Το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εθνικής Αμυνας για τη «διαχείριση της ακίνητης περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων» έκλεισε τη σύντομη δημόσια διαβούλευσή του στις 18 Ιουλίου και αναμένεται να εισαχθεί στη Βουλή για ψήφιση με διαδικασίες-εξπρές μέσα στο καλοκαίρι. Παρότι παρουσιάζεται ως «πλαίσιο αξιοποίησης», στην πραγματικότητα συγκροτεί ένα κλειστό και αδιαφανές σύστημα ελέγχου της περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, με μηδενική υποχρέωση δημόσιας λογοδοσίας και θεσμικά ελλείμματα που προκαλούν σοβαρές ανησυχίες.
Αντικειμενικά πρόκειται για θεσμοθέτηση ενός real estate μηχανισμού, ο οποίος κινείται έξω από τα όρια της παραδοσιακής στρατιωτικής διοίκησης, με κανόνες ιδιωτικής οικονομίας, απαλλαγές από τη φορολογία, εσωτερική εποπτεία χωρίς ανεξαρτησία και απόλυτο έλεγχο από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Αμυνας.
Το επίκεντρο του σχεδίου είναι η σύσταση ενός νέου Ταμείου Ακινήτων Εθνικής Αμυνας (ΤΑΕΘΑ) με το άρθρο 3, στο οποίο συγχωνεύονται τα υπάρχοντα ταμεία διαχείρισης ακίνητης περιουσίας (ΤΕΘΑ, ΤΑΑ, ΤΕΣ). Το νέο υπερταμείο αποκτά πλήρη κυριότητα επί της ακίνητης περιουσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, καταργώντας επί της ουσίας τον ρόλο των θεσμικών εκπροσώπων των στελεχών και συγκεντρώνοντας τον έλεγχο στην κορυφή της πολιτικής ιεραρχίας: υπουργός Αμυνας, υπουργός Οικονομικών και αρχηγός ΓΕΕΘΑ.
Η επιχειρησιακή αξιοποίηση των ακινήτων περνά στον νεοσύστατο Φορέα Αξιοποίησης Ακινήτων Ενόπλων Δυνάμεων (ΦΑΑΕΔ), που ιδρύεται με το άρθρο 12 ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, με διοίκηση διορισμένη από τον υπουργό και λειτουργία με «κανόνες ιδιωτικής
Το νέο Ταμείο Ακινήτων στο οποίο συγχωνεύονται τα υπάρχοντα ταμεία αποκτά την πλήρη κυριότητα επί των ακινήτων και καταργεί τη θεσμική διερεύνηση οικονομίας». Το μοντέλο θυμίζει έντονα το ΤΑΙΠΕΔ, αλλά με λιγότερους θεσμικούς φραγμούς και ασθενέστερη υποχρέωση διαφάνειας. Ο ΦΑΑΕΔ θα μπορεί να διαχειρίζεται, να εκποιεί και να μισθώνει ακίνητα χωρίς να δεσμεύεται από τις τυπικές διαδικασίες του δημοσίου.
Αδιαφάνεια και απόρρητες εισηγήσεις
Η διαχείριση της περιουσίας δεν θα υπόκειται σε ουσιαστικό κοινοβουλευτικό ή κοινωνικό έλεγχο. Οπως προβλέπει το άρθρο 17, οι πράξεις του διοικητικού συμβουλίου μπορούν να χαρακτηρίζονται «απόρρητες», ενώ η ετήσια έκθεση του ΦΑΑΕΔ υποβάλλεται εσωτερικά στον ΥΕΘΑ και τον Α/ΓΕΕΘΑ, χωρίς καμία δέσμευση για δημοσιοποίηση (άρθρο 24). Ακόμη και οι εσωτερικοί έλεγχοι του φορέα (άρθρο 29) διενεργούνται από υπηρεσία του ίδιου του ΥΠΕΘΑ – δηλαδή ο ελεγχόμενος θα είναι και ο ελεγκτής.
Η στρατηγική κατεύθυνση της αξιοποίησης καθορίζεται από το Στρατηγικό Σχέδιο Αξιοποίησης (άρθρο 25), το οποίο καταρτίζει ο ίδιος ο ΦΑΑΕΔ και εγκρίνεται με ΚΥΑ των συναρμόδιων υπουργών, χωρίς οικονομοτεχνική τεκμηρίωση, χωρίς διαβούλευση, χωρίς μελέτη επιπτώσεων. Η έκφραση «ωρίμανση – αξιοποίηση – εκποίηση» που χρησιμοποιείται στο άρθρο 14 δίνει το περίγραμμα: ο ΦΑΑΕΔ θα μπορεί να προχωρά σε πράξεις μεταβίβασης ακινήτων, ακόμη και τρίτων φορέων, χωρίς να δεσμεύεται από την υποχρέωση προσδιορισμού του δημόσιου οφέλους.
