το ΠΑΣΟΚ, αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζουν τη θεωρία της «εξημέρωσης του θηρίου». Σύμφωνα μ’ αυτήν, κατά τη διάρκεια των ενταξιακών της διαπραγματεύσεων και προκειμένου να επιτύχει την ένταξή της στην Ε.Ε., η Τουρκία θα υποχρεωθεί να υιοθετήσει το ευρωπαϊκό πρότυπο πολιτικής συμπεριφοράς. Δηλαδή, από επιθετική δύναμη θα μεταλλαγεί σταδιακά σ’ έναν «αγαθό» γείτονα.
Η στρατηγική αυτή ακολουθείται από το 1999. Μετράει, δηλαδή, 10 χρόνια. Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα δεν δικαιώνουν την προσδοκία της Αθήνας. Παρ’ ότι είχε και συνεχίζει να έχει ανάγκη το «ναι» της Ελλάδας, η Αγκυρα όχι μόνο δεν έχει σταματήσει τις επεκτατικές πιέσεις της, αλλά, όπως είναι γνωστό, τις έχει κλιμακώσει. Αυτό, όμως, δεν εμποδίζει την ελληνική διπλωματία, ακόμα και στις ώρες των μεγάλων προκλήσεων, με μαζοχιστικό τρόπο να δηλώνει κατηγορηματικά ότι υποστηρίζει την ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας.
Στην πραγματικότητα, η Αθήνα έχει ιδεολογικοποιήσει την στρατηγική της «εξημέρωσης του θηρίου» κι ακριβώς γι’ αυτό τείνει να αυτοεγκλωβισθεί. Aποφεύγοντας να θέσει συγκεκριμένους όρους στο πλαίσιο των ευρωτουρκικών σχέσεων, η ελληνική διπλωματία υπονόμευσε στην πράξη την στρατηγική της. Με την στάση της περισσότερο κακομαθαίνει και αποθρασύνει το «θηρίο», παρά το «εξημερώνει». Η φράση του Κώστα Καραμανλή «πλήρης προσαρμογή πλήρης ένταξη» έμεινε περισσότερο σύνθημα παρά εφαρμοσμένη πολιτική.
Ο επόμενος σταθμός σ’ αυτή την διαδρομή είναι ο Δεκέμβριος, οπότε και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα κρίνει για την ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας. Η Γαλλία, η Γερμανία και οι άλλες χώρες-μέλη που δεν θέλουν την γείτονα στην Ε.Ε., έχουν τη δυνατότητα να εκμεταλλευθούν την μη τήρηση των υποχρεώσεών της έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας για να εκτροχιάσουν την τουρκική υποψηφιότητα. Προς το παρόν, είναι ασαφές εάν θα το πράξουν.
Μέσα σ’ αυτό το πολιτικό τοπίο, η Αθήνα έπρεπε να έχει διατυπώσει μία θέση αρχής και να έχει επεξεργασθεί εναλλακτικά σενάρια για την τακτική, που θα ακολουθήσει τον Δεκέμβριο. Οι δύο υποψήφιοι για την πρωθυπουργία, όμως, δεν ένιωσαν την ανάγκη να πουν τίποτα σχετικό κατά την διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Περιορίσθηκαν σε στερεότυπες γενικολογίες, όχι για λόγους σκοπιμότητας, αλλά επειδή, όπως συνήθως, εφαρμόζουν την συνταγή «βλέποντας και κάνοντας». Μία συνταγή, η οποία έχει επανειλημμένως κοστίσει και μάλιστα πολύ.