Γράφει ο Ναύαρχος Στέλιος Φενέκος
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σην συνάντηση που είχε με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Τασούλα, δήλωσε μπροστά στις κάμερες πως πλοία του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού βρίσκονται προληπτικά έξω από τα χωρικά ύδατα της Λιβύης, ελέγχοντας για αυξημένες ροές παράνομων μεταναστών. «Δεν θα κάνουν κουμάντο οι διακινητές για το ποιος μπαίνει στην Ελλάδα» και ενημέρωσε πως θα θέσει το ζήτημα και στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ.
Ας δούμε γιατί η κίνησή αυτή είναι εξόχως προβληματική:
1. Τα πολεμικά πλοία δεν μπορούν να κάνουν τίποτε κατά των σκαφών αυτών, αντιθέτως κινδυνεύουν να φορτωθούν ένα τεράστιο πρόβλημα από πλευράς ασφάλειας και διαχείρισης των μεταναστών που στοιβάζονται στα φουσκωτά σκάφη.
2. Στα διεθνή ύδατα δεν μπορούν να κάνουν νηοψία ούτε καν ελέγχους, εάν δεν συμφωνεί η χώρα της σημαίας την οποία φέρνουν τα σκάφη αυτά. Μπορούν να κάνουν νηοψία εάν τα σκάφη αυτά δεν φέρουν σημαία είτε φέρουν ψευδή σημαία, υπό την προϋπόθεση ότι θα αποδειχθεί ότι έφεραν ψευδή σημαία. Επίσης εάν κάνουν δουλεμπόριο, δηλαδή να έχουν εξαναγκάσει χωρίς την θέλησή τους τους επιβαίνοντες και πάνε να τους πουλήσουν ως δούλους. Που δεν είναι η περίπτωση αυτή.
3. Η περιοχή έξω από τα χωρικά ύδατα της Λιβύης, λόγω του ότι η Λιβύη έχει ανακηρύξει συνορεύουσα ζώνη, ανήκει στην δικαιοδοσία της Λιβύης και μέχρι 24 νμλ από τις γραμμές βάσεως, για συγκεκριμένα αδικήματα.
Στην συνορεύουσα ζώνη ένα κράτος μπορεί να συνεχίσει να επιβάλλει τους νόμους του, για την αποτροπή παραβιάσεων των τελωνειακών, φορολογικών, μεταναστευτικών ή υγειονομικών νόμων και κανονισμών που διαπράττονται στο έδαφός του ή στα χωρικά του ύδατα, και να τιμωρήσει τις παραβιάσεις εκείνων των νόμων και κανονισμών που διαπράττονται στο έδαφός του ή στα χωρικά του ύδατα.
Συνεπώς παραβιάζουμε την συνορεύουσα ζώνη της Λιβύης χωρίς να έχουμε οιαδήποτε δικαιοδοσία.
4. Η παρουσία μας ( των πλοίων του Π.Ν. και της Ακτοφυλακής) εκτός της χωρικής μας θάλασσας και εντός της δικής μας ΑΟΖ, όπως έχει ορισθεί από τον νόμο Μανιάτη (4001/2011) και όχι πέραν αυτής – δικαιολογείται κυρίως λόγω δικαιοδοσίας μας σε ζητήματα που παραβιάζουν την ΑΟΖ και όχι για άλλα θέματα πέραν αυτής (όπως είναι π.χ. το λαθρεμπόριο, η παράνομη μετανάστευση κλπ). Εμείς δεν έχουμε ανακηρύξει Συνορεύουσα Ζώνη (κάκιστα αν και θα μπορούσαμε), πόσο μάλλον .όταν το έχει κάνει η Λιβύη; Μήπως θα ήταν η ευκαιρία μας γι' αυτό τώρα;
5. Επίσης δικαιολογείται η δράση των πλοίων μας (του Π.Ν. αλλά και της Ελληνικής Ακτοφυλακής) εκτός της χωρικής μας θάλασσας και για ζητήματα της αρμοδιότητας Έρευνας και διάσωσης, που μας έχει ανατεθεί μέχρι τα όρια του FIR μας από ICAO, IMO (SOLAS - SAR - aeronautical and maritime search and rescue - AMSAR).