Ηδη από τις 4 Ιουλίου –προτού καν κλείσει η διαβούλευση– δημοσιεύτηκαν τουλάχιστον πέντε αποφάσεις δωρεάν παραχώρησης στρατοπέδων: στον Δήμο Χανίων, στην Ι. Μ. Νεαπόλεως, στο Παίδων «Αγία Σοφία», στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών και στον Δήμο Αλεξανδρούπολης. Ολα με ελάχιστη αιτιολόγηση και με ορίζοντα παραχώρησης που φτάνει έως και 49 έτη.
Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η εξωθεσμική κινητικότητα γύρω από τρία εμβληματικά ακίνητα:
• Νησίδα Φλέβες: Στρατηγικής σημασίας νησίδα απέναντι από τη Βουλιαγμένη φέρεται να έχει ήδη «βολιδοσκοπηθεί» από ιδιώτη επιχειρηματία, που έχει στενή σχέση με τον υπουργό Αμυνας Νίκο Δένδια.
• Η Πέρδικα στην Αίγινα, έκτασης 330 στρεμμάτων, εμφανίζεται στην αρθρογραφία ως έτοιμη για μίσθωση στο τέταρτο τρίμηνο του 2025.
• Μετοχικό Ταμείο Στρατού: Το Μέγαρο Attica στο κέντρο της Αθήνας αποτελεί αντικείμενο δικαστικής διαμάχης, αλλά ταυτόχρονα διεξάγεται παράλληλη διαδικασία «διευθέτησης», σύμφωνα με πληροφορίες. Τα παραδείγματα δείχνουν ότι ο νόμος δεν ανοίγει απλώς την πόρτα σε συμφέροντα – έρχεται να τα νομιμοποιήσει, αφού η διαδικασία έχει ήδη ξεκινήσει. Η χρήση του όρου «αξιοποίηση» αποδεικνύεται παραπλανητική όταν δεν προβλέπεται ούτε ένα ρήμα επιστροφής των υπεραξιών στο προσωπικό ή στα Ταμεία των Ενόπλων Δυνάμεων.
Σύγκρουση συμφερόντων, υποψίες θεσμικής εμπλοκής
Η εικόνα συμπληρώνεται από σοβαρές σκιές σύγκρουσης συμφερόντων. Σύμβουλος του υπουργού Ν. Δένδια φέρεται να σχετίζεται με εταιρικά σχήματα σε Ελλάδα και Κύπρο που εμπλέκονται στις δωρεάν παραχωρήσεις, ενώ παρατηρούνται «τυχαίες» συμπτώσεις ανάμεσα σε μεγάλες δωρεές στο ΝΝΑ και στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων από επιχειρηματικούς ομίλους, και στην εκχώρηση περιουσιακών στοιχείων των Ενόπλων Δυνάμεων προς τους ίδιους ομίλους. Η απουσία φίλτρων διαφάνειας και ο ρόλος που ανατίθεται στο ΥΠΕΘΑ ως ρυθμιστή, εποπτεύοντα και ταυτόχρονα ελεγχόμενο καθιστούν το έδαφος πρόσφορο για σκιώδεις διαδικασίες.
Το άρθρο 109 του συντάγματος, που προστατεύει τις βουλήσεις δωρητών και κληροδοτημάτων, δεν αναφέρεται ούτε μία φορά στο νομοσχέδιο. Τα ακίνητα που αποκτήθηκαν με εισφορές των στελεχών ή δωρεές κινδυνεύουν να ενταχθούν στη «λίστα αξιοποίησης» χωρίς θεσμικό αντίβαρο.
Το νομοσχέδιο δεν δημιουργεί απλώς έναν μηχανισμό αξιοποίησης – δημιουργεί ένα αδιαφανές, πολιτικά ελεγχόμενο και εν δυνάμει διαπλεκόμενο πλαίσιο εκποίησης της στρατιωτικής περιουσίας. Και όλα αυτά ενώ οι στρατιωτικοί βιώνουν ελλείψεις στη στέγαση, οι μονάδες παραμένουν υποστελεχωμένες και οι ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων αγνοούνται επιδεικτικά. Το «army real estate» δεν είναι σύνθημα. Είναι πραγματικότητα. Και ξεκίνησε προτού καν ψηφιστεί ο νόμος.
ΙΩΑΝΝΑ ΗΛΙΑΔΗ
ΠΗΓΗ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ
