Ενσωμάτωση της Κοινοτικής Οδηγίας 2004/35/ΕΚ για την Περιβαλλοντική Ευθύνη

Από το Γραφείο Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων του ΥΠΕΧΩΔΕ εκδόθηκε η ακόλουθη ανακοίνωση:

Ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιώργος Σουφλιάς υπέγραψε το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος με το οποίο ενσωματώνεται στην ελληνική νομοθεσία η κοινοτική οδηγία 2004/35/ΕΚ για την περιβαλλοντική ευθύνη.

Για το θέμα αυτό ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Με την ενσωμάτωση στο εθνικό μας δίκαιο της κοινοτικής οδηγίας 2004/35/ΕΚ για την περιβαλλοντική ευθύνη κάνουμε ένα ακόμα σημαντικό βήμα για την προστασία του περιβάλλοντος.

Υπογραμμίζω εξαρχής ότι η οδηγία αυτή είναι η 35^η οδηγία για το περιβάλλον που ενσωματώνουμε στο εθνικό μας δίκαιο τα τελευταία τεσσεράμισι χρόνια. Πρόκειται για ένα τεράστιο και επίπονο νομοθετικό έργο που έγινε από το ΥΠΕΧΩΔΕ ώστε να εκσυγχρονιστεί πλήρως και να γίνει αυστηρότερη η περιβαλλοντική νομοθεσία μας και να εναρμονιστεί απόλυτα με το κοινοτικό δίκαιο.

Σήμερα η Ελλάδα στον τομέα της περιβαλλοντικής νομοθεσίας έχει καλύψει πλήρως το χαμένο έδαφος και δεν έχει εκκρεμείς υποθέσεις.

Με την οδηγία 2004/35/ΕΚ για την περιβαλλοντική ευθύνη που ενσωματώνουμε, οργανώνουμε πλήρως το θεσμικό μας πλαίσιο για την εφαρμογή της αρχής ο «ρυπαίνων πληρώνει» καθορίζοντας διαδικασίες και μέτρα τόσο για την ενίσχυση της πρόληψης όσο και για την αποκατάσταση των περιβαλλοντικών ζημιών. Στο πλαίσιο αυτό εισάγεται στην ελληνική έννομη τάξη η αρχή της ευθύνης που εφαρμόζεται για τις περιβαλλοντικές ζημιές αλλά και για τις επικείμενες απειλές τέτοιων ζημιών από επαγγελματικές δραστηριότητες.

Ως περιβαλλοντικές ζημιές ορίζονται οι άμεσες ή έμμεσες ζημιές που προκαλούνται στο υδάτινο περιβάλλον, στα προστατευόμενα είδη και τους οικοτόπους και η άμεση ή έμμεση μόλυνση του εδάφους η οποία δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.

Την ευθύνη για την εφαρμογή της οδηγίας έχει το ΥΠΕΧΩΔΕ και οι Περιφέρειες βάσει των κριτηρίων του άρθρου 6 του Προεδρικού Διατάγματος. Για την αποτελεσματική εφαρμογή της συστήνεται στο Υπουργείο αυτοτελές Συντονιστικό Γραφείο Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών επικουρούμενο από ειδική γνωμοδοτική επιτροπή στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι Υπουργείων και επιστημονικών και άλλων φορέων. Η σύσταση αντίστοιχης Επιτροπής προβλέπεται και σε επίπεδο Περιφέρειας.

Η αρμόδια αρχή, ΥΠΕΧΩΔΕ ή Περιφέρεια, έχει την αρμοδιότητα :

Πρώτον, εφόσον εμφανίζεται μία άμεση απειλή περιβαλλοντικής ζημιάς, να υποχρεώνει το φορέα εκμετάλλευσης (δυνητικά ρυπαίνων) να λάβει προληπτικά μέτρα

Δεύτερον, όταν επέρχεται η ζημιά, υποχρεώνει το φορέα εκμετάλλευσης να λάβει τα κατάλληλα μέτρα αποκατάστασης (τα οποία καθορίζονται βάση κανόνων και των αρχών που αναφέρονται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας)

Επίσης, η αρμόδια αρχή και στις δύο περιπτώσεις έχει το δικαίωμα να λάβει η ίδια τα προληπτικά μέτρα ή τα μέτρα αποκατάστασης και στην συνέχεια να ανακτήσει τα έξοδα από τους φορείς εκμετάλλευσης που εμπλέκονται στην υπόθεση».

Συνοπτική Παρουσίαση του Προεδρικού Διατάγματος

1.Σκοπός του συγκεκριμένου Προεδρικού Διατάγματος είναι η θέσπιση περιβαλλοντικής ευθύνης βάσει της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» με τον καθορισμό μέτρων και δράσεων, ώστε ο κάθε φορέας εκμετάλλευσης, που προκαλεί περιβαλλοντική ζημιά να είναι καταρχήν υπεύθυνος για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων πρόληψης και αποκατάστασης της ζημιάς.

2.Αρμόδια αρχή για την εφαρμογή του Π.Δ είναι το ΥΠΕΧΩΔΕ και οι Περιφέρειες. Επιπλέον, για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της οδηγίας συγκροτείται στο ΥΠΕΧΩΔΕ αυτοτελές συντονιστικό γραφείο, που θα φέρει την επωνυμία «Συντονιστικό Γραφείο Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών» και το οποίο θα υποστηρίζεται από μία κεντρική γνωμοδοτική επιτροπή, που θα φέρει την επωνυμία «Επιτροπή Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών» και από αντίστοιχες επιτροπές σε επίπεδο Περιφέρειας, που θα φέρουν την επωνυμία «Περιφερειακή Επιτροπή Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών».

3. Ως πεδίο εφαρμογής του παρόντος Διατάγματος ορίζονται οι περιβαλλοντικές

ζημιές που προκαλούνται άμεσα ή έμμεσα στο υδάτινο περιβάλλον, στα προστατευόμενα είδη και στους οικοτόπους τους, καθώς και οι περιβαλλοντικές ζημιές που προκαλούν μόλυνση στο έδαφος.

4. Σύμφωνα με το παρόν Προεδρικό Διάταγμα, καθεστώς ευθύνης θα εφαρμόζεται σε περιβαλλοντικές ζημιές που οφείλονται σε επαγγελματικές δραστηριότητες, εφόσον έχει αποδειχθεί η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της ζημιάς και των εν λόγω δραστηριοτήτων.

Στο πεδίο ευθύνης του παρόντος Π.Δ. εντάσσονται και οι επαγγελματικές δραστηριότητες που δεν απαριθμούνται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ, στην περίπτωση πρόκλησης ζημιάς ή επικείμενης ζημιάς στα προστατευόμενα είδη και στους οικοτόπους τους, καθώς και στο υδάτινο περιβάλλον και το έδαφος, με κριτήριο την έκταση, το είδος και τη διάσταση της επικείμενης ή προκληθείσας ζημιάς.

4. Σε ενδεχόμενη απειλή περιβαλλοντικής ζημιάς, ο φορέας εκμετάλλευσης υποχρεούται, χωρίς προειδοποίηση, να λαμβάνει τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα και να ενημερώνει άμεσα και εμπεριστατωμένα την αρμόδια αρχή.

Αντίστοιχα, στις περιπτώσεις που έχει επέλθει η περιβαλλοντική ζημιά, ο σχετικός φορέας εκμετάλλευσης υποχρεούται να ενημερώνει την αρμόδια αρχή για όλες τις πτυχές της κατάστασης, να διενεργεί τη δική του αξιολόγηση για την προκληθείσα ζημιά, να υποβάλει πρόταση μέτρων προς έγκριση από την αρμόδια αρχή, να λαμβάνει όλα τα αντικειμενικώς εφικτά μέτρα αποκατάστασης σύμφωνα με τα κριτήρια του ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ ΙΙ του άρθρου 21 του παρόντος Π.Δ. και τυχόν πρόσθετα κριτήρια, που κατά περίπτωση ορίζονται από την αρμόδια αρχή.