Δηλαδή εάν τα σκάφη αυτά έχουν μείνει ξυλάρμενα, είτε κινδυνεύουν οι επιβαίνοντες καθ’ οιονδήποτε τρόπο στην θάλασσα, είμαστε υποχρεωμένοι να τους παράσχουμε βοήθεια και να τους σώσουμε και άρα να τους φέρουμε στο κοντινότερο λιμάνι στην χώρα μας (εάν η Λιβύη δεν τους δέχεται).
6. Άρα η επιχείρηση αυτή σκοπό έχει να αποτρέψει αυτούς που θα φοβηθούν και θα γυρίζουν μόνοι τους πίσω ή να στρίψουν προς άλλη κατεύθυνση (μπορεί να συμβαίνει κι αυτό, εν τούτοις δεν είναι το σύνηθες και πολλές φορές εξαιρετικά επικίνδυνο γιατί οι βάρκες δεν έχουν ασφαλή πλευστότητα.
Αντίθετα πολλές βάρκες –καρυδότσουφλα μπορεί να έρχονται κοντά στα πολεμικά για να «διασωθούν» γιατί χάλασε η μηχανή τους, τρύπησε η ξεφούσκωσε το φουσκωτό, μπάζουν νερά ή κινδυνεύουν να ανατραπούν.)
7. Συνεπώς , η διθυραμβική ανακοίνωση ότι στέλνουμε πλοία για αυτόν τον σκοπό έξω από τα χωρικά ύδατα της Λιβύης (πέραν δηλαδή της περιοχής δικαιοδοσίας και ευθύνης μας και εντός δικαιοδοσίας άλλης χώρας), έχει μάλλον επικοινωνιακό χαρακτήρα και πάσχει από πολλές πλευρές.
Εάν ήταν επιχείρηση υπό mandate UN (όπως π.χ. ήταν οι επιχειρήσεις κατά της τρομοκρατίας) ή με απόφαση της ΕΕ (και πάλι η ΕΕ δεν θα παραβίαζε την συνορεύουσα ζώνη της Λιβύης) θα ήταν δικαιολογημένη και θα μας έδινε και δυνατότητα καλύτερης διαχείρισης, αφού το θέμα της διάσωσης και της κατανομής θα μπορούσε να αποκτήσει συλλογικό χαρακτήρα για τις εγγύς χώρες της ΕΕ. Και καλά κάνει ο πρωθυπουργός και θέτει το ζήτημα στην ΕΕ για ανάληψη συλλογικών δράσεων.
8. Εκτός εάν σπεύδουμε και αναπτύσσουμε πλοία εκεί για να πιέσουμε την ΕΕ να πάρει αποφάσεις και να ληφθούν συλλογικά μέτρα.
9. Επίσης μπορεί να σπεύδουμε υπό το πρόσχημα της παράνομης μετανάστευσης, για να δείξουμε δυναμική παρουσία στους Λίβυους και για να προλάβουμε (λειτουργώντας αποτρεπτικά) την αποστολή του Oruc Reis, το οποίο θα καταπλεύσει στην περιοχή σύντομα όπως ανακοινώθηκε από Τουρκία για έρευνες.
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
Αυτού του είδους οι υβριδικές κινήσεις που ενώ έχουν άλλο σκοπό καλύπτονται πίσω από έναν άλλο μανδύα (και μάλιστα δια στόματος πρωθυπουργού), αν και είναι συνηθισμένες στο διεθνές περιβάλλον, εν τούτοις χάνουν τον συμβολικό τους χαρακτήρα και πολλές φορές καταλήγουν να είναι αδύναμες και κάποτε ακόμη μπορεί και περιοριστικές της αναγκαίας δράσης στο πεδίο.
Εκτιμώ ότι η σαφήνεια στην προβολή της αποτρεπτικής ισχύος είναι ο κρισιμότερος παράγων για να λειτουργήσει αυτή αποτελεσματικά στο πεδίο.