Υπογραμμίζουμε ότι η αποκατάσταση των περιβαλλοντικών ζημιών διαφέρει ανάλογα με τον χαρακτήρα της προκληθείσας ζημιάς.

Ειδικότερα:

• Στις περιπτώσεις περιβαλλοντικής ζημιάς στο έδαφος επιβάλλεται η απορρύπανση των ρυπασμένων εδαφών.
• Στις περιπτώσεις που η ζημιά αφορά στα ύδατα ή στα προστατευόμενα είδη και τους οικοτόπους τους, απαιτείται η αποκατάσταση του περιβάλλοντος με στόχο να επανέλθει στην προϋπάρχουσα, της ζημιάς, κατάστασή του.

5. Ο σχετικός φορέας εκμετάλλευσης είναι υπεύθυνος για την κάλυψη των δαπανών των δράσεων πρόληψης και αποκατάστασης σε προκληθείσες ή επικείμενες περιβαλλοντικές ζημιές. Στην περίπτωση που για τις περιβαλλοντικές ζημιές ευθύνονται πλείονες φορείς εκμετάλλευσης, τότε οφείλουν να επωμιστούν τις δαπάνες είτε αλληλέγγυα είτε σε αναλογική βάση.

Στις περιπτώσεις που η αρμόδια αρχή αντί του φορέα εκμετάλλευσης καλύπτει τις δαπάνες των μέτρων πρόληψης και αποκατάστασης των ζημιών, τότε ανακτά τις δαπάνες από τον αντίστοιχο φορέα εκμετάλλευσης εντός πέντε (5) ετών από την ημερομηνία έναρξης εφαρμογής των μέτρων ή από την ημερομηνία κατά την οποία ο σχετικός φορέας εκμετάλλευσης έχει οριστεί ως υπεύθυνος.

Σημειώνουμε ότι ο σχετικός φορέας εκμετάλλευσης δικαιούται και δεν υποχρεούται να κάνει χρήση χρηματοοικονομικής ασφάλειας σε περίπτωση αφερεγγυότητάς του. Όμως, σύμφωνα με το παρόν Π.Δ., από την 1^η Μαίου του 2010, θα ισχύει το καθεστώς υποχρεωτικής υπαγωγής σε σύστημα χρηματοοικονομικής ασφάλειας όλων των φορέων εκμετάλλευσης επαγγελματικών δραστηριοτήτων που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του συγκεκριμένου προεδρικού διατάγματος και όχι μόνο αυτών που, με κριτήριο την επικινδυνότητά τους, τίθενται υποχρεωτικά σε σύστημα χρηματοοικονομικής εγγύησης.

6. Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, που επηρεάζεται ή ενδέχεται να επηρεαστεί από κάποια περιβαλλοντική ζημιά και έχει έννομο συμφέρον από τη λήψη απόφασης σχετικής με την περιβαλλοντική ζημιά, δικαιούται να υποβάλει έγγραφη αίτηση με σχετικές πληροφορίες και στοιχεία τεκμηρίωσης προς τον αρμόδιο Τομέα της Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και να αιτηθεί ανάληψη δράσης από την αρμόδια αρχή. Η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος θέτει υπό εξέταση την αίτηση και εκδίδει σχετική απόφαση έγκρισης ή απόρριψης της δράσης.

7. Στις περιπτώσεις που μία περιβαλλοντική ζημιά επηρεάζει πλείονα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ των οποίων και την Ελλάδα, τότε οι αρμόδιες αρχές αυτών συνεργάζονται προκειμένου να υπάρξει αποτελεσματική δράση για την αποφυγή, την πρόληψη και την αποκατάσταση των περιβαλλοντικών ζημιών.